ΠΟΛΕΜΟΣ, ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΣΤΟ ΙΟΝΙΟ ΠΕΛΑΓΟΣ. ΤΕΛΗ 14ου– ΑΡΧΕΣ 19ου ΑΙΩΝΑ

Με τον τίτλο «Πόλεμος, κράτος και κοινωνία στο Ιόνιο Πέλαγος. Τέλη 14ου – αρχές 19ου αιώνα» κυκλοφόρησε από την Ιόνιο Εταιρεία Ιστορικών Μελετών – στις εκδόσεις Ηρόδοτος – ένας ογκώδης συλλογικός τόμος  600 σχεδόν σελίδων. Την επιστημονική διεύθυνση είχε ο Γεράσιμος Δ. Παγκράτης, επίκουρος καθηγητής  του Τμήματος Ιταλικής και Ισπανικής Γλώσσας και Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο της Αθήνας.

Αντικείμενο διεκδίκησης

Το Ιόνιο Πέλαγος είναι μια μεθοριακή ζώνη που απλώνεται από την είσοδο της Αδριατικής ως τις νοτιοανατολικές ακτές της Σικελίας και τη νοτιοδυτική Πε-

Λοπόννησο. Σχηµατίζει έτσι µια τριγωνική υδάτινη επιφάνεια, µε τρία ανοίγµατα που οδηγούν στην Αδριατική και στη δυτική και στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου.

Τα παραπάνω γεωγραφικα χαρακτηριστικά και η ξεχωριστή γεωστρατηγική θέση του Ιονίου ως σημείου συνάντησης διεθνών οδών, το έκαναν πάντα σημείο προσέλκυσης ανθρώπων του εµπορίου, προσκυνητών, λογίων, εκκλησιαστικών, αλλά και φυγάδων, πειρατών, πολεµικών στόλων κ.ά. Μεγάλες δυνάµεις της εποχής διεκδίκησαν µερίδιο σε αυτό τον χώρο.

Στις απαρχές των πρώιµων νεότερων χρόνων τρεις ήταν οι κύριοι παίκτες: στα Δυτικά οι Ισπανοί, και στα Ανατολικά οι Οθωμανοί (κύρια στα ηπειρωτικά) και  οι Βενετοί (στα νησιά και τις ακτές).

Κάποιες από τις µεταξύ τους µεγάλες συγκρούσεις άφησαν τα ίχνη τους στη  συλλογική µνήµη για την οδύνη που προκάλεσαν και λειτούργησαν έτσι σαν σταθερά σηµεία αναφοράς και πηγή έµπνευσης για έργα που αξιοποίησαν τον πόλεµο σε συμβολικό επίπεδο συµβολικό.

Οι γενικοί άξονες

Η έκδοση περιλαµβάνει δεκαέξι µελέτες διαρθρωµένες γύρω από τέσσερις

γενικούς άξονες που εξετάζουν:

Την προετοιµασία για τη µάχη, όπου εντάσσεται η εξέταση του µηχανισµού συγκέντρωσης της πληροφορίας και η διαµόρφωση της κοινής γνώµης µε µέσα της εποχής, όπως λόγου χάρη οι προκηρύξεις.

Τον ίδιο τον πόλεµο µε τους όρους της στρατιωτικής ιστορίας (µάχες, γεωπολιτική, στρατηγικές, τεκµηρίωση).

Τις επιπτώσεις των πολέµων σε επίπεδο πολιτισµικό, συµβολικό και πολιτικό.

Τους ανθρώπους του πολέµου, όπου η έµφαση δίνεται στην εξέταση του κοινωνικού προφίλ, της συµµετοχής στις κοινωνικές διεργασίες και της εξαργύρωσης των επιτυχιών στο πεδίο της µάχης µε κοινωνική και οικονοµική άνοδο.

Το περιεχόμενο

Ο τόμος περιλαμβάνει τις συνεργασίες των:

Έφη Αργυρού, Ανδρονίκη Διαλέτη, Γιώργος Σ. Ζούµπος, Σεβαστή Λάζαρη, Δάφνη Λαππα, Νίκος Κ. Κουρκουµέλης, Νίκος Σκουτέλης, Αναστασία Στουραΐτη, Διονύσιος Δ. Χατζόπουλος – Ruthy Gertwagen, Emrah Safa Gίirkan, Vassiliki Koutsobina, Fabio Paolo Di Vita, Giuseppe Restifo, Kahraman Sakul, Alexios G.C. Savvides.

Από την εκτεταμένη εισαγωγή του Γεράσιμου Παγκράτη παραθέτουμε ένα μικρό απόσπασμα:

«Ζητήματα συνδεδεμένα με τα υποκείμενα του πολέμου απασχολούσαν τις ανθρώπινες κοινωνίες και σε καιρό ειρήνης. Γνωρίζουμε για παράδειγμα, περισσότερο ως λογοτεχνικό μοτίβο και λιγότερο ως ερευνητικό αποτέλεσμα την πενιχρή μισθοδοσία  των στρατιωτών και τους εναλλακτικούς τρόπους βιοπορισμού τους. Με την παροχή υπηρεσιών, όπως π.χ. η μεταφορά νερού από τις πηγές στις κατοικίες των ντόπιων και η προστασία εύπορων προσώπων, οι μισθοφόροι στρατιώτες της Γαληνοτάτης από τη μια εξασφάλιζαν πρόσθετους πόρους, πολύτιμους όταν η μισθοδοσία τους αργούσε να φτάσει από τη Βενετία, ή τα τοπικά νομίσματα με τα οποία πληρώνονταν υφίσταντο υποτιμήσεις ή οι τιμές αυξάνονταν∙ από την άλλη, όμως, εμπλέκονταν σε  τοπικές έριδες και συγκρούσεις, υποβαθμίζοντας τη φύση και τον ρόλο του έργου τους».

 ΓΙΩΡΓΟΣ ΖΟΥΜΠΟΣ