ΚΑΡΜΠΟΝΑΡΟΣ ΚΑΙ ΤΕΚΤΩΝ Ο ΛΟΡΔΟΣ ΒΥΡΩΝ

Το ακόλουθο κείμενο αποτελεί περίληψη ενός από τα κεφάλαια του βιβλίου του Χρίστου Α. Ριζόπουλου "Οι Τέκτονες του '21" το οποίο κυκλοφορεί από τις εκδόσεις ΕΡΜΑ (Τηλ. 9214954), με διαφρόντιση του Ανδρέα Χρ. Ριζόπουλου.

Το βιβλίο αποτελεί την πρώτη ολοκληρωμένη και επιστημονική παρουσίαση της συμβολής των Ελλήνων και ξένων τεκτόνων στην Ελληνική Επανάσταση βάσει στοιχείων που δημοσιεύονται για πρώτη φορά από τα αγγλικά και γαλλικά αρχεία.

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης αποδείχθηκε προφήτης του Φιλελληνισμού όταν στις 24 Φεβρουαρίου 1821 έστελνε από το Γενικό Στρατόπεδο του Ιασίου την ιστορική προκήρυξη και εξάγγελε οτι "οι φωτισμένοι λαοί της Ευρώπης", αν και ησχολούντο με την αποκατάσταση της δικής τους ευδαιμονίας, ποθούσαν και την ελευθερία της Ελλάδας, γιατί ήσαν ευγνώμονες για τις πολλές ευεργεσίες των προπατόρων μας Ελλήνων προς αυτούς και ότι "πολλοί εκ τούτων φιλελεύθεροι θέλουσιν έλθει δια να συναγωνισθώσι με ημάς".

Στη λεγεώνα των Φιλελλήνων που ήρθαν από την Ευρώπη στην Ελλάδα για να συμμετάσχουν στον Αγώνα, κορυφαίος υπήρξε ο Λόρδος Βύρων.

Ο Βύρων είχε τις πρώτες του επαφές με την Ελλάδα προς το τέλος του 1822, ιδιαίτερα με τον Αλεξ. Μαυροκορδάτο, ο οποίος του έκανε άριστη εντύπωση και έμεινε φίλος του ως το τέλος, παρά τις αντιθέσεις των άλλων Ελλήνων εναντίον του. Οι αντιθέσεις αυτές και ιδιαίτερα ο διχασμός των αγωνιστών, που έφθανε στα όρια του εμφύλιου πολέμου, ερέθιζαν το Βύρωνα, ο οποίος δε θα είχε καμμιά διάθεση να έρθει στην Ελλάδα αν όλα ήσαν ωραία και ομαλά. Τον συγκινούσε και τον διέγειρε η αποστολή του συνδιαλλάκτου και ειρηνευτή των μαχόμενων για τον κοινό σκοπό και ακόμα η αποτελεσματική του βοήθεια για την οργάνωση του στρατού. Από το Μάρτιο του 1823 έγινε ένα από τα πρώτα μέλη της αγγλικής "Εταιρίας για προστασία των αγωνιζόμενων Ελλήνων" που εγκατάστησε στο Λονδίνο μια ανεπίσημη και υποτυπώδη πρεσβεία του ελληνικού κράτους και πολύ σύντομα ορίστηκε ως αντιπρόσωπος της εταιρίας στην Ελλάδα, σαν ένα είδος αντιπρέσβη. Πήρε τη απόφαση να έρθει στην Ελλάδα. Θα πήγαινε στην Τριπολιτσά, στο Ναύπλιο, στον Πύργο ή στο Μεσολόγγι - αυτό ήταν δευτερεύον ζήτημα. Οπωσδήποτε θα εγκατέλειπε την Ιταλία και τον μεγάλο του έρωτα...

Είναι γνωστές οι συνθήκες του ταξιδιού του στην Κεφαλονιά και από εκεί στο Μεσολόγγι, όπου άφησε την τελευταία του πνοή  στις 19 Απριλίου 1824, αφού έδωσε όλη την περιουσία και την ψυχή του για τον αγώνα της Ελλάδας.

Έμεινε στην Ιερή Πόλη μόνο τρεις μήνες και δεκαπέντε ημέρες που ισοδυναμούν με την αθανασία!

