Ο ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΟΣ ΤΗΣ ΕΠΤΑΝΗΣΟΥ ΕΡΜΑΝΝΟΣ ΛΟΥΝΤΖΗΣ

Για να γραφεί η ιστορία ενός τόπου, απαιτείται τεκμηρίωση, με άλλα λόγια, αποδεικτικά στοιχεία, που θα κατοχυρώνουν απόψεις και συμπεράσματα. Πάσης φύσεως έγγραφα, ιδιωτικά και δημόσια, που θα πιστοποιηθούν όσα συνέβησαν σε μια ορισμένη χρονική στιγμή και στα οποία ο ιστορικός θα στηρίζει την έρευνά του. Τα τελευταία χρόνια, άρχισαν, επιτέλους, όλο και περισσότεροι να εξαίρουν τη σημασία της διάσωσης του πρωτογενούς υλικού και την αξία των τακτοποιημένων και προσβάσιμων αρχείων. Ωστόσο, ένα ανοικτό αρχείο προσκρούει αναπόφευκτα στην έννοια του απόρρητου. Ιδιωτικό απόρρητο, αν πρόκειται για προσωπικό ή οικογενειακό αρχείο. Κρατικό ή και κομματικό απόρρητο, όταν προσεγγίζουμε την σφαίρα των αρχείων μυστικών υπηρεσιών, καθώς και τα συχνά επτασφράγιστα αρχεία ορισμένων κομμάτων. Ειδικά, στην περίπτωση του ιδιωτικού απόρρητου, δεν αρκούν οι νομοθετήσεις, αλλά εναπόκειται στον αρχειονόμο να κρίνει, ποιες προσωπικές πληροφορίες παρουσιάζουν γενικότερη και μακροχρόνια αξία, προστατεύοντας ταυτόχρονα την υπόληψη των κληρονόμων του αρχείου.

Μετά, από μακρύ προβληματισμό, ο τελευταίος γόνος της αρχοντικής ζακύνθιας οικογένειας Λούντζη, ο συγγραφέας Νίκιας Λούντζης, εμπιστεύτηκε την ταξινόμηση και την ερευνητική αξιοποίηση του οικογενειακού του αρχείου στον Ζ. Χ. Συνοδινό, ο οποίος και ολοκλήρωσε το έργο κατά τον καλύτερο τρόπο, εκδίδοντας παράλληλα, σε έναν επιμελημένο και πλούσιο σε πληροφορίες τόμο, το ευρετήριο του αρχείου. Το αρχείο συγκεντρώνει υλικό κυρίως για τον κλάδο της οικογένειας που προήλθε από τον Ερμάννο Λούντζη και αποτελείται από τέσσερις ενότητες: το κυρίως αρχείο του Ερμάννου Λούντζη, τα αρχεία των δύο γιων του, του Αναστάσιου και του Νικόλαου-Ιωάννη, τα αρχεία των παιδιών του Αναστάσιου και τέλος, το αρχείο του δισέγγονου και σημερινού κατόχου, Νίκια Λούντζη. Πέραν του αναλυτικού και συστηματικού ευρετηρίου, ο Συνοδινός παραθέτει χρονολόγιο της οικογένειας Λούντζη και ένα επιλογικό κεφάλαιο, όπου σκιαγραφεί τον βίο και το έργο του επιφανή ιστοριογράφου της Επτανήσου Ερμάννου Λούντζη.

Η οικογένεια Λούντζη απαντάται το πρώτον στην Ζάκυνθο, το 1504, όταν ο Πέτρος Λούντζης καταφεύγει στο νησί μετά την πτώση της Μεθώνης στους Τούρκους. Απόγονος του Πέτρου, θεωρείται ο ιερέας Γεώργιος Λούντζης από το Τραγάκι, που πρώτος εγγράφεται στην Βίβλο των ευγενών, το 1624. Πάντως, ως γενάρχης της ζακύνθιας οικογένειας προβάλλει ο Φραγκίσκος Λούντζης, γεννημένος το 1680. Και οι δύο γιοι του, ο Νικόλαος και ο Μάρκος, φέρονται εγγεγραμμένοι στην Χρυσόβιβλο. Και μάλιστα, τα δύο αδέλφια υποβάλλουν αίτηση στην βενετική κυβέρνηση για την ίδρυση φέουδου, καταβάλλοντας ταυτόχρονα το ανάλογο τίμημα προς εξασφάλιση του τίτλου του κόμητος. Και πράγματι, από την 16η Ιουνίου 1789, τα μέλη της οικογένειας Λούντζη αναγνωρίζονται ως κόμητες.

Σύμφωνα με τον ιστοριοδίφη Λεωνίδα Ζώη, ο Μάρκος Λούντζης, "λίαν ευπαίδευτος και αρχαιολόγος", διωρίζεται πρόξενος της Δανίας στην Ζάκυνθο, θέση που κληρονομούν ο πρωτότοκος γιος του, Αναστάσιος και ο εγγονός του, Νικόλαος-Κουράδος. Μια ρομαντική ερωτική ιστορία πλέκεται ανάμεσα στους δύο γιους του Μάρκου, τον Αναστάσιο και τον Φραγκίσκο, και την θυγατέρα του γερμανού βαρώνου Γουλιέλμου Μάρτενς, πρόξενου της Δανίας στην Βενετία. Σε ένα ταξίδι του στη Βενετία, ο Φραγκίσκος ερωτεύεται την κόρη του Μάρτενς, ονόματι Μαρία-Αικατερίνη. Ήδη, όμως, μνηστευμένος με Ζακύνθια, δεν εκδηλώνει τα αισθήματά του, αλλά γυρίζει στον τόπο του και παντρεύεται. Η νύφη πεθαίνει νωρίς, αλλά και πάλι ο Φραγκίσκος δεν προλαβαίνει να εκμυστηριευτεί τον έρωτά του, καθώς τον χτυπά θανατηφόρος ασθένεια. Τον αποκαλύπτει, ωστόσο, στον αδελφό του, ζητώντας του να την παντρευτεί αυτός. Ο Αναστάσιος υπακούει, η κόρη συγκινείται και συναινεί.

Από αυτήν την σχεδόν μυθιστορηματική ένωση, προέκυψαν τέσσερις γιοι και δύο κόρες. Ο μεγαλύτερος γιος είναι ο λόγιος και πολιτικός Νικόλαος-Κουράδος, συνομήλικος του Σολωμού και ο συστηματικός μεταφραστής του από τα γερμανικά. Σύμφωνα με τον Γιώργο Βελουδή, το σύνολο, 25 τόμοι μεταφρασμάτων, που έγιναν κατά επιλογή του ποιητή. Μαθητής και φίλος του Έγελου και του Σέλλινγκ ο Νικόλαος, ενώ ο Ερμάννος, οκτώ χρόνια μικρότερος, δεν προλαβαίνει τον Έγελο. Το 1833, που ο Ερμάννος φοιτά στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου, ο Έγελος έχει πεθάνει προ διετίας και τον έχει διαδεχθεί ο Έντουαρντ Γκανς.

Γεννημένος στις 25 Σεπτεμβρίου 1806 ο Ερμάννος φεύγει για σπουδές νομικής στην Ιταλία το 1823. Θα παραμείνει στην Εσπερία, σπουδάζοντας και ταξιδεύοντας έντεκα χρόνια. Μόλις, το 1834, επιστρέφει στην γενέτειρά του, παντρεύεται την κόρη του ευγενούς Κωνσταντίνου Βολτέρα Μαρτινέγκου και αποκτά έξι παιδιά. Ασχολείται με την κτηματική του περιουσία, μεταφράζει και συγγράφει. Το 1852, εκλέγεται βουλευτής του ριζοσπαστικού κόμματος. Τέσσερα χρόνια αργότερα, εγκαταλείπει την πολιτική και αφοσιώνεται στην ιστοριογραφία.

Το 1856, τυπώνεται το πρώτο ιστορικό έργο του Ερμάννου Λούντζη, "Περί της πολιτικής καταστάσεως της Επτανήσου επί Ενετών", το μόνο στα ελληνικά. Στα χρόνια 1860 έως 1862, δημοσιεύονται τα δύο άλλα ιστορικά βιβλία του, γραμμένα στα ιταλικά, για την Ενετοκρατία στα Επτάνησα και την Επτάνησο Πολιτεία. Ως φαίνεται, σκόπευε να συνεχίσει με την πρώτη περίοδο της Αγγλοκρατίας, αλλά πεθαίνει από αποπληξία στις 30 Απριλίου 1868, ενώ γράφει στη Σαρακίνα.

Κατά τον Συνοδινό, ο ζακυνθινός κόντες δεν διακατέχεται από την μόνιμη αγωνία των ελλήνων ιστορικών να προβάλουν την ενότητα και τη διαχρονική συνέχεια του έθνους. Οι απόψεις του αντανακλούν τη φυσική φιλοσοφία του Σέλλινγκ και τον εγελιανό ντετερμινισμό, κυρίως, όσο αφορά το νόημα της ιστορίας και το ρόλο της Θείας Πρόνοιας. Πάντα σύμφωνα με τον μελετητή, στη γραφή του διακρίνεται μια λεπτή ειρωνεία για την ανθρώπινη περιπέτεια και την εναλλαγή του τραγικού με το κωμικό ή και το γελοίο στην Ιστορία. Απόλυτα ταυτισμένος με το όραμα του Κοραή, θεωρεί την παιδεία προϋπόθεση ελευθερίας και προόδου. Σε επιστολή προς τα παιδιά του, το 1860, γράφει: "... Η δόξα των παναρχαίων προγόνων είναι η δυστυχία, είναι η κατάρα των σημερινών Ελλήνων, ενόσω οι νυν Έλληνες νομίζουν ότι είναι τι διότι προ χιλιάδων ετών υπήρξαν εν Ελλάδι ένδοξοι άνδρες, δεν είναι ουδέν..."

Μια ενδιαφέρουσα μελέτη, χρήσιμη και ως εισαγωγή στο έργο του Ερμάννου Λούντζη, και, αναμφιβόλως, ένα πολύτιμο αρχείο που επανήλθε τακτοποιημένο στον κάτοχό του. 

ΜΑΡΙΑ ΘΕΟΔΟΣΟΠΟΥΛΟΥ

Ζήσιμος Χ. Συνοδινός

"Αρχεία οικογένειας Λούντζη"

Πρόλογος: Νίκιας Λούντζης

Εκδόσεις Περίπλους Αθήνα 2004