ΟΙ ΚΡΗΤΙΚΟΙ ΣΤΗΝ ΙΘΑΚΗ*

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ ΠΟΥ ΕΦΘΑΣΑΝ ΣΤΟ ΝΗΣΙ

ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΤΟΥΡΚΙΚΗ ΚΑΤΑΛΗΨΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

.... Είναι γνωστό ότι μετά από διετή πόλεμο εναντίων των Ενετών (1645-1646) οι Τούρκοι κατέλαβαν την Κρήτη, δεν έγινε όμως το ίδιο και με το Ηράκλειο, που ήταν η πρωτεύουσα και χρειάστηκε πολιορκία 23 χρόνων, όπου οι Τούρκοι ταλαιπωρήθηκαν αφάνταστα στα ενετικά τείχη κι είχαν σημαντικές απώλειες. Τα χρόνια αυτά (1646-1669) έφεραν μεγάλη φθορά στους πολιορκητές όμως τελικά κατάφεραν να φέρουν αποτέλεσμα. Όσα ακολούθησαν δεν χρειάζεται να περιγραφούν.

 Έφυγε τότε μεγάλο μέρος των Κρητικών και ήρθε στα Επτάνησα, μη μπορώντας να υποφέρουν τους Τούρκους. Στην Ιθάκη σύμφωνα με τα στοιχεία που αντλούμαι από την Ιστορία της «αποτέλεσαν το έβδομον των κατοίκων» Οπότε, αν κρίνουμε ότι η Ιθάκη τότε είχε αρκετά μεγάλο πληθυσμό σύμφωνα πάντα με τις περιγραφές, έστω κι αν δεν είναι απόλυτα  ακριβείς- ανάλογα μεγάλος ήταν και ο αριθμός των φυγάδων που έφτασαν στην Ιθάκη. Είναι, για τούτο φυσικό αυτή η εισροή να έφερε ανάλογη επίδραση κι αποτελέσματα.

Πρώτα – πρώτα στη γλώσσα, στα έθιμα, και στην κουλτούρα, τα πιο βασικά  που επηρεάζουν  σημαντικά και την ζωή. Θα αναφέρω απλά και κάτι που σήμερα ακόμα χρησιμοποιούμαι στο λεξιλόγιο. Είναι τα άρθρα τση ενικού και τσι πληθυντικού, με ήτα δηλαδή και με ιώτα. Θα αναφέρω και τα ονόματα  Ερωτόκριτος και Αρετούσα που δόθηκαν τότε σε παρα  πολλά παιδιά κι ακόμα σήμερα επαναλαμβάνονται στους απογόνους τους, μόνο που η Αρετούσα γίνεται απλά Αρετή.

Από τις Κρητικές οικογένειες αρκεί να αναφέρουμε την οικογένεια Καραβία της Ιθάκης, η οποία ανέδειξε εξαίρετες μορφές , στον Αγώνα, στα γράμματα, στις Τέχνες, στην Πολιτική, στις Επιστήμες, στην Ιεροσύνη. Η οικογένεια Καραβία κατάγεται από την οικογένεια Καλέργη της Κρήτης, αυτοί μάλιστα ήρθαν πολύ πριν την πτώση του Ηρακλείου –το 1500- γιατί ο γενάρχης Παρασκευάς Καλλέργης δεν μπορούσε να υποφέρει από τους Ενετούς. Για την ονομασία σε Καραβία υπάρχουν δυο εκδοχές. Η μια ότι «οι μετοικήσαντες απεβιβάσθηκαν  εκ του καραβίου» και η δεύτερη ότι η ονομασία προέρχεται από το σύνθετο CARAVIA και σημαίνει καλή οδός. Λίγο απίθανη η δεύτερη.

Ο Παρασκευάς Καλλέργης, ο μετονομασθείς σε Καραβία, απέκτησε ένα γιό, τον Εμμανουήλ. Ο Εμμανουήλ, με τη σειρά του, απέκτησε τρεις γιους : Τον Ιάκωβο, απ’ τον οποίο απόγονοι είναι οι Τσεμπεραίοι (Βασίλειος Καραβίας-Τσεμπέρης ήταν εκείνος που πρώτος ύψωσε τη σημασία της Επανάστασης στην Πελοπόννησο). Ήταν ακόμα οι Καρασουλαίοι, οι Μπαμπουναίοι, και κάποιες ακόμα οικογένειες, των οποίων τα ονόματα σήμερα έχουν εκλείψει.

Δεύτερος γιος ήταν ο Ιωάννης του οποίου υπάρχουν σήμερα οι απόγονοι, ως Πανταζαίοι, Γιαννουτσαίοι, Καρφακαίοι, Δραγανιγαίοι και Πιεραίοι και ακόμα κάποιοι που έχουν εκλείψει.

Τρίτος γιος ήταν ο Λάσκαρης  και απόγονοι του είναι οι Μαρκαντωναίοι, Χριστοδουλακαίοι , Γριβαίοι και μερικοί που έχουν εκλείψει. Από τους τελευταίους καταγόταν κι ο Νικόλαος Καραβίας –Γρίβας, γιατρός, που το 1849 έγραψε την «Ιστορία της νήσου Ιθάκης» αλλά κα δυο τόμους με τους διαπρεπείς Ιθακήσιους.

Ο Φώτος Γιοφύλλης, στο βιβλίο του «Τοπωνυμικό της νήσου Ιθάκης και επώνυμα Ιθακήσια», αναφέρει πολλά επώνυμα ως καταγόμενα από την Κρήτη, όπως το όνομα Βαλσαμάκης, που τον 17 αιώνα ήρθε στην Ιθάκη καθώς επίσης και τα ονόματα: Κλινάκης, Δούκας, Κορνάρος, Κρητικός, Λομβάρδος, Μεταξάς, αλλά και το δικό του, «Μουσούρης», γιατί το Φώτος Γιοφύλλης ήταν ψευδώνυμο.

Μέσα από το μικρό αυτό απόσπασμα ευρύτερης εργασίας, βγαίνει το συμπέρασμα ότι στην Ιθάκη υπήρξε μια αρκετά σημαντική Κρητική επίδραση, ανθρώπων που ανέδειξαν, όπως προείπαμε , αξίες και με την παρουσία τους τίμησαν το νησί μας. Άλλωστε ας -μη λησμονάμε-  ότι η Κρήτη προφύλαξε και ανέθρεψε τον Δία, τον πατέρα των Θεών, για να τον γλιτώσει από την λαιμαργία του Κρόνου! Ίσως για τούτο και η προαιώνια ελληνική θεότητα ανταποδίδει στους Κρητικούς το καλό, δίνοντας τους δύναμη και προσόντα, ακριβώς για  την εξάπλωση του καλού όπου αυτό βρίσκεται. Αλλά, ακόμα,  όπου και όταν χρειάζεται, να μπορούν ανάλογα να εξαπολύουν τους κεραυνούς τους, καθώς έκανε κι εκείνος απ’ τον Όλυμπο!

Παλικάρια και δημιουργοί οι Κρητικοί , μεταλαμπάδευσαν στα νησιά μας καλές και διαχρονικές αρετές.

ΡΙΤΑ ΤΣΙΝΤΙΛΗ-ΒΛΗΣΜΑ

 *Ένα απόσπασμα από ευρύτερη ανάλογη μελέτη της.