Ο ΦΛΕΒΑΡΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΓΙΟΡΤΕΣ ΤΟΥ

ΦΛΕΒΑΡΗΣ Λατινικής προέλευσης η ονομασία του, όπως και όλων των μηνών. Προέρχεται από τη λατινική λέξη februare που σημαίνει εξαγνίζω, καθαρίζω.

Ο Φλεβάρης έχει 28 μέρες και κάθε τέσσερα χρόνια 29. Τότε η χρονιά αυτή λέγεται δίσεκτη και θεωρείται αποφράδα, κακότυχη. Ο Γενάρης και ο Φλεβάρης στο αρχαίο ρωμαϊκό ημερολόγιο που έχει 10 μήνες, δεν υπήρχαν.

Προστέθηκαν το 46 π.Χ. όταν καθιερώθηκε το Ιουλιανό ημερολόγιο και ο Φλεβάρης ήταν ο τελευταίος μήνας με πρώτο το Μάρτη. Οι Ρωμαίοι το Φλεβάρη τον είχαν αφιερώσει στο θεό Φέβρωνο και θεωρείτο μήνας των νεκρών, του πένθους. Πίστευαν πως ότι έχει σχέση με το θάνατο και τους νεκρούς, είναι μολυσμένος και επεδίωκαν με διάφορες τελετές να τον εξαγνίσουν και να τον καθαρίσουν.

Ο καιρός το Φλεβάρη είναι άστατος:

μια γελάει και μια κλαίει

μια αγριεύει και μια ησυχάζει.

Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει

καλοκαίρι θα μυρίσει.

Ο Φλεβάρης μεταξύ των άλλων εορτών έχει και σημαδιακές: Της Υπαπαντής στις 2, του Αγίου Συμεών στις 3 και του Αγίου Τρύφωνα την 1^ην. Ο Άγιος Τρύφωνας είναι ο προστάτης των χωραφιών και φύλακας των αμπελιών.

Τρύφωνα Πολύκαρπε, έλα εδώ στ αμπέλι μου

και στο χωράφι μου, να φάμε και να πιούμε.

Μετά τη γιορτή αρχίζουν όλες οι δουλειές στα αμπέλια, κλάδεμα, καθάρισμα, σκάλισμα και βάζουν καταβολάδες όπου χρειάζεται, ανανεώνοντας το αμπέλι (το δίσεκτο χρόνιο δεν φυτεύουν).

Η Υπαπαντή του Χριστού. Την ημέρα αυτή της γιορτής 2 Φλεβάρη ο Συμεών υποδέχτηκε στο ναό τον Χριστό βρέφος. Ο λαός τη γιορτάζει με κατάνυξη, ιδιαίτερα στην Ιθάκη στο Κιόνι όπου βρίσκεται και η εκκλησία της Παναγίας. Αποβραδίς γίνεται εσπερινός, ολονυκτία και ανήμερα Λειτουργία με πολλες αρτοκλασίες και πλήθος πιστών. Από παλιά θεωρούσαν μεγάλη γιορτή της Υπαπαντής και υπάρχουν πολλές εκφράσεις και παροιμίες.

Ότι καιρό κάνει της Υπαπαντής θα κάνει σαράντα μέρες.

Η καλοκαιριά της Παπαντής μαρτιάτικος χειμώνας.

Παπαντούλα χιονισμένη και τα αμπάρια γιομισμένα.

Και, φυσικά, την ημέρα αυτή όλοι αργούν. Οι μυλωνάδες δεν αλέθουν, οι γεωργοί τη κρατάνε για να μην τους καταστρέψει το χαλάζι. Κι όπως λεει και η παροιμία

Όλοι αργούν, μύλοι αργούν,

κι οι άνθρωποι σχόλη έχουν.

Στις 10 του Αγίου ιερομάρτυρος Χαραλάμπους, προστάτη των κοπαδιών και προστάτη των ανθρώπων από τη φοβερή πανούκλα.

Στις 11 του Αγίου Βλασίου, ο οποίος προστατεύει από τα τσακάλια. Στη Λεύκη υπάρχει εκκλησάκι, όπου κάθε χρόνο γίνεται γιορτή.

Το Φλεβάρη ανοίγει και το Τριώδιο. Η Κυριακή του Τελώνου και του Φαρισαίου, του Ασώτου, της Κρεοφάγου, της Τυρινής. Πολλές φορές μέσα στο Φλεβάρη πέφτουν και οι βδομάδες της Αποκριάς, τρεις χαρούμενες βδομάδες πριν το «πένθος» της Σαρακοστής.

Τσι μεγάλες Αποκριές

κουζουλαίνονται κι οι γριές.

Μέσα στην Αποκριά είναι και η «Τσικνοπέμπτη». Το έθιμο ήθελε τη ημέρα αυτή να τσικνώσει τη γωνιά του, θα ψήσουν κρέας, συνήθως χοιρινό, και όλοι στη γειτονιά το ριχναν στο ποτό και στο τραγούδι.

Ακολουθούσαν τα κούλουμα, την πρώτη μέρα της Μεγάλης Σαρακοστής, η Καθαρά Δευτέρα. Οι νοικοκυρές καθαρίζουν τις κατσαρόλες τους από τα λίπη με ζεστό νερό, αρχίζει η μεγάλη νηστεία τρώγοντας ελιές, ταραμά, χαλβά, τουρσιά, λαγάνες κι έτσι αποχαιρετούσαν τις Απόκριες.

Πέρασαν οι αποκριές,

πάνε και οι μασκαράδες,

ήρθε η Σαρακοστή

με ελιές και ταραμάδες.

Και έτσι μπαίνουμε στην αυστηρή ατμόσφαιρα της Μεγάλης Σαρακοστής που κρατάει εφτά βδομάδες. Την περίοδο αυτή δεν επιτρέπεται να γίνονται γάμοι, χοροί και πανηγύρια.

Τα δύο τελευταία Σάββατα είναι τα Ψυχοσάββατα. Το πρώτο είναι αφιερωμένο στους αγίους Θεοδώρους. Βράζουν σιτάρι, επάνω βάζουν ζάχαρη και σπόρους από ρόδι και τα διαβάζουν στην εκκλησία για να συγχωρεθούν οι ψυχές των πεθαμένων.

Η πρώτη Κυριακή της Σαρακοστής είναι η Κυριακή της Ορθοδοξίας. Η Τρίτη της Σταυροπροσκυνήσεως η Μεσοσαράκοστο. Τις Παρασκευές το βράδυ γίνονται οι Χαιρετισμοί της Παναγίας και την πέμπτη Παρασκευή ο Ακάθιστος Ύμνος. Τη Τετάρτη της πέμπτης εβδομάδας ψέλνεται ο Μεγάλος Κανόνας, έργο του υμνογράφου Ανδρέου Κρήτης και αποτελείται από 250 τροπάρια.

Εδώ τελειώνουν οι γιορτές του Φλεβάρη.

ΑΝΤΡΕΑΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΤΟΣ

Φωτογραφία κειμένου, «Χαρακτικά για τους Μήνες» του Σπύρου Βασιλείου