ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ. ΕΘΙΜΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΩΝ - ΠΡΩΤΟΧΡΟΝΙΑΣ

Αυτή την εποχή η αγριοκουμαριά είναι φορτωμένη με ζωηρούς γλυκούς κόκκινους καρπούς. Κατά το έθιμο κλαδιά κουμαριάς και μυρτιάς στολίζουν το σπίτι τα Χριστούγεννα. Οι νοικοκυρές ψαίνουν το Χριστόψωμο, το διακοσμούν με το σχήμα του Σταυρού και το στολίζουν με αμύγδαλα και καρύδια. Τον παλιό καιρό γυρίζοντας από την εκκλησία μετά την νυχτερινή λειτουργία των Χριστουγέννων, ο νοικοκύρης κρατούσε το Χριστόψωμο πάνω από την φωτιά στο τζάκι και έριχνε πάνω του λάδι τρείς φορές, λέγοντας: "Χριστός γεννιέται, το φως αξαίνει". Κατόπιν κάθε μέλος της οικογένειας έκοβε ένα κομμάτι και το υπόλοιπο το πήγαιναν στον σταύλο και τάϊζαν τα ζώα σε ανάμνηση της ζεστασιάς που πρόσφεραν στον Χριστό στην γέννησή του.

Οι Αργοστολιώτες   αποχαιρετούν τον παλιό χρόνο περπατώντας στον κεντρικό δρόμο της πόλης όπου οι μπάντες και χορωδίες ψάλλουν τα κάλαντα και άλλα τραγούδια, ρίχνοντας ο ένας στον άλλο αρώματα.

Κατά το έθιμο, την 31η Δεκεμβρίου,βγαίνουμε στην εξοχή και ξεριζώνουμε μια αγιοβασιλίτσα(ασκυνοκάρα) την οποία κρεμάμε πάνω από την πόρτα του σπιτιού για να φέρει υγεία, καλή τύχη και προστασία στο σπίτι και την οικογένεια για όλο το χρόνο. Αυτό το έθιμο έχει διασωθεί από την αρχαιότητα. Το σημερινό όνομα του φυτού οφείλεται στον εορτάζοντα Άγιο Βασίλειο. Είναι επίσης Πρωτοχρονιάτικο έθιμο να σπάσουν ένα ρόδι πετώντας το στο έδαφος μπροστά από την είσοδο του σπιτιού, ελευθερώνοντας τους σπόρους. Ο αριθμός των ευχών για το σπίτι και την οικογένεια είναι ίδιος με τα σπυριά που περιέχονται στον καρπό.

Σε μερικά χωριά την παραμονή των Χριστουγέννων έφτιαχναν μπομπότα και Χριστόψωμο το οποίο έφερνε στη μέση σημάδι από τη μεγάλη σφραγίδα και είχε πέντε άκρες σαν το χέρι του Χριστού. Επίσης ,την ημέρα της Πρωτοχρονιάς οι γυναίκες έφτιαχναν τηγανίτες και μαγείρευαν το “χοντρό”, (έμοιαζε με λαδερή σούπα και είχε λάδι και αλάτι την οποία έτρωγαν για πρωινό).            

Την παραμονή των Φώτων, την ημέρα του Αγιασμού, οι καλλικάτζαροι της υπόλοιπης Ελλάδας, τα “παγανά” της Κεφαλονιάς, έχουν εξαφανιστεί. Ο σταυρός που μπήκε στα σπίτια με το αγιασμένο νερό τα έδιωξε. Αφού για ένα δωδεκαήμερο, από την νύχτα των Χριστουγέννων κυριαρχήσανε στη γη, μπήκανε στα σπίτια από τις καμινάδες, μαγαρίσανε τα φαγητά , ήρθε η ώρα να ξαναγυρίσουν αποδιωγμένα στου κάτω κόσμου τα βασίλεια. Τα παγανά της Κεφαλονιάς είναι παράξενα πνεύματα με παιδική μορφή. Πολλοί πιστεύουν πως είναι οι ψυχές των αβάπτιστων νηπίων. Για το δωδεκαήμερο στα παλιά χρόνια έλεγαν ότι μπήκαν “παγανόμερες” . Σταύρωναν τις πόρτες κάθε βράδυ και λιβανίζανε.

Για την ημέρα των Επιφανίων η κεντρική είσοδος της εκκλησίας στολίζεται με μια αψίδα από κλαδιά μυρτιάς (κλασσικό σύμβολο αιώνιας αγάπης ,ειρήνης και τιμής) και φοίνικα (σύμβολο της νίκης του Χριστού πάνω στο θάνατο). Την παραμονή ο ιερέας επισκέπτεται τα σπίτια των ενοριτών του για να τα αγιάσει. Χρησιμοποιεί την Αγιαστούρα (ένα ξύλο στολισμένο με δεντρολίβανο νάρκισσους και συχνά ένα γαρύφαλλο). Παλιότερα ,τη στάχτη που είχαν στα σπίτια τους το δωδεκαήμερο, οι άνθρωποι την έβγαζαν από το σπίτι πριν να έρθει ο παπάς να αγιάσει. Τη χρησιμοποιούσαν για να ξορκίσουν το σκαθάρι από τα αμπέλια τους. Εάν η περιοχή είναι κοντά σε θάλασσα ,ποτάμι ή λίμνη αγιάζονται και τα νερά. Ο Σταυρός ρίχνεται τρείς φορές στην θάλασσα και ελευθερώνονται τρία περιστέρια συμβολίζοντας την βάπτιση του Χριστού. Όταν ο παπάς έκανε τη Βάφτιση στην εκκλησία και ράντιζε τον κόσμο, οι γυναίκες προσπαθούσαν να μαζέψουν τις πρώτες σταγόνες που θα έπεφταν για να μπορέσουν να κάνουν αρσενικά παιδιά.

Τη στάχτη που είχαν στα σπίτια τους το δωδεκαήμερο, οι άνθρωποι την έβγαζαν από το σπίτι πριν να έρθει ο παπάς να αγιάσει. Τη χρησιμοποιούσαν για να ξορκίσουν το σκαθάρι από τα αμπέλια τους.

Το ψωμί που βγάζει ο φούρνος έχει στρογγυλές άκρες και ονομάζεται Φωτίτσα.

Από εργασία μαθητών του 7ου ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΓΛΥΦΑΔΑΣ