Αν
επιχειρήσει κανείς να αναλύσει την φιλοσοφική, επιστημονική και πολιτική
συγκρότηση του Πλάτων Δρακούλη θα εκπλαγεί. Διότι θα ανακαλύψει ένα πραγματικό
φαινόμενο, άνδρα με ευρύτητα σκέψης και κατάρτισης. Ήταν ένας ολοκληρωμένος
άνθρωπος, με βαθιά ελληνική παιδεία και σκέψη αλλά και εθνική συνείδηση.
Ταυτόχρονα ήταν ένας ευαίσθητος ανθρωπιστής και κοινωνιστής, αλλά και ένας
πρωτοπόρος φυσιολάτρης και φίλος της φυσικής διατροφής.
Σ’
όλα τα παραπάνω υπήρξε πρωτοπόρος. Άνοιξε δρόμους τους οποίους ο ίδιος πρώτος
ακολούθησε. Ήταν οραματιστής αλλά και ένας πραγματιστής.
Ο Δρακούλης είναι η σημαντικώτερη φυσιογνωμία του πρώϊμου σοσιαλιστικού κινήματος. Έμεινε στην ιστορία διότι επιχείρησε να συνδέσει την εθνική ολοκλήρωση με την κοινωνική δικαιοσύνη. Ταυτόχρονα όμως θα εισαγάγει σε μια πρώϊμη μορφή και την οικολογική διάσταση στο σοσιαλιστικό κίνημα.
Ο Πλάτων Ε. Δρακούλης, υιός του Ευσταθίου Δ. Δρακούλη, γεννήθηκε στην Ιθάκη στις 6 Αυγούστου του 1858 και απεβίωσε στο Λονδίνο το 1942 έπειτα από αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Καταγόταν από ιστορική οικογένεια της Ιθάκης. Σπούδασε νομικά και κοινωνιολογία στην Αθήνα. Υπήρξε εμπνευσμένος και μαχητικός πολιτικός, φιλοσοφημένος δημοσιογράφος και πρωτοπόρος στις κοινωνιολογικές μελέτες.
Ο
πρωτοπόρος σοσιαλιστής Δρακούλης εξελέγη βουλευτής Κεφαλληνίας (της επαρχίας
Κραναίας) στην Α Αναθεωρητική Βουλή (Αύγουστος 1910) και Άττικής στη Β Ἀναθεωρητική
Βουλή (Νοέμβριος 1910). Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τις ιδέες του σοσιαλιστικού
χώρου και της εργατικής τάξης. Ο Δρακούλης δέχθηκε επιρροές από το Επτανησιακό
Ριζοσπαστικό Κίνημα, το οποίο είχε πυρήνα την Κεφαλληνία. Αυτή η επιρροή
αποτυπώνεται τόσο στις αρχές του αλλά και στην πολιτική του πρακτική. Είναι
χαραχτηριστική η σύνδεση του εθνικού χώρου με τον χριστιανισμό. Στοιχεία
τέτοιας προσέγγισης θα βρούμε στα κείμενα των Κεφαλλήνων Ριζοσπαστών, Ηλία
Ζερβού-Ιακωβάτου (1814-1894 ) επικεφαλής του Ριζοσπαστισμού και σύμβολο κατά
της αγγλικής κατοχής, στον Γεώργιο Τυπάλδο-Ιακωβάτο (1814-1883), τον μαχητή της
ταύτισης του Ελληνισμού με την Ορθοδοξία, στον Κοινωνιστή Ρόκκο Χοϊδά
(1830-1890), αλλά και στον Μαρίνο Αντύπα (1872-1907) πρωτοσοσιαλιστή και
αγωνιστή της αγροτικής ιδέας. Απόγονός τους ο Κεφαλλήν Ριζοσπάστης Παναγιώτης
Πανάς (1832-1896) ο οποίος μαζί με τον Πατρινό σοσιαλιστή Ανδρέα Ρηγόπουλο θα
προωθήσει την μεγάλη ιδέα δια μέσου της Δημοκρατικής Ανατολικής Ομοσπονδίας, με
συμμέτοχη όλη την Ορθόδοξη Ανατολή.
Από αυτές τις επιρροές ο Δρακούλης κράτησε την ανθρωπιστική θεώρηση του Χριστιανισμού και την ιδέα της Βαλκανικής Συνεννόησης, που προσπάθησε να εφαρμόσει.
Από αυτές τις επιρροές ο Δρακούλης κράτησε την ανθρωπιστική θεώρηση του Χριστιανισμού και την ιδέα της Βαλκανικής Συνεννόησης, που προσπάθησε να εφαρμόσει.
Πολλά
στοιχεία από τις ιδέες του, ο Δρακούλης, πήρε και από τον επίσης Κεφαλλήνα
Ριζοσπάστη Ιωσήφ Μομφεράτο, ιδιαίτερα στο θέμα της Ευρωπαϊκής ενότητας,
προτείνοντας μια Ευρώπη ενωμένη και δημοκρατική. Η Αντάντ είχε αυτά τα
χαραχτηριστικά, έστω και καιροσκοπικά, έναντι του Πρωσσικού άξονα. Υπό τις
συνθήκες της παγκόσμιας σύγκρουσης ο Δρακούλης στήριξε τον Βενιζέλο για την
είσδοχή της Ελλάδος στη συμμαχία της Αντάντ, θεωρώντας και αυτός ότι μέσα από
την συμμαχία αυτή προωθούνται τα εθνικά συμφέροντα. Κανένας έλληνας του 19ου
αιώνος δεν μπορούσε να ξεχάσει την Ιερά Συμμαχία και την στρατηγική του
Μέτερνιχ για την ακεραιότητα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Μπορούμε έτσι να
πούμε με βεβαιότητα ότι ο Δρακούλης, καθώς και ο Βενιζέλος, συνέχιζαν την
πολιτική του Ι. Καποδίστρια.
Οι
σοσιαλιστικές του αντιλήψεις απορρέουν από την θρησκευτικότητα και την
ανθρωπιστική ιδεολογία. Αντιλαμβανόνταν το Θείο ως υπερτάτη δύναμη και Το έθετε
ψηλά στην εκτίμηση του ανθρώπου. Πίστευε ότι η σχέση του ανθρώπου με το Θεό του
δημιουργεί ισορροπία και γαλήνη. Αναφέρει: «Η
εσωτερική αντίληψη του Χριστιανισμού θα μας απεκάλυπτε το ενδώτερο στοιχείο της
φύσεώς μας και θα μας υπεδείκνυε μέθοδο βίου που απορρέει από αυτόν. Θα μας
δίδασκε ότι εκείνο το ενδότερο στοιχείο συνίσταται στην αγαθότητα, την
γλυκύτητα, την χρηστότητα, τον ανθρωπισμό, τον ήμερο που αποτελεί τον εν υμίν
Χριστό που σταυρώνεται από την αμάθεια. Η εσωτερική αντίληψη του Χριστιανισμού
θα μας δείξη ότι όπου υπάρχει αγαθότητα υπάρχει και Γολγοθάς, αλλά ότι τον
Γολγοθά διαδέχεται πάντοτε η νίκη αντινοβολούσα, αίγλη και χάρη» (“Φως εκ
των ένδον”, σελ. 41).
Ο Δρακούλης υπήρξε από τους πρώτους κοινωνιολόγους στην Ελλάδα. Συνεργάσθηκε αρχικά με την εφημερίδα "Αιών", την οποία εξέδιδε ο Τ. Φιλήμων, από το 1884 έως το 1888. Το 1885-1887 εξέδωσε το κοινωνιολογικό περιοδικό “Άρδην” “μηνιαίον φύλλον των ανθρωπίνων συμφερόντων”, όπως ανέφερε, με συνεργάτη τον Σπυρίδωνα Νάγο και μετέπειτα τον Ιωάννη Γκίκα. Ο Δρακούλης προχώρησε στην έκδοση αυτή εμπνεόμενος από το αντίστοιχο ευρωπαϊκό κίνημα απευθυνόμενος στους εργάτες με σκοπό να τους “διαφωτίσει” για τα δικαιώματά τους. Ήταν το πρώτο κοινωνιολογικό περιοδικό που κυκλοφόρησε στην Ελλάδα. Η πρώτη έκδοση έγινε στις 6 Αυγούστου 1885, όταν ο Δρακούλης ήταν 27 ετών. Το “Άρδην” κυκλοφόρησε συνολικά σε 12 τεύχη και το τελευταίο εκδόθηκε τον Ιούνιο του 1887.
Το πρωτοποριακό αυτό περιοδικό υπήρξε το έδαφος πάνω στο οποίο βλάστησε και δημιουργήθηκε μια ολόκληρη διανοητική επανάσταση.
Παρά το ότι οι σοσιαλιστικές θέσεις του Δρακούλη δεν είχαν ως βάση τον επιστημονικό σοσιαλισμό του Μαρξ, τα κηρύγματά του “ανησύχησαν” την άρχουσα τάξη της εποχής εκείνης και η δράση του ήταν πάντα στο στόχαστρο αντιδραστικών και κατεστημένων κύκλων.
