Σάββατο 20 Αυγούστου 2011

Η ΧΑΡΑΚΤΡΙΑ ΤΟΝΙΑ ΝΙΚΟΛΑΙΔΟΥ




Η Τόνια Νικολαΐδου-Δενδρινού (1927) γεννήθηκε στην Αθήνα και κατάγεται απ την Ιθάκη. Σπούδασε στην Α.Σ.Κ.Τ. Αθηνών (1946-1952) ζωγραφική με τους Κ. Παρθένη - Ουμβ. Αργυρό και χαρακτική με το Γ. Κεφαλληνό. Επιρροές δέχτηκε από τα σχέδια του Durer, τα γιαπωνέζικα τυπώματα, τις χαλκογραφίες του Rembradt, τους πριμιτίφ Φλαμανδούς καθώς και από το έργο και τη διδασκαλία του Κεφαλληνού. Επηρεάστηκε ακόμη από το ελληνικό τοπίο, την αρχαία ελληνική και τη βυζαντινή τέχνη. Έχει συνεργαστεί με εκδοτικούς οίκους και γκαλερί για την έκδοση βιβλίων ή λευκωμάτων που περιείχαν ξυλογραφίες ή χαλκογραφίες της.
Η ποιότητα του έργου της έχει βραβευτεί επανειλημμένα σε διεθνές επίπεδο, όπως πρώτο βραβείο και χρύσο μετάλλιο στη Biennale Αλεξανδρείας (1980), βραβείο επιτροπής, Biennale Φρέντρικσταντ, Νορβηγία (1982), Τιμητική Διάκριση Biennale R.O.C. '83 και '85 στην Ταϊ-πέχ (1983,1985), βραβείο της F.I.C.F. (Διεθνής Γυναικεία Μορφωτική Ομοσπονδία), Αθήνα (1988-1993), Χρυσό μετάλλιο Biennale Φρέντρικσταντ (1989), Τιμητική Διάκριση, Impraza, Ουκρανία (1989).
Από το 1979 πραγματοποίησε δεκαπέντε ατομικές εκθέσεις σε Ελλάδα και Ευρώπη και από το 1957 συμμετείχε σε πολλές ομαδικές διεθνώς. Μεγάλος αριθμός συμμετοχών της είναι σε Biennale και Triennale Χαρακτικής και Σχεδίου σ' όλο τον κόσμο.
Συμμετείχε επίσης σε διεθνείς εκθέσεις όπως: Η Ευρώπη των Χαρακτών, Γκρενόμπλ 1989, Art Today, Βουδαπέστη 1986, 1987, 1989, Αrte Fiera, Μπολόνια 1985, Xylo + Print, Sao Paolo, Βραζιλία 1996, Ελληνική Χαρακτική, Πολιτιστικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων, Αθήνα 1982, Trace + Signe, Aλσατία 1983, Σύγχρονοι Έλληνες Χαράκτες, The Fine Arts Society Ltd, Λονδίνο 1983, Η Ελληνική Χαρακτική, Πινακοθήκη Ρόδου, Ρόδος 1983, Μνήμες - Αναπλάσεις - Αναζητήσεις, Ωδείο Αθηνών, Αθήνα 1983, Διεθνής Έκθεση Χαρακτικής Μικρού Σχήματος, Dell Bello Gallery, Τορόντο 1987, Ελληνική Χαρακτική, Βαρσοβία-Μόσχα 1988, Η Ελληνική Μεταπολεμική Χαρακτική, Εθνική Πινακοθήκη, Αθήνα 1988, Ελληνίδες Χαράκτριες, Πνευματικό Κέντρο Δήμου Καλλιθέας, Αθήνα 1989, Αίθουσα Τέχνης Τερρακόττα, Θεσσαλονίκη 1992, Διάλογοι, Παρίσι 1993 (επιμ. Εμμ. Μαυρομμάτης), Αίθουσα Τέχνης Γκόγια, με την ομάδα F.I.C.F, Σαραγόσα 1994, Identita elleniche, με την Ομάδα Κέντρο Χαρακτικής, Φαέντσα 1995, Αφιέρωμα στον Γκρέκο, Εθνική Πινακοθήκη, Αθήνα 1995, The Masters of Graphic Art, Γκιόρ, Ουγγαρία, 1995 και 1997, Αίθουσα Τέχνης Κρεωνίδης, Εν αρχή ήν η Χαρακτική, με την Ομάδα Κέντρο Χαρακτικής, Κέντρο Σύγχρονης Εικαστικής Δημιουργίας Ρεθύμνης, Ρέθυμνο 1997, 25 Έλληνες Χαράκτες, μαθητές του Κεφαλληνού, Αίθουσα Τέχνης Υάκινθος, Κηφισιά 1997 κ.ά.
