ΕΠΑΡΧΙΑ ΙΘΑΚΗΣ… ΠΡΙΝ 150 ΧΡΟΝΙΑ

Η επαρχία Ιθάκης ορίσθηκε με Β.Δ. Της 17ης Δεκεμβρίου 1864 (ΦΕΚ 2/1865) «Περί εφαρμογής και εν Επτανώσω του περί διοικητικής διαιρέσεως του Κράτους νόμου», ως επαρχία του νομού Λευκάδος. Με το Β.Δ. της 19ης Ιανουαρίου 1866 (ΦΕΚ 8) «Περί των εδρών των νομαρχιών και επαρχείων της Επτανήσου» ορίσθηκε ως έδρα του έπαρχου η Ιθάκη.

Με το Β.Δ. της 8ης Ιανουαρίου 1866 (ΦΕΚ 9) «Περί δημοτικής διαιρέσεως της εν Λευκάδι επαρχίας Ιθάκης», σχηματίσθηκαν οι τέσσερις Δήμοι που απετέλεσαν την επαρχία και ήταν οι εξής: 1. Ιθακησίων, 2. Καρνίων, 3. Νηριτίων και Πολυκτορίων. Ο νόμος ΡΜΓ της 9ης Ιανουαρίου 1866 (ΦΕΚ 6) «Περί διοικητικής διαιρέσεως της Επτανήσου», επικύρωσε το Β.Δ. της 17ης Δεκεμβρίου 1864 ενώ συγχρόνως επέφερε τροποποιήσεις, συμπεριλαμβανομένης της καταργήσεως του νομού Λευκάδος. Η επαρχία Ιθάκης προσαρτήθηκε μ΄ αυτόν το νόμο στο νομό Κεφαλληνίας (άρθρο 3).

Με το νόμο ΒΧΔ΄ της 6ης Ιουλίου 1899 (ΦΕΚ 136) « Περί διοικητικής διαιρέσεως του Κράτους», ανασυστάθηκε ο νομός Λευκάδος και η επαρχία Ιθάκης αποτέλεσε επαρχία του ανασυσταθέντος νομού.

Με το Β.Δ. της 20ης Αυγούστου 1908 (ΦΕΚ 224) οι νησίδες Οξειά, Μάκρη, Μακροπούλα, Βρώμονας, Ποντικός, Δραγουνάρα, Σοφία, Προβάτι, Λαμπρινός, Τσάκαλος, Καλόγηρος, Πιστρός, Φίλιππος, οι οποίες έως τότε δεν είχαν υπαχθεί διοικητικά σε δήμο, υπάχθηκαν στο δήμο Ιθακησίων της επαρχίας Ιθάκης.

Ο νόμος ΓΥΛΔ΄ της 16ης Νοεμβρίου 1909 (ΦΕΚ 282 Α΄) « Περί διοικητικής διαιρέσεως του Κράτους» κατήργησε το νομό Λευκάδος εκ νέου και επαρχία Ιθάκης προσαρτήθηκε στο νομό Κεφαλληνίας.

Ο πληθυσμός της επαρχίας Ιθάκης το έτος 1865 ήταν 11950, το 1870 – 9873, το 1879 – 12222, το 1889 – 10442, το 1896 – 13286, 1907 – 11715 αντίστοιχα.

ΔΗΜΟΣ ΙΘΑΚΗΣΙΩΝ¹

Ο δήμος Ιθακησίων σχηματίσθηκε με το Β.Δ. της 8ης Ιανουαρίου 1866 (ΦΕΚ 9) «Περί δημοτικής διαιρέσεως της εν Λευκάδι επαρχίας Ιθάκης». Κατατάχθηκε στη Β΄ τάξη, με πληθυσμό 5691 κατοίκους και έδρα την Ιθάκη (Βαθύ).

Στην αρχική σύσταση συμμετείχαν (Ιθάκη (Βαθύ 4516), Περαχώριον (1175), Άτοκος (νησί έρημο)

Μεταγενέστερες προσαρτήσεις έγιναν με τις νησίδες (Οξειά, Μάκρη, Μακροπούλα, Βρώμονας, Ποντικός, Δραγουνάρα, Σοφία, Προβάτι, Λαμπρινός, Τσάκαλος, Καλόγηρος, Πιστρός, Φίλιππος), τον Αετό και τη Μονή Ταξιαρχών.

Ο πληθυσμός του δήμου Ιθακησίων το έτος 1870 ήταν 4491, το 1879 – 5838, το 1889 – 4605, το 1896 – 5724, 1907 – 4676 αντίστοιχα.

Ως έμβλημα του δήμου Ιθακησίων τέθηκε «Κεφαλή Οδυσσέως». Δε βρέθηκαν περαιτέρω στοιχεία για ποιόν επέλεξε αυτό το όνομα, ούτε δημοσιευμένο Β.Δ.² Προήλθε από αρχαίο νόμισμα (370-191 π.Χ.).

ΔΗΜΟΣ ΚΑΡΝΙΩΝ³

Ο Δήμος Καρνίων σχηματίστηκε με το Β.Δ. της 8ης Ιανουαρίου 1866 (ΦΕΚ 9) «Περί δημοτικής διαιρέσεως της εν Λευκάδι επαρχίας Ιθάκης» και κατατάχθηκε στη Γ΄ τάξη με πληθυσμό 1304 κατοίκους και έδρα το Κάλαμο. Στην αρχική σύσταση συμμετείχαν ο Κάλαμος με 1020 και ο Καστός με 284 κατοίκους. Μεταγενέστερες προσαρτήσεις έγιναν με την Επισκοπή το Κάστρον και το Κεφάλιον. Με το Β.Δ. της 25ης Ιουλίου 1908 (ΦΕΚ 205) η νησίδα Πεταλά η οποία έως τότε δεν είχε υπαχθεί σε διοικητική περιφέρεια δήμου, υπάχθηκε στο δήμο Καρνίων.

Ο πληθυσμός διακυμάνθηκε ως εξής, το 1870-1334 κάτοικοι, το 1879 – 1583, το 1889 – 1621, το 1896 – 1877 και το 1907 – 1999.

Το όνομα του δήμου προήλθε μάλλον από το αρχαίο νησί της Ακαρνανίας «Κάρνος» που συμπίπτει νε το σύγχρονο Κάλαμος.

Ως έμβλημα του δήμου Καρνίων χρησιμοποιήθηκε ο εικονιζόμενος «αλέκτωρ», και προέρχεται από αρχαίο νόμισμα (370-191πΧ).⁴

ΔΗΜΟΣ ΝΗΡΙΤΙΩΝ⁵

Ο δήμος Νηριτίων, σχηματίσθηκε με το Β.Δ. της 8ης Ιανουαρίου 1866 (ΦΕΚ 9) «Περί δημοτικής διαιρέσεως της εν Λευκάδι επαρχίας Ιθάκης». Κατατάχθηκε στη Β΄ τάξη, πληθυσμό 2099 κατοίκους με έδρα το Κιόνιον.

Στην αρχική σύσταση συμμετείχαν το Κιόνιον (1328), και η Ανωγή (771).

Μεταγενέστερες προσαρτήσεις έγιναν με τη  Μονή Καθαρών και τη Μονή διαλελυμμένη Αγίου Νικολάου. Το Β.Δ. της 6ης Σεπτεμβρίου 1879 (ΦΕΚ 64), κατέταξε το Δήμο Νηριτίων, στη Γ΄ τάξη με πληθυσμό 1826 κατοίκους. Το Β.Δ. της 11ης Οκτωβρίου 1897 (φεκ 148), επανέφερε το δήμο Νηριτίων στη Β΄ τάξη με πληθυσμό 2015 κατοίκους.

Ο πληθυσμός του δήμου  Νηριτίων το έτος 1870 ήταν 1645, το 1879 – 1826, το 1889 – 1579, το 1896 – 2105, 1907 – 2539 αντίστοιχα.

Ως έμβλημα του δήμου Νηριτίων τέθηκε «Κεραυνός» και προήλθε από αρχαίο νόμισμα (370-191 π. Χ.).

Μεταγενέστερες προσαρτήσεις έγιναν με το Σταυρό, το Λαχώ , τη Μονή Αρχαγγέλων, το Μάρμακα και τις Φρίκες.

ΔΗΜΟΣ ΠΟΛΥΚΤΟΡΙΩΝ⁶

Ο δήμος Πολυκτορίων, σχηματίσθηκε με το Β.Δ. της 8ης Ιανουαρίου 1866 (ΦΕΚ 9) «Περί δημοτικής διαιρέσεως της εν Λευκάδι επαρχίας Ιθάκης». Κατατάχθηκε στη Β΄ τάξη, πληθυσμό 2856 κατοίκους με έδρα τον Κάτω Σταυρό.

Στην αρχική σύσταση συμμετείχαν τον Κάτω Σταυρό (669), την Εξωγή (902), την Λεύκη (190), τους Άγιους Σαράντα (-), το Μεσόβουνο (305), το Πλατριθειά (134), τον Όρμο Φρικών (31), τον Άνω Σταυρό (4), τα Καλύβια (95), και το Αρκούδι (νησί έρημο).

Ο πληθυσμός του δήμου  Πολυκτορίων το έτος 1870 ήταν 2463, το 1879 – 2975, το 1889 – 2637, το 1896 – 3580, 1907 – 2501 αντίστοιχα.

Ως έμβλημα του δήμου Πολυκτορίων  καθορίσθηκε με το Β,Δ. της 30ης Αυγούστου 1868 (ΦΕΚ 43/σελ. 331) «…(ίνα) η σφραγίς του σήμου Πολυκτορίων φέρη ως έμβλημα εν τω μέσω μεν «Κεφαλήν Αθηνάς» γύρωθεν δε τας λέξεις Δήμος Πολυκτορίων»…» «… Μικρόν από της έδρας του δήμου απέχουσα υπάρχει ευίμανος παραλία… επι της παραλίας ταύτης υπήρχεν η πόλις Αλαλησμένες (;) ης προστάτις; η Αθηνά ήτις άλλωστε είχε πάντοτε υπό την διαρκή εύνοιαν και προστασίαν της τον Οδυσσέαν και Τηλέμαχον « ο Δήμαρχος»… και προήλθε από αρχαίο νόμισμα (370-191 π. Χ.).

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

1.    Το όνομα του δήμου προήλθε από την αρχαία ονομασία της νήσου.

2.    Στη συλλογή σφραγίδων του ΕΛΙΑ, τ. Β΄ σελ. 414, αναφέρεται ότι το έμβλημα καθορίστηκε με Β.Δ. της 13^ης Μαρτίου 1867.

3.    Το όνομα του δήμου προήλθε μάλλον από το αρχαίο νησί της Ακαρνανίας «Κάρνος» που συμπίπτει με το σύγχρονο Κάλαμος.

4.    Στη συλλογή σφραγίδων του ΕΛΙΑ, τ. Β΄ σελ. 415, αναφέρεται ότι σύμφωνα με έγγραφο του επάρχου Ιθάκης, προς το δήμαρχο Καρνίων 20.4.1867, «Σας ειδοποιούμεν ότι δια Β.Δ. από 24 παρόντος μηνός ενεκρίθη ίνα η σφραγίς του δήμου σας φλερη ως έμβλημα εν τω μέσω μεν αλέκτορα γύρωθεν δε τας λέξεις «Δήμος Κρανίων…»

5.    Το όνομα του δήμου προήλθε από το ομώνυμο όρος.

6.    Το όνομα το δήμου προήλθε μάλλον από τον Πολύκτορο, γιό του Πτερελάου που θεωρήθηκε οικιστής της Ιθάκης.

ΤΗΛΕΜΑΧΟΣ ΚΑΡΑΒΙΑΣ

ΠΗΓΗ: Ελευθέριου Γ. Σκιαδά, ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ ΤΩΝ ΔΗΜΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ 1833 -1912

- Χάρτης του John Arrowsmith στα 1831 µε τίτλο Greece and the Ionian Islands & Malta