Ο Δρακούλης υπήρξε από τους πρώτους κοινωνιολόγους στην Ελλάδα. Συνεργάσθηκε αρχικά με την εφημερίδα "Αιών", την οποία εξέδιδε ο Τ. Φιλήμων, από το 1884 έως το 1888. Το 1885-1887 εξέδωσε το κοινωνιολογικό περιοδικό “Άρδην” “μηνιαίον φύλλον των ανθρωπίνων συμφερόντων”, όπως ανέφερε, με συνεργάτη τον Σπυρίδωνα Νάγο και μετέπειτα τον Ιωάννη Γκίκα. Ο Δρακούλης προχώρησε στην έκδοση αυτή εμπνεόμενος από το αντίστοιχο ευρωπαϊκό κίνημα απευθυνόμενος στους εργάτες με σκοπό να τους “διαφωτίσει” για τα δικαιώματά τους. Ήταν το πρώτο κοινωνιολογικό περιοδικό που κυκλοφόρησε στην Ελλάδα. Η πρώτη έκδοση έγινε στις 6 Αυγούστου 1885, όταν ο Δρακούλης ήταν 27 ετών. Το “Άρδην” κυκλοφόρησε συνολικά σε 12 τεύχη και το τελευταίο εκδόθηκε τον Ιούνιο του 1887.
Το πρωτοποριακό αυτό περιοδικό υπήρξε το έδαφος πάνω στο οποίο βλάστησε και δημιουργήθηκε μια ολόκληρη διανοητική επανάσταση.
Παρά το ότι οι σοσιαλιστικές θέσεις του Δρακούλη δεν είχαν ως βάση τον επιστημονικό σοσιαλισμό του Μαρξ, τα κηρύγματά του “ανησύχησαν” την άρχουσα τάξη της εποχής εκείνης και η δράση του ήταν πάντα στο στόχαστρο αντιδραστικών και κατεστημένων κύκλων.
Ο
Δρακούλης μετείχε στο πανευρωπαϊκό Σοσιαλιστικό Συνέδριο (η μετέπειτα Β
Σοσιαλιστική Διεθνής) στο Παρίσι το 1889. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα ίδρυσε το
Σύνδεσμο των Εργατικών Τάξεων, με σύνθημα “Αφυπνισμός, Μόρφωσις, Οργάνωσις”.
Την ίδια περίοδο συνέγραψε μελέτη για τη Γαλλική Επανάσταση. Δημοσίευσε το 1893
το “Εγχειρίδον του εργάτου, ήτοι Αι Βάσεις του Σοσιαλισμού ” το οποίο
επανεκδόθηκε επτά φορές. Εξέδωσε επίσης το 1894 το φιλοσοφικό έργο “Φως εκ των
ένδον”. Το “ Εγχειρίδον του εργάτου” επέδρασε σημαντικά στις κινήσεις των
κοινωνικών ιδεών της εποχής. Ήταν το πρώτο θεωρητικό βιβλίο της ελληνικής
σοσιαλιστικής σκέψης το οποίο εμφανίστηκε την περίοδο που το σοσιαλιστικό
κίνημα στην Ελλάδα έκανε τα πρώτα οργανωμένα βήματά του. Γράφτηκε με στόχο να
καλύψει ένα κενό, εκείνο του θεωρητικού εξοπλισμού του νέου κινήματος. Ο Πλάτων
Δρακούλης, τριανταπέντε ετών τότε, παρουσίασε αυτό που ο ίδιος προσλάμβανε από
τις διάφορες σοσιαλιστικές σχολές της Ευρώπης. Θέλησε να δώσει ένα «όπλο» στα
χέρια των ανθρώπων που πίστεψαν και αγωνίστηκαν για τις νέες ιδέες.
Το εγχείρημά του στέφθηκε με επιτυχία, αν κρίνουμε από το γεγονός ότι αποτέλεσε κύριο εισαγωγικό θεωρητικό ανάγνωσμα για πολλά μέλη σοσιαλιστικών ομάδων στην Αθήνα και την επαρχία. Σε διάστημα τριάντα περίπου χρόνων πραγματοποιήθηκαν επτά εκδόσεις του. Αναφέρει χαραχτηριστικά στο εγχειρίδιον:
«Ο στοχασμός είναι ουσία η οποία δεν πρέπει να σπαταλάται, διότι η σπατάλη της επιφέρει μείωση όχι μόνο του διανοητικού σθένους αλλά και της σωματικής ρώμης».
Επίσης: «Η μέριμνα για το αύριο είναι σπατάλη στοχασμού και ελαττώνει την ελκτική δύναμη της διανοίας. Όπως το κρίνο του αγρού, αμέριμνο για το αύριο, έλκει προς τον εαυτό του όλα τα αναγκαία για ευδαίμονα και έκλαμπρο βίο, έτσι και ο άνθρώπινος νους αν συνεκέντρωνε τους στοχασμούς του στα πράγματα της ημέρας, χωρίς να τυρβάζει, χωρίς να αδημονεί για το αύριο και χωρίς να φοβάται το μέλλον, θα προσέλκυε στον εαυτό του πάντα τα χρεώδη προς ευδαίμονα και έκλαμπρο βίο».
Στις ιδέες του Δρακούλη, το έθνος αποτελεί ζωτική δύναμη δημιουργίας. Ο Δρακούλης εμφύτευσε στο ελληνικό τοπίο σοσιαλιστικές ιδέες, ενσωματώνοντας ιστορικά και εθνικά δεδομένα, όπως και τη φιλοσοφία των αρχαίων ελλήνων. Οι αναφορές του στον Πλάτωνα, στον Αριστοτέλη και στον Όμηρο είναι συχνές. Αναφέρει: «Η ύλη δεν είναι ουσιά αλλά έκφραση της ουσίας. Ουσία είναι η ψυχή παντός πράγματος και ο πολιτισμός είναι γνήσιος όταν αντί της ύλης αποβλέπει στην ουσία των πραγμάτων, όταν δηλαδή ατενίζει την ψυχή. Και η ανθρώπινη ψυχή είναι η ουσία όπως το ανθρώπινο σώμα είναι η έκφραση του ανθρώπου. Έκφραση του κυττάρου είναι η εξωτερική ξεμβράνη, ουσία του είναι το εσωτερικό ρευστό. Η ψυχή είναι το αρχικό πρωτόπλασμα, το οποίο πρώτο εμφανίσθηκε στην μεταξύ των πλανητών αιθέρα, τον μέσο αέρα του Ομήρου» (“Φως εκ των ένδον”, σελ. 29).
Το βιβλίον «Φως εκ των ένδον, ήτοι στοιχεία της εσωτερικής φιλοσοφίας», άνοιξε άγνωστους πνευματικούς κόσμους στην γεννιά εκείνης της εποχής, αφού κατέδειξε τις λανθάνουσες ψυχικές δυνάμεις της ανθρώπινης φύσεως. Το πρώτο κεφάλαιο αυτού του βιβλίου αναλύει την ψυχική λειτουργία, την οποία ο Δρακούλης έχει ονομάσει “διαίσθησιν”.
Σε άλλη περίπτωση προσπαθεί να συνδέσει την αρχαία Ελλάδα με την χριστιανική. Αναφέρει: «Κάθε αντίληψη συνοδεύει γνώση και μνήμη και πείρα η μακραίωνη τάση της ύλης να προβιβασθή από οργανισμό σε οργανισμό, ο άνθρωπος αντιπροσωπεύει συσσώρευση μακραίωνης γνώσης και μνήμης και πείρας. Το ανθρώπινο γένος πράγματι είναι μεταμόρφωση των λίθων του Δευκαλίωνος και της Πύρρας και με τον ελληνικό αυτό μύθο βρίσκεται σε αρμονία η ρήση του Ιωάννου του Βαπτιστού ότι “ο Θεός εκ λίθων ήγειρεν ανθρώπους», Ματθ.3.9, (“Φως εκ των ένδον”, σελ. 29).
Ο Δρακούλης υπήρξε υπερασπιστής των κοινωνικά αδικημένων. Γράφει στο πρώτο τεύχος του Αρδην, περιγράφοντας τις συνθήκες υπό τις οποίες ζούσαν στο τέλος του 19ου αιώνος οι εργάτες των Αθηνῶν: «Μια φρικτώδης υπόγειος τρύπα κι αυτή εν είδει δωματίου η μάλλον τάφου.... Δια να έμβει κανείς εκεί μέσα πρέπει να καταβεί τέσσερας έως πέντε βαθμίδας κάτω. Ως πάτωμα έχει ολίγας σανίδας. Υποκάτω από αυτάς τας σανίδας λιμνάζει νερόν. Παράθυρον δεν υπάρχει. Φως δεν υπάρχει. Εκεῖ μέσα κατοικούν πέντε ανθρώπινα πλάσματα» και ολίγο παρακάτω «Δυο όμοιαι τρύπαι, ολίγον μεγαλύτεραι αλλά πολύ βαθύτερα εσκαμμέναι, ευρίσκονται εις άλλο μέρος της πρωτευούσης, πλησίον της Εθνικῆς Τραπέζης και σχεδόν παρά το θεόρατον παλάτι του Μελά. Εκεῖ σ αὐτάς τας υγράς τρύπας κατοικούν τρεις πολυμελείς οικογένειαι. Κατηραμένα υπόγεια». ( Αρδην, αριθ. 1, 14-9-1885).