Είναι μέλος του Ε.Ε.Τ.Ε., της Διεθνούς Γυναικείας Μορφωτικής Ομοσπονδίας (F.I.C.F.), της Ομάδας Ομάδα Κέντρο Χαρακτικής, του S.M.T.G Κρακοβίας, της Ένωσης Ελλήνων Χαρακτών. Υπήρξε επίσης μέλος του ΣΥ.Σ.Τ. ως τη διάλυσή του.
EΙΚΑΣΤΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ
Η Νικολαΐδου χαράζει συνήθως σε πλάκες linoleum με την τεχνική της ξυλογραφίας. Στο έργο της ενσωματώνει ότι νομίζει πως θα τη βοηθήσει να αποδώσει το όραμά της, χρησιμοποιεί δηλαδή μεταξοτυπία, ανάγλυφο, collage από δικά της τυπώματα κι ακόμα γυαλιά, ξύλο, πέτρα, κινούμενα φωτεινά γράμματα κ.ά. Τυπώνει σε χειροκίνητο δικό της πιεστήριο. Τα χαρτιά, σύμφωνα με τη μαρτυρία της, παίζουν συχνά σημαντικό ρόλο στην επιλογή της ιδέας που προσπαθεί να πραγματοποιήσει, όπως π.χ. το κόκκινο φωσφορίζον χαρτί για να αποδώσει τη φωτιά, το στιλπνό, ασημένιο για το νερό, το διαφανές για την αίσθηση της ομίχλης. Συνήθως δουλεύει σε σειρές στις οποίες η μια εικόνα διαδέχεται την άλλη και "όλες μαζί ψιθυρίζουν την ίδια ιστορία". Οι σειρές έχουν συχνά τίτλους λυρικούς, π.χ. Λαμπερή Θάλασσα ή Όνειρο Ευτυχίας, Ρέκβιεμ για ένα δέντρο, Εικόνες νερού και σύμφωνα με την ίδια, στα χαρακτικά της διηγείται μέσα από εικόνες τον κόσμο που αγάπησε.
Η τέλεια γνώση των τεχνικών της χαρακτικής σε συνδυασμό με την ευαισθησία της Νικολαΐδου την οδηγούν σε εικαστικούς πειραματισμούς ιδιαίτερα ευτυχισμένους και σε διαρκή ανανέωση της προσωπικής της γλώσσας. Οι ποιητικές οπτικές εικόνες που δημιουργεί δίνουν άλλη διάσταση στα απλά, καθημερινά ερεθίσματα που παίρνει σαν αφετηρία. Κύματα, αμμουδιές, χάρτινα καραβάκια, σώματα ανθρώπινα, δέντρα καμένα μετουσιώνονται σε στοιχεία μιας διήγησης τρυφερής και ανθρώπινης.
Το έναυσμα για τη σειρά Ρέκβιεμ για ένα δέντρο, έργο της οποίας υπάρχει στη συλλογή του Μ.Μ.Σ.Τ. (Καμένο δέντρο στην πρώτη αυγή, 1988), της δόθηκε όταν βρέθηκε μπροστά σε χιλιάδες στρέμματα καμένης γης, γεμάτα με σκελετούς δέντρων και θάμνων. Τα χαρακτικά της σειράς διηγούνται την ιστορία του δέντρου που καίγεται και μένει σαν πυρακτωμένο κούτσουρο στο χώμα. Ύστερα, όταν καταλαγιάσουν οι φλόγες, απομένει η λάμψη του αναμμένου κάρβουνου και περνώντας οι ώρες χαράζει η καινούργια μέρα. Στις τελευταίες εικόνες της διήγησης η γη έχει πρασινίσει και το καμένο δέντρο διαλύεται σιγά σιγά, σκεπασμένο από χόρτα και σταγόνες δροσιάς. Στα χαρακτικά της αυτά η Νικολαΐδου λειτουργεί με αίσθηση ζωγραφική και η χρήση των λεπτότατων χαράξεων στο linoleum υπηρετούν μαζί με τις χρωματικές επιλογές της την αντίληψη αυτή.
Πρέπει να σημειωθεί ότι στην έκθεσή της Φλόγες και στάχτη το 1988 είχε δημιουργήσει, τοποθετώντας χαρακτικά και στο δάπεδο, ένα περιβάλλον, υπερβαίνοντας τις οποιεσδήποτε συμβάσεις και περιορισμούς θεωρείται ότι μπορεί να επιβάλει το εκφραστικό του μέσο στο χαράκτη και οργανώνοντας το χώρο με εικόνες.
Στη σειρά χαρακτικών Εικόνες νερού, σύμφωνα με την ίδια, τελειώνει η ιστορία που εκτυλίσσεται στο Ρέκβιεμ για ένα δέντρο καθώς το δέντρο "οδεύει μεσ' από ανθισμένες όχθες του ποταμού και καταλήγει στην απέραντη θάλασσα".
Τυπώνοντας τις εικόνες της σειράς αυτής πάνω σε χαρτί μεταλλικό και στιλπνό δίνει επίσης τις παιδικές της αναμνήσεις από τις θάλασσες του Ιονίου.
Α. Σ.
Μακεδονικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου