Η ΚΕΡΚΥΡΑ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

Η Κέρκυρα, όπως την αναφέρει ο Όμηρος

…Κι εγώ μπροστά πηγαίνοντας θα σ’οδηγώ στο δρόμο.

Κι όταν στην πόλη φτάσουμε με τους ψηλούς τους πύργους,

εκεί λιμάνι έχει όμορφο στο ’να και στ’ άλλο μέρος,

πόχει το έμπα του στενό κι έχουν εκεί τραβήξει

τα τρεχαντήρια στη στεριά, καθένα στη σκεπή του.

Γύρω στον όμορφο ναό του Ποσειδώνα υπάρχει

κι η αγορά μ’ ασήκωτες πέτρες στη γη χωμένες

στρωμένη, όπου των καραβιών τ’ άρμενα μέσα φτιάνουν,

τα παλαμάρια, τα πανιά και ξύνουν τα κουπιά τους.

Γιατί οι Φαιάκοι για σπαθιά δεν νοιάζονται ή δοξάρια,

μον’ για κατάρτια και κουπιά κι ισόμετρα καράβια,

που στον αφρό της θάλασσας τα χαίρονται να τρέχουν.

(Ομήρου Οδύσσεια, Ραψωδία ζ΄, Μετάφραση Ζ. Σιδέρη)

Ήρθε στου Αλκίνου τ’ ακουστά παλάτια κι ο Οδυσσέας,

κι ο νους του σάστιζε πριν πάει στα χαλκωτά κατώφλια·

τι σα φως ήλιου ή φεγγαριού στα μάτια του φαινόταν.

………………………………………………………………

Πενήντα μες στους πύργους του γυναίκες είχε εργάτρες

άλλες τους στο χερόμυλο ξανθό σιτάρι αλέθουν,

άλλες τους φαίνουνε πανί και κλώθουν καθισμένες,

τα φύλλα λεύκας αψηλής σαλεύοντας· και τόσο

κρουσόφαντα είναι τα λινά που τρέχει ογρό το λάδι.

Τι όσο περνούν οι Φαίακες στον κόσμο όλους τους άλλους

σε καραβιού κυβέρνημα, τόσο πιδέξιες είναι,

στο φάδι κι οι γυναίκες τους, που η Αθηνά να φτιάνουν,

ώρια δουλειά τις έμαθε και νου λαμπρό εδωσέ τους.

Παρόξω απ’ την αυλή, σιμά στην θύρα, έχει περβόλι,

τεσσάρω ζευγαριών παντού καλοφραγμένο γύρω

που δέντρα πλήθος φαίνονται, αψηλά και φουντωμένα.

Εκεί απιδιές, ροδιές, μηλιές με τα λαμπρά τα μήλα,

συκιές γλυκόκαρπες κι ελιές γερές και φουντωμένες.

Δεν λείπει ολοχρονής καρπός, χειμώνα καλοκαίρι·

τι άλλα τ’ αγέρι το γλυκό γεννάει, κι άλλα ωριμάζει.

Μεστώνει απίδι, κι άλλο ανθεί, και μήλο πας στο μήλο,

και στο σταφύλι άλλο τσαμπί και σύκο πας στο σύκο.

Βρίσκεται φυτεμένο εκεί και πλούσιο αμπελοκήπι,

με αλώνι μέσα, λιακωτό σε γης καλοστρωμένη,

που από τον ήλιο δέρνεται· σταφύλια αλλού τρυγιούνται,

αλλού πατιούνται· παραμπρός κρεμιένται οι αγουρίδες

στο ξάνθισμά τους· παρακεί να βάφουν αρχινάνε.

Έχει κι ωριόπλουμες βραγιές στου περβολιού τις άκρες,

κάθε αθάνατης λογής που ολοχρονίς φαντάζουνε στο μάτι,

και βρύσες δυο· σκορπιέται η μια μες σ’ όλο το περβόλι,

κι η άλλη κάτω απ’ της αυλής διαβαίνει το κατώφλι,

προς το παλάτι, κι έπαιρναν κείθε νερό οι πολίτες.

Τέτοια οι Θεοί χαρίζανε λαμπρά του Αλκίνοου δώρα.

Ομήρου Οδύσσεια, ραψωδία ζ΄, Μετάφρ. Αργύρη Εφταλιώτη)

«… Ένα ελληνικό νησί και ο πιο ευχάριστος τόπος να ζήσει κανείς μια μοναχική και στοχαστική ζωή. Στα ταξίδια μας πολλές φορές, συναντώντας κινδύνους και δυσάρεστα μέρη, σκεφτόμαστε πως μόνο το νησί αυτό θα ήταν ο τόπος όπου θα δεχόμαστε να ξεψυχήσουμε».

[1601] Άντονυ Σίρλεϋ

ΚΕΡΚΥΡΑ*

Η θάλασσα εσπαρτάρησε ως τον πάτο

κι άφρισε σαν εδέχτηκε στον κρύο

κόρφο ακόμα ολοζώντανο το θείο

σπόρο, απ’ τον ουρανό σταγμένον κάτου.

Τότε βγήκε απ’ το πέλαγο τ’ αφράτο,

τέρας της ομορφάδας και σημείο,

τ’ άγιο της Αφροδίτης μεγαλείο,

γλύκες ερωτικές όλο γιομάτο.

Μα το δρεπάνι που ’χε αυτού σκορπίσει

του θεού τ’ αμελέτητα, και κείνο

μες στο γιαλό μελότουν να καρπίσει.

Κι έτσι, Αφροδίτη των νησιών, με κρίνο

και ρόδο πλουμιστή, γιομάτη γλύκες,

Κέρκυρα, απ’ του Ουρανού το αίμα εβγήκες.

1895/1915 Λορέντσος Μαβίλης

* Σύμφωνα με τη Μυθολογία, Η Κέρκυρα, κόρη του Ασωπού και της Μεθώνης, γέννησε με τον Ποσειδώνα τον Φαίακα.

Στους Κορφούς πρέπει να έρχονται όλοι οι νέοι Έλληνες να παίρνουν τον ευγενικό σπόρο για την καλλιέργεια γνήσιαςελληνικής φιλολογίας.

Λορέντσος Μαβίλης

ΚΕΡΚΥΡΑ

Εκεί που ακόμα ζουν οι Φαίακες του Ομήρου

και σμιγ’ η Ανατολή μ’ ένα φιλί τη Δύση,

κι ανθεί παντού με την ελιά το κυπαρίσσι,

βαθύχρωμη στολή στο γαλανό του Απείρου,

εκεί η ψυχή μου ωρέχτηκε να γλυκοζήσει

στο μεγαλόπετρο όραμα της γης του Πύρρου,

εκεί που χύνονται σαν ομορφιές ονείρου

η μάννα της αυγής, της αρμονίας η βρύση.

Τ’ αθάνατου Τυφλού με νέα φωνή ελληνίδα

σοφά εκεί πέρ’ αντιλαλούν οι ραψωδίες,

εκεί αναπνέει από τα ρόδα ευωδίες

του Σολωμού η σκιά σε Ηλύσια, και τεχνίτης

εκεί της λύρας ξαναζεί και την πατρίδα

και τη δόξα ο Δημόδοκος υμνεί της Κρήτης.

[1904] Κωστής Παλαμάς

Ζάκυθο χαίρε ολόανθη, Κεφαλονιά δουλεύτρα,

ω Κύθηρα, ω Παξοί,

κι εσύ του νου και της καρδιάς, ω Κέρκυρα μαγεύτρα,

και Ιθάκη εσύ ακουστή.

[1912] Κωστής Παλαμάς

* Άλλες χώρες μπορεί να σού προσφέρουν αποκαλύψεις σε συνήθειες ή γνώσεις ή τοπία· η Ελλάδα σού προσφέρει κάτι δυσκολότερο: την ανακάλυψη του εαυτού σου… 

* Η αρχιτεκτονική της πόλης είναι βενετσιάνικη. Τα σπίτια πάνω από το παλιό λιμάνι έχουν χτιστεί με κομψότητα σε λεπτές σειρές με στενά καντούνια και με αράδες από κολόνες ανάμεσά τους. Κόκκινο, κίτρινο, ρόζ, όμπρα ­ ανάμειξη αποχρώσεων και απαλών τόνων, που το φως του φεγγαριού μετατρέπει σε μια εκθαμβωτική λευκή πολιτεία, που έγινε για γαμήλια τούρτα.

* Ανεβείτε στη Βίγλα την εποχή που ανθίζουν οι Κερασιές κι από κει αγναντέψτε προς τα κάτω. Θα δείτε το νησί ν’ απλώνεται απέναντι από την ηπειρωτική Ελλάδα με το σχήμα σχεδόν του δρεπανιού. Προς την ξηρά υπάρχει ένας μεγάλος κόλπος, λαμπρός και ήρεμος, που περιβάλλεται από βουνά. Στον βορρά, το άκρο του δρεπανιού αγγίζει σχεδόν την Αλβανία κι εδώ τα ταραγμένα γαλάζια νερά του Ιονίου ρουφούνται άγρια ανάμεσα από τα ασβεστολιθικά πλευρά και τις προσχώσεις της άμμου. Το Καλάμι έχει απέναντί του τους γήλοφους της Αλβανίας και τα νερά κλείνονται σαν σε πισίνα, λευκοπράσινη μανία, όταν τα παγώνει ο βορινός άνεμος..

[1937/1945] Λώρενς Ντάρρελ

Όταν ο Παλαμάς γράφει: «και σμίγει η Ανατολή μ’ ένα φιλί τη Δύση», εκφράζει την αντικειμενική πραγματικότητα. Παρά τα δεινά που έχει υποστεί ο τόπος, η διάθεση των ανθρώπων είναι πάντα πρόσχαρη και ευγενική. Ακόμα κι εκείνοι όπου στερούνται πολλά ­ και υπάρχει πολύς βασανισμένος κόσμος­ έχουν ανοικτή την καρδιά και το χαμόγελο πρόθυμο. Έτσι το ταξίδι στην Κέρκυρα γίνεται μια επιστροφή για τον καθένα. Γιατί ο καθένας αισθάνεται, μόλις πατήσει τα χώματά της, πως βρίσκεται στον τόπο του, στους δικούς του. Και τούτο δεν προέρχεται από την τυπική ευπροσηγορία του πολιτισμένου ανθρώπου, αλλά πηγάζει από τα βάθη της ομαδικής ψυχής, που κατέχει, από καλλιέργεια αιώνων, και αυτοδύναμη ανταπόκριση προς την ολόγυρα φύση, γυμνασμένη ευαισθησία και πνευματικότητα.

[1950] Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος

 Συλλογούμαι τον ξένο, που κατεβαίνει από τ’ αντικρινά περιγιάλια και σμίγει εδώ πέρα, στην Κέρκυρα, την πρώτη στεριά της Ανατολής. Δε βρίσκεται ακόμη στην καθαυτό Ανατολή, μα Δε βρίσκεται πια και στη Δύση. Ταξιδεύει μετέωρος στο «ανάμεσα». Αυτό το «ανάμεσα» είναι η Κέρκυρα· η πολιτεία κατέχει κάποιον «ευρωπαϊσμό», είναι μια δυτική πολιτεία στην καθολική της μορφή· η φύση είναι ήδη Ανατολή, χωρίς τ’ ολόζεστο πάθος της χαμηλής μεσόγειας θάλασσας, με κάποιαν αλαφράδα και κάποιαν ευγένεια, που μεταμορφώνει τον έρωτα σε τραγούδι, όχι σε αγωνία καταλυτική του κορμιού.

[1950] Ι. Μ. Παναγιωτόπουλος

Στην Κέρκυρα πάλι. Μήπως είναι εκδήλωση αδυναμίας ερωτευμένου ή εξαιρετική αγάπη για το νησί; Μία ερώτηση που απευθύνω στον εαυτό μου κάθε φορά που ξεκινώ για την αρχόντισσα του Ιονίου. Αλλά και κάθε φορά στο πρώτο ακόμα αντίκρυσμα της μόλις αρχίσω να κυκλώνομαι από την γοητεία της, παρηγοριέμαι στην σκέψη ότι δεν μπορεί να είναι αδυναμία ο έρωτας στην ομορφιά. Για να λατρεύεται μήπως δεν πλάστηκε;

[1951] Παύλος Παλαιολόγος

Το νησί δεν είναι ποτέ ίδιο αλλάζει με τις εποχές, τις ώρες, το φως, τα χρώματα…

…όταν περπατάς πάνω του νοιώθεις να λικνίζεται στο ιόνιο πέλαγος σαν όμορφο καράβι δεμένο χαλαρά με άσπρα πανιά από το Οτράντο της Ιταλίας από την μια κι’ από την άλλη με τις γυμνές ακτές της Ηπείρου…

…Κάθε της «κορυφή» και ένας εκπληκτικός συνωστισμός λουλουδιών και χρωμάτων, που ξετυλίγεται σαν άνοιγμα βεντάγιας και η θάλασσα αρυτίδωτη, κρυστάλλινη, γεμίζει τους κόλπους της σ’ όλες τις αποχρώσεις του γαλάζιου

Μάκης Λαχανάς

Όλους τους αιώνες, από τον Όμηρο ως τον Ντάρρελ, από τον Τιβέριο ως τον Τίτο, από τον βασιλιά των Φαιάκων Αλκίνοο ως τον βασιλιά των Ελλήνων Κωνσταντίνο, συγγραφείς, ποιητές, στρατιωτικοί και πολιτικοί, περιηγητές και εξερευνητές, βασιλιάδες και αυτοκράτορες κυριεύτηκαν όλοι από τη χάρη και την ομορφιά του μαγευτικού νησιού της Κέρκυρας και διαλάλησαν τη φήμη της στα πέρατα του κόσμου.

Εξωτικά τοπία, μαγικά χρώματα, φλογισμένα ηλιοβασιλέματα, ρομαντικά σεληνόφωτα, οργιαστική βλάστηση (άφθονο πράσινο ακόμα και το μεσοκαλόκαιρο), μια επανάσταση λουλουδιών και χρωμάτων, περιβόλια με αιωνόβια ασημένια ελαιόδεντρα, χρυσά πορτοκάλια, αρωματικά λεμόνια, πλούσιες κληματαριές, ήρεμες λιμνοθάλασσες, λησμονημένοι ορμίσκοι, κελαρυστές πηγές, συναρπαστικά σπήλαια, παρθενικές παραλίες, χρυσή άμμος, και διάφανη, τουρκουάζ, σμαραγδένια θάλασσα ­δεν υπάρχει, σίγουρα, άλλο νησί σ’ ολόκληρο τον κόσμο όπου να ταιριάζουν όλα αυτά μαζί στον υπερθετικό βαθμό.

Επί πλέον, οι συνθήκες της ζωής στην Κέρκυρα ­όπως και αλλού στην Ελλάδα­ είναι κάπως διαφορετικές από εκείνες που συναντά κανείς σε μερικές «πολιτισμένες» χώρες. Εδώ δεν γίνονται σεξουαλικά εγκλήματα, δεν υπάρχουν δολοφόνοι γκάνγκστερς, ληστείες με χρήση βίας, οχλοκρατικές εκδηλώσεις ούτε εκδηλώσεις χουλιγκανισμού, δεν υπάρχει ανοχή της τρομοκρατίας και ούτε απεργίες, που να παραλύουν τη ζωή.

[1963] Τζων Φορτ, Υποπρόξενος της Βρετανίας