Το εγχείρημά του στέφθηκε με επιτυχία, αν κρίνουμε από το γεγονός ότι αποτέλεσε κύριο εισαγωγικό θεωρητικό ανάγνωσμα για πολλά μέλη σοσιαλιστικών ομάδων στην Αθήνα και την επαρχία. Σε διάστημα τριάντα περίπου χρόνων πραγματοποιήθηκαν επτά εκδόσεις του. Αναφέρει χαραχτηριστικά στο εγχειρίδιον:
«Ο στοχασμός είναι ουσία η οποία δεν πρέπει να σπαταλάται, διότι η σπατάλη της επιφέρει μείωση όχι μόνο του διανοητικού σθένους αλλά και της σωματικής ρώμης».
Επίσης: «Η μέριμνα για το αύριο είναι σπατάλη στοχασμού και ελαττώνει την ελκτική δύναμη της διανοίας. Όπως το κρίνο του αγρού, αμέριμνο για το αύριο, έλκει προς τον εαυτό του όλα τα αναγκαία για ευδαίμονα και έκλαμπρο βίο, έτσι και ο άνθρώπινος νους αν συνεκέντρωνε τους στοχασμούς του στα πράγματα της ημέρας, χωρίς να τυρβάζει, χωρίς να αδημονεί για το αύριο και χωρίς να φοβάται το μέλλον, θα προσέλκυε στον εαυτό του πάντα τα χρεώδη προς ευδαίμονα και έκλαμπρο βίο».
Στις ιδέες του Δρακούλη, το έθνος αποτελεί ζωτική δύναμη δημιουργίας. Ο Δρακούλης εμφύτευσε στο ελληνικό τοπίο σοσιαλιστικές ιδέες, ενσωματώνοντας ιστορικά και εθνικά δεδομένα, όπως και τη φιλοσοφία των αρχαίων ελλήνων. Οι αναφορές του στον Πλάτωνα, στον Αριστοτέλη και στον Όμηρο είναι συχνές. Αναφέρει: «Η ύλη δεν είναι ουσιά αλλά έκφραση της ουσίας. Ουσία είναι η ψυχή παντός πράγματος και ο πολιτισμός είναι γνήσιος όταν αντί της ύλης αποβλέπει στην ουσία των πραγμάτων, όταν δηλαδή ατενίζει την ψυχή. Και η ανθρώπινη ψυχή είναι η ουσία όπως το ανθρώπινο σώμα είναι η έκφραση του ανθρώπου. Έκφραση του κυττάρου είναι η εξωτερική ξεμβράνη, ουσία του είναι το εσωτερικό ρευστό. Η ψυχή είναι το αρχικό πρωτόπλασμα, το οποίο πρώτο εμφανίσθηκε στην μεταξύ των πλανητών αιθέρα, τον μέσο αέρα του Ομήρου» (“Φως εκ των ένδον”, σελ. 29).
Το βιβλίον «Φως εκ των ένδον, ήτοι στοιχεία της εσωτερικής φιλοσοφίας», άνοιξε άγνωστους πνευματικούς κόσμους στην γεννιά εκείνης της εποχής, αφού κατέδειξε τις λανθάνουσες ψυχικές δυνάμεις της ανθρώπινης φύσεως. Το πρώτο κεφάλαιο αυτού του βιβλίου αναλύει την ψυχική λειτουργία, την οποία ο Δρακούλης έχει ονομάσει “διαίσθησιν”.
Σε άλλη περίπτωση προσπαθεί να συνδέσει την αρχαία Ελλάδα με την χριστιανική. Αναφέρει: «Κάθε αντίληψη συνοδεύει γνώση και μνήμη και πείρα η μακραίωνη τάση της ύλης να προβιβασθή από οργανισμό σε οργανισμό, ο άνθρωπος αντιπροσωπεύει συσσώρευση μακραίωνης γνώσης και μνήμης και πείρας. Το ανθρώπινο γένος πράγματι είναι μεταμόρφωση των λίθων του Δευκαλίωνος και της Πύρρας και με τον ελληνικό αυτό μύθο βρίσκεται σε αρμονία η ρήση του Ιωάννου του Βαπτιστού ότι “ο Θεός εκ λίθων ήγειρεν ανθρώπους», Ματθ.3.9, (“Φως εκ των ένδον”, σελ. 29).
Ο Δρακούλης υπήρξε υπερασπιστής των κοινωνικά αδικημένων. Γράφει στο πρώτο τεύχος του Αρδην, περιγράφοντας τις συνθήκες υπό τις οποίες ζούσαν στο τέλος του 19ου αιώνος οι εργάτες των Αθηνῶν: «Μια φρικτώδης υπόγειος τρύπα κι αυτή εν είδει δωματίου η μάλλον τάφου.... Δια να έμβει κανείς εκεί μέσα πρέπει να καταβεί τέσσερας έως πέντε βαθμίδας κάτω. Ως πάτωμα έχει ολίγας σανίδας. Υποκάτω από αυτάς τας σανίδας λιμνάζει νερόν. Παράθυρον δεν υπάρχει. Φως δεν υπάρχει. Εκεῖ μέσα κατοικούν πέντε ανθρώπινα πλάσματα» και ολίγο παρακάτω «Δυο όμοιαι τρύπαι, ολίγον μεγαλύτεραι αλλά πολύ βαθύτερα εσκαμμέναι, ευρίσκονται εις άλλο μέρος της πρωτευούσης, πλησίον της Εθνικῆς Τραπέζης και σχεδόν παρά το θεόρατον παλάτι του Μελά. Εκεῖ σ αὐτάς τας υγράς τρύπας κατοικούν τρεις πολυμελείς οικογένειαι. Κατηραμένα υπόγεια». ( Αρδην, αριθ. 1, 14-9-1885).
Ο
Δρακούλης δεν ήταν μόνο ένας θεωρητικός του σοσιαλισμού. Ήταν και πρωτοπόρος
στον αγώνα για την υλοποίηση των θεωρητικών του φιλοσοφιών περί της κοινωνικής
δικαιοσύνης. Δεν μπόρεσε να φανταστεί μια εθνική ολοκλήρωση δίχως κοινωνική
δικαιοσύνη. Ουσιαστικά είχε τη βάση του στο Ριζοσπαστικό Κίνημα των Επτανήσων
κατά της Αγγλοκρατίας, με αφετηρία την Κεφαλληνία την δεκαετία του 1840 το
οποίο πρέσβευε την Ένωση και την κοινωνική δικαιοσύνη. Είναι χαραχτηριστική η
θέση του για την γυναίκα:
«Όρος παραγωγής είναι το ζεύγος απανταχού. Η θεότης αυτή είναι γενέτειρα των πάντων καθ’ όσον συνίσταται σε ζεῦγος αφού είναι ένα σε δύο - ένα σε τρία μαζί με το προϊόν οπουδήποτε και αν στρέψουμε τις έρευνές μας, βρίσκουμε την τριάδα αυτή, άρρεν, θήλυ και προϊόν, με διάφορες μορφές και ιδιότητες».
«Η φυσική, η βοτανική, η φυσιολογία, όλες οι επιστήμες παρέχουν άπειρη ύλη σχετικά με τις αρμονίες τις οποίες εξασφαλίζει η συλλειτουργία των δύο φύλλων, είτε αυτά μας παριστάνονται ως όντα είτε ως δυνάμεις είτε ως φάσεις ενός συνόλου. Η κεντρόφυγος και η κεντρομόλος είνε η αρσενική και η θηλυκή δυνάμεις, όπως, αρσενικό και θήλυ είναι τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου».
«Κάθε ιδέα ακόμα η οποία επέρχεται σε εμάς είναι προϊόν του έσωθέν μας ζεύγους, η δε ποιότητα της ιδέας απορρέει από την αρμονία του ζεύγους των δύο φύλλων.
Εάν το θήλυ είναι δούλο στο άρρεν, η ιδέα είναι νόθος, φρούδια, κακή. Εάν το θήλυ τιμάται το προϊόν θα είναι φωτεινό και σωτήριο.
Στην εκδήλωση του κόσμου, το θήλυ έρχεται μετά το άρρεν χρονολογικώς. Πρώτα βούλεται κάποιος και μετά ελκύεται. Πρώτα ποθεί και ύστερα κινείται. Πρώτα θέλει και ύστερα αγαπά. Αλλά όπως η θέληση είναι η αρχαιότερη της αγάπης, έτσι και η αγάπη είναι ευγενέστερη της θελήσεως» (“Φως εκ των ένδον”, σελ. 54-55). Τις ιδέες αυτές εφαρμόζει και στην πράξη, αφού το 1912 δημιούργησε κύκλο διαλέξεων δια των “Περί αποκαταστάσεως της Γυναικός”, με σκοπό την δημιουργία κινήματος για την αφύπνιση του γυναικείου κόσμου.
Τις εθνικές, φιλοσοφικές και κοινωνικές του ιδέες ενσάρκωσε και η οργάνωση του πρώτου σοσιαλιστικού κόμματος το 1909 με τον τίτλο Ελληνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα (ΕΣΚ), το οποίο ιδρύθηκε μετά το κίνημα στο Γουδί που έδωσε νέα εθνική προοπτική με την έλευση του Βενιζέλου στην πολιτική ζωή της χώρας. Το σοσιαλιστικό κόμμα του Π. Δρακούλη ήταν κόμμα με αρχές την εθνική προοπτική και την κοινωνική δικαιοσύνη. Η συγκρότηση του πρώτου σοσιαλιστικού κόμματος έγινε πράξη μετά από προετοιμασία τριών ετών, με περιοδείες του σε ολόκληρη τη χώρα και με συνεχείς αρθρογραφίες του.
Ο Δρακούλης υπήρξε οργανωτής της πρώτης εργατικής πρωτομαγιάς στην Ελλάδα, το 1893, στο Στάδιο, με τη συμμετοχή 2000 εργατών και ομιλητή τον Στ. Καλλέργη. Ήταν κεντρικός ομιλητής στην δεύτερη, το 1894, παλι στο Παναθηναϊκό Στάδιο με τη συμμετοχή περί των 10.000 εργατών, σε μια Αθήνα με 150.000 κατοίκους. Συμμετείχαν στον εορτασμό αυτό όλες οι σοσιασλιστικές, αριστερές κινήσεις και τα εργατικά συνδικάτα που δραστηριοποιούνταν στην Αθήνα και στον Πειραιά, (οι Καλλεργικοί, οι Δρακοπουλικοί κι οι Αναρχικοί). Αυτό ήταν ένα επίτευγμα του Δρακούλη, αν αναλογιστεί κανείς την σκληρότητα του αγώνα αλλά και τις ιδεολογικές περιχαρακώσεις της εποχής.
Στην συγκέντρωση μίλησε ο Πλάτωνας Δρακούλης για το ιστορικό της Εργατικής Πρωτομαγιάς. Στη συνέχεια το λόγο πήρε ο Στ. Καλλέργης, του οποίου η ομιλία ήταν σε πολεμικό τόνο και γεμάτη «μίσος κατά της πλουτοκρατίας» και την συγκένρωση ολοκλήρωσε ο φοιτητής της νομικής Ευάγγελος Μαρκαντωνάτος και ο Δ. Γραμματικός. Η συγκέντρωση ολοκληρώθηκε με ψήφισμα που περιλάμβανε τα παρακάτω αιτήματα: Κυριακή αργία, 8ωρο, Σύνταξη, Κατάργηση της θανατικής ποινής, Κατάργηση της προσωποκράτησης για χρέη.
Η συγκέντρωση τέλειωσε ειρηνικά. Έγιναν όμως αργότερα 11 συλλήψεις . Ο εορτασμός της Εργατικής Πρωτομαγιάς απαγορεύτηκε στην Ελλάδα από το 1894 και σε όλη την πρώτη εικοσαετία του 20ου αιώνα, με εξαίρεση το 1912 και το 1918.
Η «Ακρόπολις» του Γαβριηλίδη έγραφε στο πρωτομαγιάτικο φύλλο της: «Σήμερον την 5 μ.μ. εν τω Σταδίω η συγκέντρωσις των εν Αθήναις και Πειραιεί Σοσιαλιστών. Την ανάπτυξιν των αρχών του σοσιαλισμού θα κάμη ο κ. Π. Δρακούλης. Από χθες εκυκλοφόρησεν εις τας οδούς μακροσκελής έκκλησις προς τους εργάτας εν η δι' επαναστατικού ύφους καλείται και ο λαός να συμμετάσχη της διαδηλώσεως. Μία τοιαύτη έκκλησις περιελθούσα εις τας χείρας του Φρουράρχου απεστάλη εις την εισαγγελίαν. Η αστυνομία αφ' ετέρου έλαβε τα κατάλληλα μέτρα προς "ήρεμον" διεξαγωγήν της συγκεντρώσεως».
«Χθες - γράφει η "Εφημερίς" - από της 4ης ώρας μ.μ., ως προεκηρύχθη, ήρξαντο να συναθροίζωνται εν τω παρά τω Σταδίω, οι αποτελούντες το σοσιαλιστικόν σώμα εν Ελλάδι. Με τους σοσιαλιστάς προσήρχοντο και απλοί θεαταί, πολλαί δε οικογένειαι κατέλαβον τας διασπαρμένας τραπέζας του μικρού καφενείου. Η πληθώρα του ωραίου φύλου εδείκνυεν ότι δεν υπήρχε φόβος ταραχών αλλ' η αστυνομία και η μοιραρχία παραβλέπουσαι το οιωνοσκόπιον έθεσαν αστυφύλακας υπό αστυνόμους και έφιππον δύναμιν χωροφυλάκων. Περί την 6ην ώραν μ.μ. άπας ο χώρος του Σταδίου εκαλύφθη υπό ποικίλου κόσμου ανδρών, γυναικών και παίδων, μεταξύ των οποίων διεκρίνοντο 50- 60 περίπου σοσιαλισταί, πάντες τίμιοι και φιλόπονοι εργάται, φέροντες ερυθράς κονκάρδας επί του στήθους. Κατά τον χρόνον της συναθροίσεως εθεάθησαν αστυφύλακες τινές εκ των διαταχθέντων, όπως επιβλέψωσι την τάξιν, διανέμοντες κρυφίως διακηρύξεις εις το πλήθος των θεατών, ερωτώμενοι δε περί τούτων απήντων σιγανά, ώστε να μη δύναται να τους ακούη τρίτος "τι να κάνωμε, μπλέξαμε και 'μείς". Το γεγονός παρήγαγε βαθείαν αίσθησιν».
«Όρος παραγωγής είναι το ζεύγος απανταχού. Η θεότης αυτή είναι γενέτειρα των πάντων καθ’ όσον συνίσταται σε ζεῦγος αφού είναι ένα σε δύο - ένα σε τρία μαζί με το προϊόν οπουδήποτε και αν στρέψουμε τις έρευνές μας, βρίσκουμε την τριάδα αυτή, άρρεν, θήλυ και προϊόν, με διάφορες μορφές και ιδιότητες».
«Η φυσική, η βοτανική, η φυσιολογία, όλες οι επιστήμες παρέχουν άπειρη ύλη σχετικά με τις αρμονίες τις οποίες εξασφαλίζει η συλλειτουργία των δύο φύλλων, είτε αυτά μας παριστάνονται ως όντα είτε ως δυνάμεις είτε ως φάσεις ενός συνόλου. Η κεντρόφυγος και η κεντρομόλος είνε η αρσενική και η θηλυκή δυνάμεις, όπως, αρσενικό και θήλυ είναι τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου».
«Κάθε ιδέα ακόμα η οποία επέρχεται σε εμάς είναι προϊόν του έσωθέν μας ζεύγους, η δε ποιότητα της ιδέας απορρέει από την αρμονία του ζεύγους των δύο φύλλων.
Εάν το θήλυ είναι δούλο στο άρρεν, η ιδέα είναι νόθος, φρούδια, κακή. Εάν το θήλυ τιμάται το προϊόν θα είναι φωτεινό και σωτήριο.
Στην εκδήλωση του κόσμου, το θήλυ έρχεται μετά το άρρεν χρονολογικώς. Πρώτα βούλεται κάποιος και μετά ελκύεται. Πρώτα ποθεί και ύστερα κινείται. Πρώτα θέλει και ύστερα αγαπά. Αλλά όπως η θέληση είναι η αρχαιότερη της αγάπης, έτσι και η αγάπη είναι ευγενέστερη της θελήσεως» (“Φως εκ των ένδον”, σελ. 54-55). Τις ιδέες αυτές εφαρμόζει και στην πράξη, αφού το 1912 δημιούργησε κύκλο διαλέξεων δια των “Περί αποκαταστάσεως της Γυναικός”, με σκοπό την δημιουργία κινήματος για την αφύπνιση του γυναικείου κόσμου.
Τις εθνικές, φιλοσοφικές και κοινωνικές του ιδέες ενσάρκωσε και η οργάνωση του πρώτου σοσιαλιστικού κόμματος το 1909 με τον τίτλο Ελληνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα (ΕΣΚ), το οποίο ιδρύθηκε μετά το κίνημα στο Γουδί που έδωσε νέα εθνική προοπτική με την έλευση του Βενιζέλου στην πολιτική ζωή της χώρας. Το σοσιαλιστικό κόμμα του Π. Δρακούλη ήταν κόμμα με αρχές την εθνική προοπτική και την κοινωνική δικαιοσύνη. Η συγκρότηση του πρώτου σοσιαλιστικού κόμματος έγινε πράξη μετά από προετοιμασία τριών ετών, με περιοδείες του σε ολόκληρη τη χώρα και με συνεχείς αρθρογραφίες του.
Ο Δρακούλης υπήρξε οργανωτής της πρώτης εργατικής πρωτομαγιάς στην Ελλάδα, το 1893, στο Στάδιο, με τη συμμετοχή 2000 εργατών και ομιλητή τον Στ. Καλλέργη. Ήταν κεντρικός ομιλητής στην δεύτερη, το 1894, παλι στο Παναθηναϊκό Στάδιο με τη συμμετοχή περί των 10.000 εργατών, σε μια Αθήνα με 150.000 κατοίκους. Συμμετείχαν στον εορτασμό αυτό όλες οι σοσιασλιστικές, αριστερές κινήσεις και τα εργατικά συνδικάτα που δραστηριοποιούνταν στην Αθήνα και στον Πειραιά, (οι Καλλεργικοί, οι Δρακοπουλικοί κι οι Αναρχικοί). Αυτό ήταν ένα επίτευγμα του Δρακούλη, αν αναλογιστεί κανείς την σκληρότητα του αγώνα αλλά και τις ιδεολογικές περιχαρακώσεις της εποχής.
Στην συγκέντρωση μίλησε ο Πλάτωνας Δρακούλης για το ιστορικό της Εργατικής Πρωτομαγιάς. Στη συνέχεια το λόγο πήρε ο Στ. Καλλέργης, του οποίου η ομιλία ήταν σε πολεμικό τόνο και γεμάτη «μίσος κατά της πλουτοκρατίας» και την συγκένρωση ολοκλήρωσε ο φοιτητής της νομικής Ευάγγελος Μαρκαντωνάτος και ο Δ. Γραμματικός. Η συγκέντρωση ολοκληρώθηκε με ψήφισμα που περιλάμβανε τα παρακάτω αιτήματα: Κυριακή αργία, 8ωρο, Σύνταξη, Κατάργηση της θανατικής ποινής, Κατάργηση της προσωποκράτησης για χρέη.
Η συγκέντρωση τέλειωσε ειρηνικά. Έγιναν όμως αργότερα 11 συλλήψεις . Ο εορτασμός της Εργατικής Πρωτομαγιάς απαγορεύτηκε στην Ελλάδα από το 1894 και σε όλη την πρώτη εικοσαετία του 20ου αιώνα, με εξαίρεση το 1912 και το 1918.
Η «Ακρόπολις» του Γαβριηλίδη έγραφε στο πρωτομαγιάτικο φύλλο της: «Σήμερον την 5 μ.μ. εν τω Σταδίω η συγκέντρωσις των εν Αθήναις και Πειραιεί Σοσιαλιστών. Την ανάπτυξιν των αρχών του σοσιαλισμού θα κάμη ο κ. Π. Δρακούλης. Από χθες εκυκλοφόρησεν εις τας οδούς μακροσκελής έκκλησις προς τους εργάτας εν η δι' επαναστατικού ύφους καλείται και ο λαός να συμμετάσχη της διαδηλώσεως. Μία τοιαύτη έκκλησις περιελθούσα εις τας χείρας του Φρουράρχου απεστάλη εις την εισαγγελίαν. Η αστυνομία αφ' ετέρου έλαβε τα κατάλληλα μέτρα προς "ήρεμον" διεξαγωγήν της συγκεντρώσεως».
«Χθες - γράφει η "Εφημερίς" - από της 4ης ώρας μ.μ., ως προεκηρύχθη, ήρξαντο να συναθροίζωνται εν τω παρά τω Σταδίω, οι αποτελούντες το σοσιαλιστικόν σώμα εν Ελλάδι. Με τους σοσιαλιστάς προσήρχοντο και απλοί θεαταί, πολλαί δε οικογένειαι κατέλαβον τας διασπαρμένας τραπέζας του μικρού καφενείου. Η πληθώρα του ωραίου φύλου εδείκνυεν ότι δεν υπήρχε φόβος ταραχών αλλ' η αστυνομία και η μοιραρχία παραβλέπουσαι το οιωνοσκόπιον έθεσαν αστυφύλακας υπό αστυνόμους και έφιππον δύναμιν χωροφυλάκων. Περί την 6ην ώραν μ.μ. άπας ο χώρος του Σταδίου εκαλύφθη υπό ποικίλου κόσμου ανδρών, γυναικών και παίδων, μεταξύ των οποίων διεκρίνοντο 50- 60 περίπου σοσιαλισταί, πάντες τίμιοι και φιλόπονοι εργάται, φέροντες ερυθράς κονκάρδας επί του στήθους. Κατά τον χρόνον της συναθροίσεως εθεάθησαν αστυφύλακες τινές εκ των διαταχθέντων, όπως επιβλέψωσι την τάξιν, διανέμοντες κρυφίως διακηρύξεις εις το πλήθος των θεατών, ερωτώμενοι δε περί τούτων απήντων σιγανά, ώστε να μη δύναται να τους ακούη τρίτος "τι να κάνωμε, μπλέξαμε και 'μείς". Το γεγονός παρήγαγε βαθείαν αίσθησιν».
Το
1894 ο Δρακούλης διορίστηκε καθηγητής της Ελληνικής στο Πανεπιστήμιο της
Οξφόρδης, όπου και δίδαξε μέχρι το 1899. Στο διάστημα αυτό σημαντικές υπήρξαν
οι ομιλίες του για τον Ελληνισμό. Εργάσθηκε για την διάδοση των κοινωνικών του
ιδεών. Οι ομιλίες του αυτές μετέστρεψαν, μετά το 1897, το ευρωπαϊκό φρόνημα
κατά της Ελλάδος από δυσμενές σε ευμενέστερης αντιμετώπισης. Κρίσιμο ρόλο για
την διάδοση αυτών των θέσεων αποτέλεσε η έκδοση των ομιλιών του σε βιβλίο το
οποίο κυκλοφόρησε σε όλες τις ισχυρές πόλεις της Ευρώπης και επηρέασε τους
διαμορφωτές της κοινής γνώμης.
Το 1899 παραιτήθηκε από τη θέση του, λόγω της διαφωνίας του με την διοίκηση του πανεπιστημίου για την επιβολή διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας με την Εράσμειο μέθοδο. Εξέδωσε το φιλοσοφικό περιοδικό «Έρευνα» το 1901 στην Οξφόρδη, τριμηνιαίο στην αρχή κι αργότερα μηνιαίο, το οποίο συμπλήρωσε 7 τόμους συνολικά. Ανέφερε στο περιοδικό:
«Οι ανάγκες του σήμερα είναι οι μόνες πραγματικές ανάγκες. Έχεις ανάγκη του σημερινού γεύματος.
Του αυριανού γεύματος δεν έχεις σήμερα ανάγκη. Τι σπαταλάς τις δυνάμεις σου μεριμνώντας για την αυριανή σου ανάγκη; Δες το κρίνο του αγρού. Δεν αδημονεί ούτε επιδίδεται σε έργα και σχέδια για να αποθηκεύσει περίσσευμα ύδατος η αέρος η ηλιόφωτος για το αύριο εκ φόβου μη του λείψουν αύριο αυτά τα χρειώδη.
Εάν έπραττε έτσι θα σπαταλούσε τις ελκτικές ικμάδες του στην προσπάθεια αποταμιεύσεως και δεν θα καθίστατο ποτέ τέλειο κρίνο που υπερτερεί σε πλούτο και από αυτόν τον Σολομώντα όταν ευρισκετο σε όλη του την δόξα.
Δεν είναι μεταφορική έκφραση αυτό, είναι νόμος του βίου».
Και: «Η ελκτική δύναμη της διάνοιας η οποία κατοικεί στον άνθρωπο, κατοικεί και στο κρίνο και αν την σπαταλάς στην μέριμνα για τα αναγκαία εκτός των αναγκών της ημέρας, αποκόπτεις από τον εαυτόν σου τις αρτηρίες μέσω των οποίων το Σύμπαν προθυμοποιείται να σου προμηθεύση κάθε τι το χρειώδες προς εξασφάλισιν της αυξήσεώς σου, της υγείας σου, της ισχύος σου και της ευπορίας σου κάθε μέρα».
Το 1908 ο Πλ. Δρακούλης ιδρύει τον «Σύνδεσμο των Εργατικών Τάξεων Ελλάδος» και το 1909 το «Ελληνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα».
Η δημιουργία του πρώτου σοσιαλιστικού κόμματος είχε ως εστία τα νησιά Κεφαλληνία και Ιθάκη, αλλά ιδιαίτερα σημαντική ήταν η δράση του στην Αθήνα και στην Αττικοβοιωτία, στο τότε πολιτικό κέντρο της ελεύθερης Ελλάδος. Οι πολιτικές πρωτοβουλίες του Δρακούλη ακολούθησαν τον ανεμο των πολιτικών αλλαγών που σηματοδότησε το κίνημα στο Γουδί το 1909. Όμως ο Δρακούλης προηγήθηκε χρονικά. Διότι η αρχική θεμελίωση του πρωτοσοσιαλιστικού κόμματος τοποθετείται τον Δεκέμβριο του 1908, όταν με πρωτοβουλία του ιδρύθηκε ο «Σύνδεσμος των Εργατικών Τάξεων», που περιέλαβε στις γραμμές του καθαρά εργατικά σωματεία. Διακήρυσσε ότι ο Σύνδεσμος αυτός έχει «δια του σοσιαλιστικού του προγράμματος αναπεμπταμένην την σημαίαν του ανθρωπισμού» και ότι ταυτόχρονα από αυτόν τον Σύνδεσμο πρόκειται να προέλθει Εργατικόν Κόμμα στην Ελλάδα. Ο Σύνδεσμος αναπτύχθηκε ταχύτατα με βάση το καταστατικό του και καθόρισε ενωρίς τις προγραμματικές διατάξεις της λειτουργίας του με κύριο στόχο και επιδίωξη «την άνεσιν, την ευημερίαν και την ανάπτυξιν των παραγωγικών τάξεων, την κατάλυσιν της πλουτοκρατίας» και «την επικράτησιν του ανθρωπισμού». Με κρηπίδα αυτόν τον Σύνδεσμο ο Πλάτωνας Δρακούλης με άλλους οπαδούς και ομοϊδετάτες του στην Κεφαλληνία, στην Ιθάκη, αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα προχώρησε στη δημιουργία του πρώτου Ελληνικού Σοσιαλιστικού κόμματος του οποίου οι προγραμματικές αρχές ήταν μεταξύ άλλων οι εξής: Η εθνικοποίηση των μέσων παραγωγής και επικοινωνίας, η νομοθεσία για τους υπερήλικες εργάτες, ο καθορισμός νομοθετικά κατωτάτου ορίου μισθών εργασίμων ημερών, ο νομοθετικός καθορισμός κατωτάτου ορίου μισθών και αποζημιώσεων για εργατικά ατυχήματα, δημιουργία κρατικού ασφαλιστικού συστήματος κατά της ανεργίας, η θεμελιακή αλλαγή του συστήματος της δημόσιας εκπαίδευσης, η μεταρρύθμιση του εκλογικού συστήματος, ώστε οι εργατικές τάξεις να αντιπροσωπεύονται στο κοινοβούλιο, η χορήγηση ψήφου στις γυναίκες και η Βαλκανική Ομοσπονδία.
Το κόμμα αυτό, με τις τόσο προχωρημένες για την εποχή του διακηρύξεις και προγραμματικές του αρχές, πήρε μέρος για πρώτη φορά στις βουλευτικές εκλογές για την Α Ἀναθεωρητική Βουλή τον Αύγουστο του 1910 και εξέλεξε 4 βουλευτές. Οι τρεις εξελέγησαν στον Νομό Κεφαλληνίας, όπου είχε το κόμμα αυτό και τη μεγάλη του πολιτική δύναμη.
Ο Α Παγκόσμιος Πόλεμος δίχασε τους Ευρωπαίους σοσιαλιστές και στάθηκε η αφορμή πολλών διασπάσεων. Τρεις τάσεις διαμορφώθηκαν ανάμεσα στους σοσιαλιστές. Εκείνη που ήθελε στάση ουδετερότητας, εκείνη που υποστήριζε την άμυνα της χώρας και η τρίτη που καλούσε για την μετατροπή του πολέμου σε κοινωνική επανάσταση.
Οι απόψεις του Δρακούλη ήταν αντίθετες με την ουδετερότητα που ζητούσαν για την Ελλάδα οι περισσότεροι πολιτικοί. Ο ίδιος συνέδεσε τον σοσιαλισμό με το έθνος. Ανέφερε ο Σύνδεσμος, σε έκδοσή του, “Η Ελλάς εις Κίνδυνον”, Αθήνα 1915, που την περίοδο εκείνη είχε κεντρικό σύνθημα «Υπέρμαχος νόμος η σωτηρία της Χώρας», «Χωρίς να ευνοή τούτους η εκείνους τους εμπολέμους ο σοσιαλιστής ενδιαφέρεται δια τον θρίαμβον του δημοκρατισμού και θεωρεί καθήκον του να επωφεληθή πάσης ευκαιρίας τεινούσης εις τον θρίαμβον τούτον. Αντιλαμβάνεται δε ότι η ειρήνη είνε ακατόρθωτος εν όσω δεν εκριζόνεται η Πρωσσική στρατοκρατία η απειλούσα να πνίξη τον δημοκρατισμόν …» και σε άλλο σημείο «Ο σοσαιλισμός είνε διεθνής, αλλά δεν είναι αντεθνικός. Αναγκαίον προηγούμενον της συναδελφώσεως των εθνών είνε η ύπαρξις ελευθέρων αυτοκυβερνωμένων εθνοτήτων…” και αλλού “Από την νίκην της Αντάντα επιτρέπεται να ελπίζη τις πτώσιν των τερατωδών οργανισμών, οι οποίοι καλούνται Μεγάλαι Δυνάμεις».
Οι θέσεις του αυτές τον οδήγησαν στη Θεσσαλονίκη όπου είχε σχηματιστεί κυβέρνηση υπό τον Βενιζέλο η οποία επιθυμούσε την είσοδο της Ελλάδος στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ. Διότι ο Δρακούλης, όπως και ο Βενιζέλος, θεωρεί ότι σύντομα η Ελλάδα θα συρόταν σ’ αυτόν. Στο “Η Ελλάς εις κίνδυνον” αναφέρει “Το τρίτον στάδιον του αγώνος τον οποίο ήρχισε τω 1821, εσυνέχισε τω 1912 και προώριστο ήδη να τερματίση μετέχουσα του παγκοσμίου πολέμου”.
Διαβλέποντας τις παγκόσμιες και ευρωπαϊκές εξελίξεις με τον επερχόμενο πόλεμο, ταξιδεύει το 1913 στις Βαλκανικές χώρες, που είχαν πρόσφατα απελευθερωθεί από τον τουρκικό ζυγό. Επιδιώκει την δημιουργία βαλκανικού συνασπισμού για την εθνική διεκδίκηση των συμφερόντων των λαών της περιοχής κατά των επιβουλών των συμμαχιών και των υπερδυνάμεων. Ο Δρακούλης υπήρξε ο πρώτος εμπνευστής της ιδέας της Βαλκανικής Συμπολιτείας. Ταυτοχρόνως κυκλοφορεί φυλλάδιο εναντίον τωνς ραδιουργιών της Δυτικής Ευρώπης, που μεταφράζεται σε πολλές γλώσσες.
Ο Δρακούλης υπήρξε θερμός κήρυκας της ακρεοφαγίας, και υποστήριξε με άρθρα του και μελέτες κίνηση για τη δημιουργία στην Ελλάδα αγροπόλεων “δια την καλυτέραν διαβίωσιν των ανθρώπων” και την βελτίωση των όρων ζωής. Διετέλεσε αντιπρόσωπος της Ελλάδας σε σχετικά διεθνή συνέδρια της εποχής εκείνης. Αναφέρει: «Εάν τρώγοντας κρέας με τον συνεχή και γαλήνιο πόθο όπως κάποια μέρα είσαι υπεράνω της ορέξεως αυτού, ευρίσκεσαι στην οδό της σωτηρίας ενώ εάν απέχης της κρεατοφαγίας αλλά εν τούτοις αισθάνεσαι την όρεξη του κρέατος ισχυρή, ευρίσκεσαι σε χειρότερη θέση από αυτούς που κρεατοφαγούν κατά συνήθεια».
“Η μαγειρεμένη τροφή αποβάλλει τα ζωντανά στοιχεία. Επίσης οι τροφές οι οποίες διατηρούνται στο αλάτι η στο ξύδι η στο λάδι αποβάλλουν τον ηλεκτρισμό τους και δεν τρώγης τίποτε άλλο παρά ουσία γήινη. Κάθε τροφή από την οποία πέταξε η ζωή μεταδίδει στοιχεία θανάτου σε αυτόν που την τρώγει” (Στοιχεία Βιονομίας, σελ. 60-61).
Κατά το τέλος της ζωής του, ευρισκόμενος στο Λονδίνο, νοσταλγούσε την πατρίδα του και έγγραφε στους φίλους του: “Τίποτε δεν μ’ ευχαριστεί εδώ επάνω. Θέλω να επιστρέψω στην αγαπημένη μου Ιθάκη. Έχω πολλά κειμήλια, τα οποία θέλω να αφιερώσω στην πατρίδα μου και προ πάντων εικόνας”. “Σε λίγον πάλιν” - αναφέρει ο Αλεξ. Σ. Σαντάς – “έγραφεν ότι έστειλε τα πάντα για την Ιθάκη με ένα ατμόπλοιον του Βλασσόπουλου και παρακαλούσε να τα προσέξουν, έως ότου επιστρέψη και ο ίδιος. Δυστυχώς το ατμόπλοιον εβυθίσθη και απωλέσθησαν όλα, μαζί δε με αυτά και το αρχείον του. Ο ίδιος απεβίωσε στο Λονδίνο από αυτοκινητιστικό δυστύχημα το έτος 1942”.
Το 1899 παραιτήθηκε από τη θέση του, λόγω της διαφωνίας του με την διοίκηση του πανεπιστημίου για την επιβολή διδασκαλίας της ελληνικής γλώσσας με την Εράσμειο μέθοδο. Εξέδωσε το φιλοσοφικό περιοδικό «Έρευνα» το 1901 στην Οξφόρδη, τριμηνιαίο στην αρχή κι αργότερα μηνιαίο, το οποίο συμπλήρωσε 7 τόμους συνολικά. Ανέφερε στο περιοδικό:
«Οι ανάγκες του σήμερα είναι οι μόνες πραγματικές ανάγκες. Έχεις ανάγκη του σημερινού γεύματος.