Στα αρχεία του γαλλικού μασονικού κληροδοτήματος εντοπίσαμε ένα στοιχείο το οποίο βεβαιώνει ισχυρά την ιδιότητά του ως Τέκτονα!

Ο Βύρων είχε παλιές οικογενειακές ρίζες με τον Τεκτονισμό. Ο προ-θείος του, Ουίλλιαμ, 5ος Λόρδος Μπάιρον (1722-1798) είχε διατελέσει Μέγας Διδάσκαλος της Μεγάλης Στοάς της Αγγλίας από το 1747 ως το 1751. Αλλά για τον ίδιο δεν υπήρχε καμιά πληροφορία στην Αγγλία, καθώς ο Ποιητής πέρασε πολλά χρόνια στο εξωτερικό.

Δεν είναι γνωστό πότε και που μυήθηκε ο Ποιητής. Μάλλον πρέπει να αποκλειστεί η Ιταλία, επειδή κατά την παραμονή του εκεί συνδέθηκε με τον καρμποναρισμό. Το ότι όμως εκείνη την εποχή σχετίστηκε με τον Μαυροκορδάτο, γνωστό Τέκτονα, μπορεί να μας οδηγήσει στη σκέψη οτι ο Μαυροκορδάτος έμπασε τον Βύρωνα στον Τεκτονισμό στη Στοά του Μεσολογγίου, από την οποία προήρθε η γνωστή τεκτονογενής "Αδελφότης των Φιλοδικαίων", ίσως δε να ήταν και ανάδοχός του.

Αυτή η σκέψη στηρίζεται σε ένα πρακτικό της Παρισινής Στοάς των "Τριπλοσόφων" της 1ης Ιουνίου 1824, κατά την οποία αναγγέλθηκε από το Σεβάσμιο ο θάνατος του Βύρωνα και προκλήθηκε τριπλή πένθιμη χειροκρουσία στη μνήμη του. Ένας από τους επισκέπτες μίλησε για την τεκτονική του δράση και αποφασίστηκε να τελεστεί αργότερα τεκτονικό μνημόσυνο. Η Στοά των "Τριπλοσόφων" είχε στενούς δεσμούς με τη μαχόμενη Ελλάδα και ανταποκρίσεις με τους τόπους όπου υπήρχαν εθελοντές Τέκτονες. Επιπλέον στη συνεδρίαση που αναφέραμε ήταν παρών και ένας Έλληνας, ο οποίος μίλησε με θέρμη για τον Αγώνα.

Να η μετάφραση:

Σ.΄. ΣΤ.΄. ΤΩΝ ΤΡΙΠΛΟΣΟΦΩΝ

ΑΝ.΄. ΠΑΡΙΣΙΩΝ

ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΤΗΣ

1 ΙΟΥΝΙΟΥ 1824

Η Σ.΄. ΣΤ.΄. συγκλειείσα κανονικά, συγκεντρώθηκε αδελφικά. Άνοιξαν οι εργασίες κατά τον καθιερωμένο τρόπο σε βαθμό Μαθ.΄.

Διαβάζονται και επικυρώνονται οι χαραχθέντες πίνακες των τελευταίων εργ.΄. της Στοάς καθώς και του τελευταίου συμβουλίου εισδοχών.

Κυκλοφορεί η ψηφοδόχος για την παραδοχή στις δοκιμασίες των αμ.΄. Ροζέ, ιατρού, Τριανταφύλλου, λόγιου, ηλικίας 31 ετών, γεννηθέντα στην Ελλάδα (Ήπειρο) κατ. στο Παρίσι, οδός Σαιν Ζακ (αδιέξοδο) ντε Φεγιαντίν αριθ. 3 και Πλουγκόν, δικηγόρου στο επαρχ. δικαστήριο Παρισιού, προβλήτα Σαιν Μισέλ αριθ. 25. Επιστρέφει ακηλίδωτη. Κατά συνέπεια η Στοά αποφασίζει να γίνουν δεκτοί στις Δοκιμασίες μόλις παρουσιαστούν.

Εκτελείται πένθιμη χειροκρουσία στη Μνήμη του επιφανούς και πολύκλαυστου αδ.΄. λόρδου Βύρωνος.

Ο Σεβ.΄. υπενθυμίζει με ευφράδεια τις αρετές του, το ταλέντο του και την αγαθοεργία του που αξίζουν το στεφάνι του αθάνατου, το οποίο θα κατατεθεί στον τάφο του.

Ο αδ.΄. Μπριρλέ, επισκέπτης, δίνει ιδιαίτερες πληροφορίες για την ιδιωτική ζωή του έξοχου και επιφανούς αδ.΄. ως ανθρώπου και ως Τέκτονα.

Ο αδ.΄. Μαυρομμάτης τον διαδέχεται στο βήμα και ως φλογερός πατριώτης εκφωνεί ένα λόγο για την ελευθερία των Ελλήνων. Αφού θρήνησε για την αμάθεια που προκάλεσαν τέσσερις αιώνες δουλείας, εξορκίζει τους Γάλλους να τους διδάξουν την ελληνική ιστορία, να τους γνωρίσουν τους προγόνους τους που ήσαν τόσο άξιοι να λέγονται πολίτες της Σπάρτης και της Αθήνας και ήσαν πιο περήφανοι για αυτό το ωραίο όνομα, παρά για τους μάταιους τίτλους που έδωσαν οι δεσπότες της Ανατολής σε φιλόδοξους υπηκόους τους.

Οι επανειλημμένες επευφημίες που κάλυψαν το λόγο του νέου αυτού Έλληνα, του απόδειξαν επαρκώς τη μεγάλη ευχαρίστηση που είχαν να τον ακούσουν.

Περιάγεται ο σάκος των προτάσεων και έφερε πρόταση να τελεστεί νεκρώσιμη γιορτή στη μνήμη του λόρδου Βύρωνα.

Στα 100 χρόνια από το θάνατο του Βύρωνα, η Μεγάλη Ανατολή της Ελλάδος αποφάσισε να μετάσχει στον επίσημο εορτασμό που θα γινόταν στο Μεσολόγγι, δεχόμενη την παράδοση ότι ο μαχητής της ελληνικής ελευθερίας όλων των λαών ήταν τέκτονας, αλλά αποκλείστηκε από το κυβερνητικό πρόγραμμα, για ευνόητους λόγους. Ωστόσο στις επιμνημόσυνες εκδηλώσεις που έγιναν στην Αγγλία, η Στοά Μπάιρον κατάθεσε στεφάνι χωρίς να σκανδαλιστεί κανείς. Εξάλλου η "Εμπορική Στοά" του Νότιγχαμ διατηρεί από το 1832 ένα πολύτιμο κειμήλιο το οποίο προέρχεται από τον πύργο του Βύρωνα, το σπαθί του για τη ξιφασκία, το οποίο χρησιμοποιεί στο λειτούργημά του ο εσωτερικός Στεγαστής της Στοάς.

Τώρα με την τεκμηρίωση της τεκτονικής ιδιότητας του Ποιητή, αυτό το κειμήλιο αποκτά μεγαλύτερη αξία και υψηλότερο συμβολισμό. Είναι σαν να είναι παρών ο μεγάλο ξιφοφόρος για την Ελευθερία...

Ένας από τους μεγάλους θαυμαστές του ο (Τέκτονας επίσης) Ελευθέριος Βενιζέλος είπε κάποτε στην Αγγλία, μιλώντας για τον Ποιητή:

"Αν ο Βύρων δεν είχε πεθάνει το 1824 κοιτάζοντας τη γαλάζια λιμνοθάλασσα του Μεσολογγίου δεν θα είχε γίνει το 1827 το Ναβαρίνο".

Έχει υποστηριχθεί οτι το Ναβαρίνο ήταν η απάντηση στην πάφτωχη Έξοδο του Μεσολογγίου.

Αλλά και της μεγάλης εκείνης θυσίας ο Βύρωνας στάθηκε πρόδρομος με την προσωπική του θυσία. Θυσία ενός φιλελεύθερου ανθρώπου, ενός Τέκτονα.

                                                                           ΧΡΙΣΤΟΣ Α. ΡΙΖΟΠΟΥΛΟΣ

      "ΒΙΒΛΙΟΦΙΛΙΑ", Τεύχος 62, Οκτώβριος-Νοέμβριος-Δεκέμβριος 1993