ΟΙ ΜΠΡΑΝΕΛΛΟΙ (ΜΠΟΥΡΑΝΕΛΟΙ)

Λένε οτι έφταιγε το νερό της Σπασμένης Βρύσης. Επικρατούσα ειναι και η άποψη οτι η μοναδικότητα των χαρακτήρων οφειλόταν σε γονίδια μιας άλλης εποχής στην οποία κυριαρχούσε η ειλικρίνεια και η αλληλεγγύη. Και παρά τη φτώχεια, τους πολέμους και τις κακουχίες πλάστηκαν άνθρωποι με κουλτούρα, χιούμορ, ενεργητικότητα και άποψη για τη ζωή. Άνθρωποι που μοιραζόταν αυτά που δεν ειχαν. Κρατάω τη δεύτερη άποψη αν λάβω υπόψη το φωτεινό παράδειγμα του νονού μου Ηλία Λογοθέτη ή Φρούφαλου ο οποίος στη βάπτιση μου εδωσε(το 1961) το δικό του όνομα αντί του παππού μου(του Νιόνιου) οπως ειχαν συνεννοηθεί. Και λίγα χρόνια αργότερα τον έβαλαν σε ενα λεωφορείο και έγινε σπουδαίος ηθοποιός. Τόσο απλά αν έχεις ταλέντο. Και φυσικά μιλάμε για μια εποχή οπου στις φάρσες συμμετείχαν και οι δικαστές σε σημειο πολλες δίκες να ασφυκτιούν απο κόσμο.

Οι μπουρανέλλοι(μπρανέλοι) αυτοί οι διαφορετικοί χαρακτήρες, γνήσιοι, πνευματώδεις, με κουλτούρα και με ενα μοναδικό χιουμορ. Πρόκειται για προσωνυμία των κατοίκων της πόλης η οποία δόθηκε στην εποχή των Βενετσάνων (1648-1797). Στη Βενετία υπάρχει το νησί BURANO(με την περίφημη σχολή των δαντελιέρων) το οποίο απέχει μισή ώρα απο το νησί Μουράνο(διάσημο κέντρο υαλουργίας απο τον 11ο αιώνα). Oι κάτοικοι του λέγονται και σήμερα μπουρανέλοι.(buranelli). Μερικοί απο τους ψαράδες του Μπουράνο ήρθαν και στη Λευκάδα οπου βρήκαν μια κατ΄εξοχη πόλη φτωχοψαράδων και τους έδωσαν το όνομα τους. Το προσωνύμιο δόθηκε αρχικά στους ψαράδες της πόλης καθώς και της Πρεβεζας. Με την πάροδο του χρόνου ονομάστηκαν έτσι όλοι οι ψαράδες και κατ΄εκταση χλευαστικώς απο τους κατοίκους των χωριών όλοι οι κάτοικοι της πόλης. Την εκδοχή αυτή για την προέλευση της προσωνυμίας την υποστηρίζει τόσο ο Πανταζής Κοντομίχης οσο και ο Τάκης Μαμαλούκας. Η άλλη εκδοχή υποστηρίζει οτι η προσωνυμία μπουρανέλος προέρχεται απο τη λατινική λέξη urbanus που σημαίνει ευγενής, αστικός(στα Ιταλικά urbano με τίς αυτές ερμηνείες) που με την κατάληξη -ελος γινεται urban-έλος, δηλαδή ο ευγενής, ο κατοικος της πόλης που το χρόνο θα παραφθαρεί σε Μπουρανέλο, για να καταλήξει οπως ακουγεται σήμερα: Μπρανέλος.

Ωστόσο αυτη η εκδοχή απορρίπτεται γιατι σε καμια αλλη πόλη της Ελλάδος-ιδιαίτερα στα Επτάνησα οι κάτοικοιλεγονται Μπουρανέλοι. Πάντως αυτο που πρέπει να επισημάνω ειναι οτι πριν μερικά χρόνια επισκεπτόμενος το Μπουράνο στην περιοχή της Βενετίας( μετά το Μουράνο) εμεινα έκπληκτος με την ομοιότητα του νησιού σε σύγκριση με την πόλη της Λευκάδας.Εινόνες απο την Αγια Κάρα και τον μώλο στου Πουλιού.

Το σίγουρο ειναι οτι και σημερα η προσωνυμία μπρανέλος δεν εχει εξαλειφθεί παρόλο που χάνονται οι παλιοί χαρακτηριστικοι μπρανέλοι μεταξύ των οποίων και ο αλησμόνητος Πάνος με τα καλαμπούρια του, τις πλάκες και την μοναδικότητα να ηταν ψαράς και μαζι ενα σημαντικός μπάσος στη χορωδία..

Στο πάνθεον των μπρανέλων- που άφησαν στο διάβα τους ανεξίτηλα αποτυπώματα -συγκαταλέγεται και ο Ζαχαρής Κατωπόδης. Ο άνθρωπος- χαμόγελο. Ο μεγαλύτερος φαρσέρ της παλιάς Λευκάδας. Σατανικό μυαλό. Μοναδικό χιούμορ. Μυθικές οι φάρσες του. Γεννήθηκε το 1910 και πέθανε το 1992. Λάτρεψε οσο κανείς άλλος τη Λευκάδα μας. Διετέλεσε δήμαρχος, πρόεδρος δημοτικού συμβουλίου. δημοτικός σύμβουλος καθώς και πρόεδρος της 'Φιλαρμονικής''. Φυσικά ήταν ο πρωταγωνιστής στο ΄''Πάνθεον'' και στα καρναβάλια καθώς και σε κάθε φάρσα της εποχής(σσ ο αλησμόνητος Βούλης Βρεττός περιγράφει στιγμιότυπο απο το φλεγομενο 'Πανθεον΄΄:''... Σόλο χορό τραγούδι, σκέτς μα ξέχωρα ο Γιώργος ο Βερδίκης, στις άφθαστες ταυρομαχίες του, ο Λώλος Μαλλιαρής ως Σαρλώ, ο Κεφάλας γυναίκα του δρόμου με την ομπρέλα του πάντα, κι ο Ζαχαρής στα ζεμπεκικα και χασάπικα, ανεβασμένος στους ώμους του Δήμου Σάντα και Τζετζέκου, κάνοντας εκείνους τους απίθανους μορφασμούς και γκριμάτσες''.).

''Κι ο Ζαχαρής μέγας φαρσέρ

πατούσε και βροντούσε

και πάντοτε τη 'ρεζεντά''

στα κέντρα τραγουδούσε!''(Βούλης).

Παιδιά του αξέχαστου Ζαχαρή, ο Γιάννης- ο οποίος έφυγε νέος και τόσο αδικα νικημένος απο την επάρατο- και ο Βαγγέλης με το μοναδικό του γέλιο, ένθερμος Λευκαδολάτρης, με το ΄Πόρτο Γαλήνη΄΄ και την σημαντική του προσφορά στον τουρισμό. Χωρίς ίχνος υπερβολής δεν υπάρχει βιβλίο ή αφήγηση για την παλιά Λευκάδα που να μην είναι πρωταγωνιστής ο Ζαχαρης. Κατά γενική ομολογία η καλύτερη φάρσα που σκάρωσε(Πρωταπριλιά του 1973) είχε σχέση με εμπόριο με γάτες. Ναι με γάτες. Για καιρό σχεδίαζε αυτη τη φαρσα. Με μεθοδικότητα. Στην αρχή ελεγε για τα Ιταλικά καράβια που έρχονται να πάρουν χέλια απο το Ιβάρι. Μίλησε για τις σχέσεις του με Ιταλους εμπόρους και διέδωσε εντέχνως οτι του ανέθεσαν την οργανωση μια ξεχωριστής λαικης αγοράς στη Λευκάδα. Κυκλοφόρησε, λοιπόν- παραμονή Πρωταπριλιάς- στην πολη και στα χωριά ένα φειγ βολάν που 'εγραφε τα εξης: ''Ιταλική Λαϊκή Αγορά. Σας ανακοινούμεν οτι αύριον έρχεται στη Λευκάδα και θα παραμείνει 24ωρες μια περίεργη Ιταλική Λαική Εταιρεία η οποία θα διαθέτει προς πώληση διάφορα ενδιαφέροντα ειδη λαικής τέχνης. Εχει πχ σπουδαια μηχανήματα που θα εκθέσει εις κινηματογραφοθέατρο 'Τσιριμπαση''.'Ενα αλλο ειδος που θα διαθέσει ειναι πολλά και διάφορα ειδη σκυλιών παγκοσμίου προελεύσεως. Ο ιδιος ομιλος ενδιαφέρεται και θα αγοράσει απο δω ο,τι εντόπιο προϊών της αρεσκείας του. Το ενδιαφέρον θα ειναι για όλους μας αρκει να σημειωθεί οτι θα προβούν εις αγοράν και ζώων πχ γάτες κλπ. Πληροφορίες παρέχει ο κ. Γ...Λ...(καφενείον). ''.

Αυτο ηταν το περιεχομενο του φειγ βολάν. Εξυπνα γραμμένο. Και φυσικά σε κανένα δεν περασε απο το μυαλο οτι προκειται φάρσα. Το νεο κυκλοφόρησε παντού, Σε ολο σχεδόν το νησί. Και εγινε της κακομοίρας. Ολοι ετρεχαν να πιάσουν γάτες. Τσουβάλια με γάτες, αυτοκίνητα με γάτες, φορτηγάκια με γάτες. Στην πόλη ενας εβγαλε απο την κάμαρα τα παιδιά του και τις γέμισε με γάτες. Αλλος εκλεισε σε τσουβάλια γάτες και οταν η ανύπτοπτη γυναίκα του ανοιξε την πορτα επεσε λιποθυμη γιατι νομισε οτι το σπιτι γέμισε φαντάσματα. Ταξί απο χωριά του νησιού ηρθαν πολη γεμάτα γάτες. Πολλοι ηταν και οι αγρότες που κουβάλησαν και τους σκύλους τους!!. Τα παιδιά στους δρόμους που δεν αφηναν τις γάτες στην ησυχια τους, δεν σταματουσαν να μαζεύουν γατες. Εφεραν γάτες ακομη και απο τη Βόνιτσα, το Ξηρόμενο και την Πρέβεζα. Ενα πραγματικο πανδαιμόνιο. Η Κυριακή της Πρωταπριλιάς ηρθε. Ο Ζαχαρής - με υποσχέσεις για χρήματα- επεισε τους συνεργατές του να κουβαλήσουν καρέκλες και τραπέζια στο 'Φοινικα΄, το θερινο κινηματογράφο στην παραλία, στο Μαγιστράτο. Και ολοι περίμεναν με αγωνια το αυτοκίνητο της Ιταλικής εταιρείας. Ο δε  Ζαχαρής(... ως γατα), τη΄κοπάνησε΄για την Αθηνα. Και οσο περνούσε η ωρα ο κόσμος αρχισε να δυσανασχετούσε. Και μεσα σε λίγες ωρες, οταν εγινε αντιληπή η φάρσα, γέμισε η Λευκάδα απο αδέσποτους σκύλους και γατες. Η ιστορία ειναι αληθινή. Και δειχνει οτι η παλιά Λευκάδα ηταν θρυλική. Και ανεπανάληπτη!!!

2. Υπάλληλος του ΤΕΒΕ θέλησε να κάνει τον έξυπνο και πείραξε τον Ζαχαρή που αμέσως πάει και βρίσκει τον παλιό καφετζή Γιάννη Βλάχο και του λέει:

-Επειδή σ΄αγαπάω και σε σέβομαι, όπως με σέβεσαι και εσύ και σου έχω και εμπιστοσύνη θα σου πώ ενα μυστικό αλλά θα μου δώσεις το λόγο σου πως δεν θα το πεις σε κανέναν. Να εδώ και 6 μήνες στους συνταξιούχους του ΤΕΒΕ που πολεμήσανε στην Αλβανία δίνουνε μια έκτακτη ενίσχυση απο 500 δραχμές το μήνα αλλά τις κρατάει ο τάδε υπάλληλος, Εγώ το έμαθα τυχαία στην Αθήνα, πήγα και ζήτησα τα λεφτά μου και τα πήρα αναδρομικά! Τα ιδια και με ανάλογο τρόπο είπε και σ΄αλλους δυο-τρείς κι ενας-ενας πήγαινε και ζητούσε τα... καθυστερούμενα με αποτέλεσμα να βρει τον μπελά του ο υπάλληλος γιατί κανένας δεν πίστευε τους.. όρκους του πως δεν είχε ιδέα! Μάλιστα για να το γλεντήσει ο Ζαχαρής πήγε και ο ίδιος και προεβαλλε τις αξιώσεις του κι όταν προσπάθησε ο υπάλληλος να τον διαβεβαιώσει οτι δεν σταλθήκανε τέτοια χρήματα ο Ζαχαρής τον αποστόμωσε. Ξέρω εγώ, ειναι απο τα.. μυστικά κονδύλια! Βρέθηκε μάλιστα κάποιος ζόρικος να απειλήσει τον υπάλληλο, που στην απόγνωση του πήγε νύχτα στο σπίτι κάποιου κουμπάρου του και κατάφερε με χίλια παρακάλια να βγάλει το μυστικό! Κι απο τότε, όταν βλέπει τον Ζαχαρη... αλλάζει καντούνι.!!!

3--Μια αλλη ιστορία: Ο Ζαχαρής, πήγε για δουλειά στην Αθήνα παρέα με έναν συνάδελφο του δερματέμπορα, λίγο αφελή και πολύ τσιγκούνη. Καθίσανε να φάνε. Βλέποντας ο Ζαχαρής μια γύφτισσα λέει πως θα πάει στην τουαλέτα. Σε διάστημα λίγων λεπτών τη συναντάει κρυφά και την ενημερώνει σχετικά με το... ιστορικό του φίλου του! Η πανέξυπνη γύφτισσα αρπάζοντας την ευκαιρία ήρθε στο τραπέζι τους.

-Να σε πώ την μοίρα σου;

-Αει ξεφορτώσου μας να φάμε την μακαρονάδα γιατί μας τάραξε η πείνα,πετιέται ο Ζαχαρής.

-Εγώ λέω το κύριο να το πώ τη μοίρα του, πώχει σεβντά μεγάλο. Άνοιξε το χέρι

σου. Τρία παιδιά έχεις, το ενα δεν ειναι καλό.

-Τι λέει αυτή πετιέται πάλι ο Ζαχαρής. Διώξτην να ησυχάσουμε.

-Οχι λέγε, λέγε!

-Ασήμωσε να σε πώ!!!.

Ο Ζαχαρής παράτησε το φαΐ και προσποιούνταν τον κατάπληκτο ενώ η γύφτισσα αράδιαζε χαρτί και καλαμάρι, όλα τα οικογενειακά, κατάλληλα διανθισμένα, του θύματος της φάρσας που τάχε χαμένα κι ασήμωνε και ξανασήμωνε. Λέγεται, μάλιστα, πώς όταν γύρισε στη Λευκάδα, τσακώθηκε με τον αδελφό του γιατί η γύφτισσα του είπε πως τον κλέβει!!

4. Ο Ζαχαρής επαιζε την πρεφουλα του στο ιστορικο καφενειο της Μηλιάς στην Κουζούντελη. Ειχε εφτα κούπες και τέσσερις ασσους. Αλλα φαινεται πως καραδοσκουσανε, γιατι πριν προλάβει να απολαυσει το θριαμβο του, καταφθάνει τρέχοντας ενας μούλος και φωνάζει δυνατά.

-Τρέξτε επιασε φωτιά το δημαρχείο!

Οι αλλοι θαμώνες δεν κουνηθήκανε αλλα μυημενοι αλλοι κάνοντας τη σκέψη πως ηταν δουλειά της Πυροσβεστικής αλλα ο Ζαχαρής πρωην δημαρχος, αγαπώντας πραγματικά τη Λευκάδα και το Δημο, πέταξε με πόνο ψυχής τα χαρτιά κι ετρεξε δρομαίως στο δημαρχείο για να διαπιστωσει οτι του τη σκάσανε.

ΗΛΙΑΣ ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ 

ΣΣ: Στοιχεια του αφιερώματος προέρχονται απο το βιβλίο του Τακη Μαμαλούκα με τίτλο: ΄Λευκαδίτικα ευθυμογραφήματα''(1992). 
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ  ΑΠΟ ΤΟ ΜΠΟΥΡΑΝΟ ΙΤΑΛΙΑΣ.Η ΟΜΟΙΟΤΗΤΑ ΜΕ ΤΗ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΛΕΥΚΑΔΑΣ ΕΙΝΑΙ ΕΜΦΑΝΗΣ.