Του αυριανού γεύματος δεν έχεις σήμερα ανάγκη. Τι σπαταλάς τις δυνάμεις σου μεριμνώντας για την αυριανή σου ανάγκη; Δες το κρίνο του αγρού. Δεν αδημονεί ούτε επιδίδεται σε έργα και σχέδια για να αποθηκεύσει περίσσευμα ύδατος η αέρος η ηλιόφωτος για το αύριο εκ φόβου μη του λείψουν αύριο αυτά τα χρειώδη.
Εάν έπραττε έτσι θα σπαταλούσε τις ελκτικές ικμάδες του στην προσπάθεια αποταμιεύσεως και δεν θα καθίστατο ποτέ τέλειο κρίνο που υπερτερεί σε πλούτο και από αυτόν τον Σολομώντα όταν ευρισκετο σε όλη του την δόξα.
Δεν είναι μεταφορική έκφραση αυτό, είναι νόμος του βίου».
Και: «Η ελκτική δύναμη της διάνοιας η οποία κατοικεί στον άνθρωπο, κατοικεί και στο κρίνο και αν την σπαταλάς στην μέριμνα για τα αναγκαία εκτός των αναγκών της ημέρας, αποκόπτεις από τον εαυτόν σου τις αρτηρίες μέσω των οποίων το Σύμπαν προθυμοποιείται να σου προμηθεύση κάθε τι το χρειώδες προς εξασφάλισιν της αυξήσεώς σου, της υγείας σου, της ισχύος σου και της ευπορίας σου κάθε μέρα».
Το 1908 ο Πλ. Δρακούλης ιδρύει τον «Σύνδεσμο των Εργατικών Τάξεων Ελλάδος» και το 1909 το «Ελληνικό Σοσιαλιστικό Κόμμα».
Η δημιουργία του πρώτου σοσιαλιστικού κόμματος είχε ως εστία τα νησιά Κεφαλληνία και Ιθάκη, αλλά ιδιαίτερα σημαντική ήταν η δράση του στην Αθήνα και στην Αττικοβοιωτία, στο τότε πολιτικό κέντρο της ελεύθερης Ελλάδος. Οι πολιτικές πρωτοβουλίες του Δρακούλη ακολούθησαν τον ανεμο των πολιτικών αλλαγών που σηματοδότησε το κίνημα στο Γουδί το 1909. Όμως ο Δρακούλης προηγήθηκε χρονικά. Διότι η αρχική θεμελίωση του πρωτοσοσιαλιστικού κόμματος τοποθετείται τον Δεκέμβριο του 1908, όταν με πρωτοβουλία του ιδρύθηκε ο «Σύνδεσμος των Εργατικών Τάξεων», που περιέλαβε στις γραμμές του καθαρά εργατικά σωματεία. Διακήρυσσε ότι ο Σύνδεσμος αυτός έχει «δια του σοσιαλιστικού του προγράμματος αναπεμπταμένην την σημαίαν του ανθρωπισμού» και ότι ταυτόχρονα από αυτόν τον Σύνδεσμο πρόκειται να προέλθει Εργατικόν Κόμμα στην Ελλάδα. Ο Σύνδεσμος αναπτύχθηκε ταχύτατα με βάση το καταστατικό του και καθόρισε ενωρίς τις προγραμματικές διατάξεις της λειτουργίας του με κύριο στόχο και επιδίωξη «την άνεσιν, την ευημερίαν και την ανάπτυξιν των παραγωγικών τάξεων, την κατάλυσιν της πλουτοκρατίας» και «την επικράτησιν του ανθρωπισμού». Με κρηπίδα αυτόν τον Σύνδεσμο ο Πλάτωνας Δρακούλης με άλλους οπαδούς και ομοϊδετάτες του στην Κεφαλληνία, στην Ιθάκη, αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα προχώρησε στη δημιουργία του πρώτου Ελληνικού Σοσιαλιστικού κόμματος του οποίου οι προγραμματικές αρχές ήταν μεταξύ άλλων οι εξής: Η εθνικοποίηση των μέσων παραγωγής και επικοινωνίας, η νομοθεσία για τους υπερήλικες εργάτες, ο καθορισμός νομοθετικά κατωτάτου ορίου μισθών εργασίμων ημερών, ο νομοθετικός καθορισμός κατωτάτου ορίου μισθών και αποζημιώσεων για εργατικά ατυχήματα, δημιουργία κρατικού ασφαλιστικού συστήματος κατά της ανεργίας, η θεμελιακή αλλαγή του συστήματος της δημόσιας εκπαίδευσης, η μεταρρύθμιση του εκλογικού συστήματος, ώστε οι εργατικές τάξεις να αντιπροσωπεύονται στο κοινοβούλιο, η χορήγηση ψήφου στις γυναίκες και η Βαλκανική Ομοσπονδία.
Το κόμμα αυτό, με τις τόσο προχωρημένες για την εποχή του διακηρύξεις και προγραμματικές του αρχές, πήρε μέρος για πρώτη φορά στις βουλευτικές εκλογές για την Α Ἀναθεωρητική Βουλή τον Αύγουστο του 1910 και εξέλεξε 4 βουλευτές. Οι τρεις εξελέγησαν στον Νομό Κεφαλληνίας, όπου είχε το κόμμα αυτό και τη μεγάλη του πολιτική δύναμη.
Ο Α Παγκόσμιος Πόλεμος δίχασε τους Ευρωπαίους σοσιαλιστές και στάθηκε η αφορμή πολλών διασπάσεων. Τρεις τάσεις διαμορφώθηκαν ανάμεσα στους σοσιαλιστές. Εκείνη που ήθελε στάση ουδετερότητας, εκείνη που υποστήριζε την άμυνα της χώρας και η τρίτη που καλούσε για την μετατροπή του πολέμου σε κοινωνική επανάσταση.
Οι απόψεις του Δρακούλη ήταν αντίθετες με την ουδετερότητα που ζητούσαν για την Ελλάδα οι περισσότεροι πολιτικοί. Ο ίδιος συνέδεσε τον σοσιαλισμό με το έθνος. Ανέφερε ο Σύνδεσμος, σε έκδοσή του, “Η Ελλάς εις Κίνδυνον”, Αθήνα 1915, που την περίοδο εκείνη είχε κεντρικό σύνθημα «Υπέρμαχος νόμος η σωτηρία της Χώρας», «Χωρίς να ευνοή τούτους η εκείνους τους εμπολέμους ο σοσιαλιστής ενδιαφέρεται δια τον θρίαμβον του δημοκρατισμού και θεωρεί καθήκον του να επωφεληθή πάσης ευκαιρίας τεινούσης εις τον θρίαμβον τούτον. Αντιλαμβάνεται δε ότι η ειρήνη είνε ακατόρθωτος εν όσω δεν εκριζόνεται η Πρωσσική στρατοκρατία η απειλούσα να πνίξη τον δημοκρατισμόν …» και σε άλλο σημείο «Ο σοσαιλισμός είνε διεθνής, αλλά δεν είναι αντεθνικός. Αναγκαίον προηγούμενον της συναδελφώσεως των εθνών είνε η ύπαρξις ελευθέρων αυτοκυβερνωμένων εθνοτήτων…” και αλλού “Από την νίκην της Αντάντα επιτρέπεται να ελπίζη τις πτώσιν των τερατωδών οργανισμών, οι οποίοι καλούνται Μεγάλαι Δυνάμεις».
Οι θέσεις του αυτές τον οδήγησαν στη Θεσσαλονίκη όπου είχε σχηματιστεί κυβέρνηση υπό τον Βενιζέλο η οποία επιθυμούσε την είσοδο της Ελλάδος στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ. Διότι ο Δρακούλης, όπως και ο Βενιζέλος, θεωρεί ότι σύντομα η Ελλάδα θα συρόταν σ’ αυτόν. Στο “Η Ελλάς εις κίνδυνον” αναφέρει “Το τρίτον στάδιον του αγώνος τον οποίο ήρχισε τω 1821, εσυνέχισε τω 1912 και προώριστο ήδη να τερματίση μετέχουσα του παγκοσμίου πολέμου”.
Διαβλέποντας τις παγκόσμιες και ευρωπαϊκές εξελίξεις με τον επερχόμενο πόλεμο, ταξιδεύει το 1913 στις Βαλκανικές χώρες, που είχαν πρόσφατα απελευθερωθεί από τον τουρκικό ζυγό. Επιδιώκει την δημιουργία βαλκανικού συνασπισμού για την εθνική διεκδίκηση των συμφερόντων των λαών της περιοχής κατά των επιβουλών των συμμαχιών και των υπερδυνάμεων. Ο Δρακούλης υπήρξε ο πρώτος εμπνευστής της ιδέας της Βαλκανικής Συμπολιτείας. Ταυτοχρόνως κυκλοφορεί φυλλάδιο εναντίον τωνς ραδιουργιών της Δυτικής Ευρώπης, που μεταφράζεται σε πολλές γλώσσες.
Ο Δρακούλης υπήρξε θερμός κήρυκας της ακρεοφαγίας, και υποστήριξε με άρθρα του και μελέτες κίνηση για τη δημιουργία στην Ελλάδα αγροπόλεων “δια την καλυτέραν διαβίωσιν των ανθρώπων” και την βελτίωση των όρων ζωής. Διετέλεσε αντιπρόσωπος της Ελλάδας σε σχετικά διεθνή συνέδρια της εποχής εκείνης. Αναφέρει: «Εάν τρώγοντας κρέας με τον συνεχή και γαλήνιο πόθο όπως κάποια μέρα είσαι υπεράνω της ορέξεως αυτού, ευρίσκεσαι στην οδό της σωτηρίας ενώ εάν απέχης της κρεατοφαγίας αλλά εν τούτοις αισθάνεσαι την όρεξη του κρέατος ισχυρή, ευρίσκεσαι σε χειρότερη θέση από αυτούς που κρεατοφαγούν κατά συνήθεια».
“Η μαγειρεμένη τροφή αποβάλλει τα ζωντανά στοιχεία. Επίσης οι τροφές οι οποίες διατηρούνται στο αλάτι η στο ξύδι η στο λάδι αποβάλλουν τον ηλεκτρισμό τους και δεν τρώγης τίποτε άλλο παρά ουσία γήινη. Κάθε τροφή από την οποία πέταξε η ζωή μεταδίδει στοιχεία θανάτου σε αυτόν που την τρώγει” (Στοιχεία Βιονομίας, σελ. 60-61).
Κατά το τέλος της ζωής του, ευρισκόμενος στο Λονδίνο, νοσταλγούσε την πατρίδα του και έγγραφε στους φίλους του: “Τίποτε δεν μ’ ευχαριστεί εδώ επάνω. Θέλω να επιστρέψω στην αγαπημένη μου Ιθάκη. Έχω πολλά κειμήλια, τα οποία θέλω να αφιερώσω στην πατρίδα μου και προ πάντων εικόνας”. “Σε λίγον πάλιν” - αναφέρει ο Αλεξ. Σ. Σαντάς – “έγραφεν ότι έστειλε τα πάντα για την Ιθάκη με ένα ατμόπλοιον του Βλασσόπουλου και παρακαλούσε να τα προσέξουν, έως ότου επιστρέψη και ο ίδιος. Δυστυχώς το ατμόπλοιον εβυθίσθη και απωλέσθησαν όλα, μαζί δε με αυτά και το αρχείον του. Ο ίδιος απεβίωσε στο Λονδίνο από αυτοκινητιστικό δυστύχημα το έτος 1942”.
Έργα
του: “Εγχειρίδιον του εργάτου” (1893), “Ελληνική γλώσσα και φιλολογία”
(ελληνικά και αγγλικά), “Αξία και ζωτικότης του Χριστιανισμού”, “Εγκληματικότης
και ανθρωπισμός”, “Αποκατάστασις της γυναικός”, “Υγιεινή και ηθική”, “Αι νέαι
αντιλήψεις”, “Εγκληματικότης και ανθρωπισμός”.
“Φως εκ των ένδον ήτοι στοιχεία της εσωτερικής φιλοσοφίας”, Εν Αθήναις, Τυπογραφείον Παρασκευά Λεώνη, 1894, 234 σ.
Τριμηνιαίον Περιοδικόν Έρευνα, Εν Οξφόρδη: Τόμος Α', 1901-1903, 199 σ. Τόμος Β', 1904-1907, 200 σ. Τόμος Γ', Λονδίνον, 1908, 206 σ. Τόμος Δ', 1909, 192 σ. Τόμος Ε', 1910, 192 σ. Τόμος Ζ', 1914, σσ. 121-180. Τόμος ΣΤ', 1913, 192 σ. Ἔκδοσις θερινή, Ἀθῆναι, 1911, 16 σ. Παράρτημα, 1916, 16 σ.
"Στοιχεῖα βιονομίας"α΄ ἔκδοση 1907, β 1916, Γ 1931, Ἐκδοτικός Οἶκος Μ.Σ. Σαριβαξεβάνη., "Μελέτη περί τῆς Γαλλικῆς Ἐπαναστάσεως", "Ὑγιεινή καί ἠθική", "Νεοελληνική γλώσσα καί φιλολογία", "Ἀξία καί ζωτικότης τοῦ χριστιανισμοῦ", “Ἐγκληματικότης καί ἀνθρωπισμός", "Ἀποκατάστασις τῆς γυναικός". “Ἡ Ἑλλάς σέ κίνδυνο”, ΣΤΕΤ, φυλλάδιο, 1915. “Αἱ ἐκλογαί τοῦ 1915, ΕΣΚ, Φυλλάδιο, 1915. “Αἱ νέαι ἀντιλήψεις”, Ἀθήνα, Ἐκδόσεις Ἀναδημιουργικῆς Ἐταιρείας, ἀρ. 1, 1924.
Διεθνές Συνέδριο Αγροπόλεων 1924 -Έκθεσις, Αθήνα, Ελληνική Εταιρεία Αγροπόλεων. “Το πρόβλημα της Στέγης”, Αθήνα, ελλ. Εταιρεία Αγροπόλεων, “Αγροτική Συμπολιτεία”, Εκδοτικός Οίκος Αυδή 1927.
Μετέφρασε επίσης πολλούς έλληνες συγγραφείς.
Αγορεύσεις: “Τρεις διαλέξεις εκφωνηθείσαι αγγλιστί εν τω Πανεπιστημίω της Οξφόρδης, Μηνί Ιουνίω 1897, Αθήνα εκ του τυπογραφείου “Καταστημάτων Ανέστη Κωνσταντινίδου”, 1897”. “Η δύναμις των ιδεών”, λόγος εκφωνηθείς ενώπιον των μαθητών καί των καθηγητών του εν Τριπόλει Διδασκαλείου, Νοέμβριος 1893. “Το αντιπλουτοκρατικόν πνεύμα”, αγόρευσις εις την τελευταίαν συνεδρίασιν της διαλυθείσης αναθεωρητικής βουλής, 1910. Le socialisme en Grece”, Mouvement Sosialiste, n 222, Juilliet-Aout, 1911.
ΠΑΥΛΟΣ ΚΑΡΟΥΣΟΣ
“Φως εκ των ένδον ήτοι στοιχεία της εσωτερικής φιλοσοφίας”, Εν Αθήναις, Τυπογραφείον Παρασκευά Λεώνη, 1894, 234 σ.
Τριμηνιαίον Περιοδικόν Έρευνα, Εν Οξφόρδη: Τόμος Α', 1901-1903, 199 σ. Τόμος Β', 1904-1907, 200 σ. Τόμος Γ', Λονδίνον, 1908, 206 σ. Τόμος Δ', 1909, 192 σ. Τόμος Ε', 1910, 192 σ. Τόμος Ζ', 1914, σσ. 121-180. Τόμος ΣΤ', 1913, 192 σ. Ἔκδοσις θερινή, Ἀθῆναι, 1911, 16 σ. Παράρτημα, 1916, 16 σ.
"Στοιχεῖα βιονομίας"α΄ ἔκδοση 1907, β 1916, Γ 1931, Ἐκδοτικός Οἶκος Μ.Σ. Σαριβαξεβάνη., "Μελέτη περί τῆς Γαλλικῆς Ἐπαναστάσεως", "Ὑγιεινή καί ἠθική", "Νεοελληνική γλώσσα καί φιλολογία", "Ἀξία καί ζωτικότης τοῦ χριστιανισμοῦ", “Ἐγκληματικότης καί ἀνθρωπισμός", "Ἀποκατάστασις τῆς γυναικός". “Ἡ Ἑλλάς σέ κίνδυνο”, ΣΤΕΤ, φυλλάδιο, 1915. “Αἱ ἐκλογαί τοῦ 1915, ΕΣΚ, Φυλλάδιο, 1915. “Αἱ νέαι ἀντιλήψεις”, Ἀθήνα, Ἐκδόσεις Ἀναδημιουργικῆς Ἐταιρείας, ἀρ. 1, 1924.
Διεθνές Συνέδριο Αγροπόλεων 1924 -Έκθεσις, Αθήνα, Ελληνική Εταιρεία Αγροπόλεων. “Το πρόβλημα της Στέγης”, Αθήνα, ελλ. Εταιρεία Αγροπόλεων, “Αγροτική Συμπολιτεία”, Εκδοτικός Οίκος Αυδή 1927.
Μετέφρασε επίσης πολλούς έλληνες συγγραφείς.
Αγορεύσεις: “Τρεις διαλέξεις εκφωνηθείσαι αγγλιστί εν τω Πανεπιστημίω της Οξφόρδης, Μηνί Ιουνίω 1897, Αθήνα εκ του τυπογραφείου “Καταστημάτων Ανέστη Κωνσταντινίδου”, 1897”. “Η δύναμις των ιδεών”, λόγος εκφωνηθείς ενώπιον των μαθητών καί των καθηγητών του εν Τριπόλει Διδασκαλείου, Νοέμβριος 1893. “Το αντιπλουτοκρατικόν πνεύμα”, αγόρευσις εις την τελευταίαν συνεδρίασιν της διαλυθείσης αναθεωρητικής βουλής, 1910. Le socialisme en Grece”, Mouvement Sosialiste, n 222, Juilliet-Aout, 1911.
ΠΑΥΛΟΣ ΚΑΡΟΥΣΟΣ
Οικονομολόγος,
Κοινωνιολόγος και πολιτικός αναλυτής.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου