ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ-ΙΘΑΚΗ: ΕΜΠΟΡΙΚΟΣ ΣΤΟΛΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ 19ο ΑΙΩΝΑ

Η ανάδειξη της Κεφαλονιάς ως του κυριότερου ναυτότοπου του Ιονίου Κράτους, και, εν γένει, της θάλασσας του Ιονίου, κατά τον 19ο αιώνα, βασίστηκε στην ισχυρή ανάπτυξη του ιστιοφόρου, ποντοπόρου, εμπορικού της στόλου. Ο κεφαλληνιακός στόλος, με βάση τα πορίσματα της νεώτερης έρευνας δεν ήταν μόνο κυρίαρχος αριθμητικά, αλλά και με όρους χωρητικότητας, υπερβαίνοντας κατά πολύ τα αντίστοιχα μεγέθη των υπολοίπων νησιών του Ιονίου.

O επτανησιακός, ιστιοφόρος, ποντοπόρος, εμπορικός στόλος, κατά τον 19ο αιώνα, και συγκεκριμένα κατά την περίοδο της βρετανικής κατοχής και προστασίας (1809-1864), συγκροτείται, κυρίως, από κεφαλληνιακών συμφερόντων εμπορικά σκάφη, τα οποία αντιπροσωπεύουν ποσοστά της τάξης του 65% με 70% επί της συνολικής χωρητικότητας του εμπορικού στόλου του Ιονίου Κράτους (στόλος υπό ιονική σημαία). Μάλιστα, έχει ενδιαφέρον, πως αυτή η κυρίαρχη, με όρους χωρητικότητας, παρουσία του κεφαλληνιακού στόλου συνοδεύεται και από την αντίστοιχη κυριαρχία των κεφαλληνιακών, εμπορικών σκαφών και σε απόλυτους αριθμούς.

Έτσι, λοιπόν, τα κεφαλληνιακά σκάφη, για την περίοδο των μέσων του 19ου αιώνα φτάνουν να αντιπροσωπεύουν μέσο όρο ποσοστού της τάξης του 61% επί του συνόλου των καταγεγραμμένων ποντοπόρων, εμπορικών σκαφών του Ιονίου Κράτους. Σε ό,τι αφορά, τους στόλους των υπολοίπων νησιών της Επτανήσου, η εικόνα διαμορφώνεται ως εξής: στην δεύτερη θέση συναντούμε τα θιακιώτικα σκάφη, που αντιπροσωπεύουν ποσοστό, επί της συνολικής χωρητικότητας του επτανησιακού στόλου, της τάξης του 18% (μέσος όρος των ετών 1820-60), στην τρίτη θέση συναντούμε τα ζακυνθινά σκάφη, με μέσο όρου ποσοστού 5%, την τέταρτη θέση καταλαμβάνουν τα εμπορικά σκάφη των Παξών, με ποσοστό 5%, την πέμπτη θέση καταλαμβάνουν τα κερκυραϊκά σκάφη, με ποσοστό 3%, και, τέλος, στις δύο τελευταίες θέσεις συναντούμε τα σκάφη της Λευκάδας και των Κυθήρων με ποσοστά 3 και 1%, αντιστοίχως.

Το νησί της Κεφαλονιάς δεν διέθετε, όμως, το μεγαλύτερο, ποντοπόρο, εμπορικό στόλο του Ιονίου Κράτους μόνο από άποψη προσφερόμενης χωρητικότητας αλλά και από άποψη διαθέσιμου αριθμού σκαφών. Έτσι, με βάση τη νεώτερη έρευνα, η εικόνα του κεφαλληνιακού, ιστιοφόρου, ποντοπόρου εμπορικού στόλου, με βάση τον αριθμό σκαφών και την χωρητικότητά τους, διαμορφώνεται, για την περίοδο του 19ου αιώνα έως και τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ως εξής:

1820: 98 σκάφη = 10.459 τόνοι

1825: 182 σκάφη = 21.938 τόνοι

1830: 144 σκάφη = 24.201 τόνοι

1835: 44 σκάφη = 9.054 τόνοι

1840: 23 σκάφη = 4.808 τόνοι

1845: 154 σκάφη = 21.649 τόνοι

1850: 164 σκάφη = 25.027 τόνοι

1855: 196 σκάφη = 27.830 τόνοι

1860: 225 σκάφη = 33.602 τόνοι

1865: 40 σκάφη = 8.563 τόνοι

1870: 138 σκάφη = 25.054 τόνοι

1875: 110 σκάφη = 19.857 τόνοι

1880: 124 σκάφη = 24.639 τόνοι

1890: 43 σκάφη = 9.712 τόνοι

1895: 33 σκάφη = 8.929 τόνοι

1900: 7 σκάφη = 2.738 τόνοι

1905: 5 σκάφη = 1.166 τόνοι

1910: 4 σκάφη = 854 τόνοι

1914: 1 σκάφη = 235 τόνοι

Σε ότι αφορά, τώρα, το νησί της Ιθάκης αυτό ακολουθεί σε μεγάλη απόσταση, καταλαμβάνοντας την δεύτερη θέση, με έναν εμπορικό στόλο, που εκτιμάται, πως, για τα έτη 1820-60, κινείτο στα επίπεδα των 40 με 60 σκαφών. Πιο συγκεκριμένα, η εικόνα των μεγεθών του θιακιώτικου στόλου, για την περίοδο του μακρού 19ου αιώνα έως και τις παραμονές του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, διαμορφώνεται ως εξής:

1820: 20 σκάφη = 2.389 τόνοι

1825: 45 σκάφη = 4.676 τόνοι

1830: 40 σκάφη = 5.720 τόνοι

1835: 11 σκάφη = 1.983 τόνοι

1840: 26 σκάφη = 4.339 τόνοι

1845: 45 σκάφη = 7.691 τόνοι

1850: 54 σκάφη = 8.991 τόνοι

1855: 62 σκάφη = 7.891 τόνοι

1860: 54 σκάφη = 8.490 τόνοι

1865: 27 σκάφη = 4.568 τόνοι

1870: 56 σκάφη = 9.195 τόνοι

1875: 49 σκάφη = 8.221 τόνοι

1880: 54 σκάφη = 10.473 τόνοι

1890: 21 σκάφη = 5.101 τόνοι

1895: 15 σκάφη = 3.174 τόνοι

1900: 1 σκάφη = 192 τόνοι

1905: 0 σκάφη = 0 τόνοι

1910: 0 σκάφη = 0 τόνοι

1914: 0 σκάφη = 0 τόνοι

Σε ότι αφορά τα μεγέθη των υπολοίπων "ναυτικών νησιών" της Επτανήσου, την τρίτη και τέταρτη θέση καταλαμβάνουν τα νησιά της Ζακύνθου και της Κέρκυρας, με τη μεν Ζάκυνθο να διαθέτει έναν ποντοπόρο, εμπορικό στόλο, που κινείται στα επίπεδα των 15 με 20 σκαφών, και την δε Κέρκυρα να κινείται, κατά την δεκαετία του 1820, στα υψηλά επίπεδα των 25 με 30 σκαφών, υποχωρώντας, όμως, κατά τα μέσα, πια, του 19ου αιώνα, στα επίπεδα των 10 με 15 σκαφών. Τέλος, σημαντική είναι και η παρουσία του ιστιοφόρου,ποντοπόρου, εμπορικού στόλου των Παξών, που κάνει ιδιαιτέρως αισθητή την παρουσία του, κατά την περίοδο μετά τα μέσα του 19ου αιώνα, οπότε στα 1860 φτάνει να αριθμεί 27 μεγάλα ιστιοφόρα, με μία χωρητικότητα, που αγγίζει τους 2.573 τόνους. Πρόκειται για ένα μέγεθος, που καθιστά τους Παξούς τον τρίτο πλέον ισχυρό ναυτότοπο των Επτανήσων, μετά την Κεφαλονιά και την Ιθάκη.

-       Πηγή: επεξεργασμένα στοιχεία από: (α) ηλεκτρονική βάση δεδομένων: ̓Οδυσσεύς – Ιόνιος Ναυτιλιακή Ιστορία, 1810-1864

-       Καπετανάκης, Παναγιώτης Σ., «Η ποντοπόρος εμπορική ναυτιλία των Επτανήσων την εποχή της Βρετανικής Κατοχής και Προστασίας και η κεφαλληνιακή υπεροχή (1809/15-1864). Στόλος και λιμάνια, εμπορεύματα και διαδρομές, ναυτότοποι και ναυτικοί, επιχειρηματικότητα και δίκτυα, κοινωνία και πλοιοκτητικές ελίτ», Διδακτορική Διατριβή, Ιόνιο Πανεπιστήμιο, Κέρκυρα 2010.

-       Τζελίνα Χαρλαύτη – Νίκος Στ. Βλασσόπουλος, Ιστορικός Νηογνώμονας Ποντοπόρεια. Ποντοπόρα ιστιοφόρα και ατμόπλοια, 1830-1939, Ε.Λ.Ι.Α., Αθήνα 2002.