ΙΘΑΚΗΣΙΟΣ Ο ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΟΣ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ

Η εισβολή στα «άδυτα» του ανθρώπινου εγκεφάλου αποτελούσε πρόκληση για τους επιστήμονες ακόμα από την αρχαιότητα και μάλιστα δύο Έλληνες γιατροί, οι Αλεξανδρινοί Ηρόφιλος και Ερασίστρατος, αναφέρονται ότι επιχείρησαν τον 3 π.Χ. αιώνα τις αρχικές μελέτες νευροανατομίας, της πιο παλιάς νευροεπιστήμης.

Στις μέρες μας ένας Έλληνας ομογενής θεωρείται από τους πλέον διακεκριμένους ερευνητές παγκοσμίως στο χώρο της νευροεπιστήμης, έχοντας καταξιωθεί πολύπλευρα για την προσφορά του στην ιατρική επιστήμη μέσα από τις χαρτογραφήσεις του εγκεφάλου.
Ο λόγος για τον Γιώργο Παξινό, καθηγητή Ψυχολογίας του Ινστιτούτου Ιατρικών Μελετών «Prince of Walles» του πανεπιστημίου του Νew South Wales (Νέας Νότιας Ουαλίας) στο Σίδνεϊ της Αυστραλίας. Στο ενεργητικό του έχει πάνω από 150 επιστημονικά συγγράμματα και έχει εκδώσει 35 επιστημονικά βιβλία πάνω στο αντικείμενό του. Το ένα από αυτά, έκδοση του 1986 σε συνεργασία με τον Watson C., κατατάσσεται στην 31η θέση στον κατάλογο των πενήντα επιστημονικών συγγραμμάτων, σε όλο τον κόσμο, με τις μεγαλύτερες αριθμητικά αναφορές σε αυτά, βάσει στατιστικής του έγκριτου Ινστιτούτου «Thomson ISI» (Institute of Scientific Information). Το βιβλίο μετράει ήδη πάνω από 17.000 αναφορές.
Για την προσφορά του σε αυτόν τον τόσο δύσκολο τομέα ο κ. Παξινός έχει τιμηθεί με πολλά βραβεία, στην Αυστραλία και σε άλλες χώρες, μεταξύ αυτών με την τιμητική διάκριση της Βασίλισσας Ελισάβετ (2002) και το διεθνές βραβείο «Humboldt Award» του γερμανικού Ιδρύματος «Alexander Von Humboldt», το οποίο επιλέγει επιστήμονες από διεθνώς αναγνωρισμένα Ερευνητικά Κέντρα και τα βραβεία του θεωρούνται από τα εγκυρότερα.
Η επόμενη μεγάλη διάκριση για τον επιφανή επιστήμονα ανακοινώθηκε πριν από λίγες ημέρες από την Αυστραλιανή Εταιρία Ψυχολογικών Ερευνών, η οποία θα τον τιμήσει τον προσεχή Σεπτέμβριο με το ανώτατο βραβείο της, με την χαρακτηριστική επισήμανση ότι «άνοιξε νέους διαύλους στην νευροεπιστήμη».
«Με ευχαριστεί το ότι άλλοι επιστήμονες στον τομέα μου θεώρησαν πως η εργασία μου αξίζει ιδιαίτερης αναγνώρισης», επισημαίνει σε δηλώσεις του στο ΑΠΕ-ΜΠΕ από το Σίδνεϊ ο 64χρονος Γιώργος Παξινός. «Το κίνητρό μου στην εργασία μου είναι το δέλεαρ ότι μπορεί να βρω κάτι που να μην είναι ήδη γνωστό στην επιστήμη και που να έχει κάποια σημασία.. Δεν κατευθυνόμαστε από την αρχή με σκοπό να λύσουμε προβλήματα της κλινικής, αλλά να απαντήσουμε σε μια επιστημονική ερώτηση. Όμως οτιδήποτε κάνει κανείς με τον εγκέφαλο υπάρχει η πιθανότητα να σχετίζεται με ασθένειες όπως η σχιζοφρένια, το Αλτσχάιμερ, το Πάρκινσον και η κατάθλιψη».
Οι επιστήμονες οι οποίοι μελετούν τον ανθρώπινο εγκέφαλο σε σχέση με τις ασθένειες αυτές χρησιμοποιούν, στο σύνολό τους, τους «χάρτες» εγκεφάλου του Παξινού, που σύμφωνα με τους γνωρίζοντες δεν συγκρίνονται- αριθμητικά και ποιοτικά- με το έργο άλλου σύγχρονου επιστήμονα. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τις έρευνές του επιδεικνύουν και οι νευροχειρουργοί, καθώς διαπιστώνουν ότι μέσα από αυτές υπάρχει ελπίδα να βοηθήσουν αποτελεσματικά τους πάσχοντες.
«Όπως ο ταξιδιώτης έχει ανάγκη από τους ταξιδιωτικούς χάρτες, έτσι και οι επιστήμονες που εργάζονται πάνω στον ανθρώπινο εγκέφαλο χρειάζονται χάρτες», εξηγεί ο κ. Παξινός. «Αυτούς τους χάρτες δουλεύω μαζί με τους συνεργάτες μου με στόχο να κατασκευάσουμε ένα σύγχρονο χάρτη που θα δώσει τη δυνατότητα στους επιστήμονες να πορευτούν με ασφάλεια».
Μέχρι σήμερα για τον φλοιό του εγκεφάλου του ανθρώπου όλοι χρησιμοποιούσαν ένα χάρτη του Γερμανού Brodman, του 1909, και ενός άλλου επιστήμονα, του Β. Οικονόμου, ελληνικής καταγωγής, που επίσης εργαζόταν στη Γερμανία. Στην πορεία κάποιοι επιστήμονες προσπαθήσανε να τους ανατρέψουν, αλλά δεν τα κατάφεραν.
Ο κ. Παξινός έως τώρα έχει φτιάξει δύο χάρτες του ανθρώπινου εγκεφάλου: έναν του στελέχους και έναν του υπόλοιπου εγκεφάλου του ανθρώπου. Οι έρευνες όμως συνεχίζονται, καθώς δεν έχουν γίνει οι βασικές μελέτες για τον φλοιό του εγκεφάλου.
Το 2000 ο ομογενής επιστήμονας δημοσίευσε ένα χάρτη του φλοιού του εγκεφάλου του πιθήκου, βάση του οποίου επεξεργάζεται το χάρτη του φλοιού του ανθρωπίνου εγκεφάλου, που είναι και το πιο δύσκολο, καθώς κανείς εν ζωή επιστήμονας δεν έχει επιχειρήσει να προβεί σε τέτοια έρευνα. Ο κ. Παξινός έχει πάρει ήδη χρηματοδότηση από την Αυστραλιανή πολιτεία για να φτιάξει τον χάρτη αυτό, κάτι που τον χαροποιεί ιδιαίτερα, αφού, όπως μας είπε, «το να χρησιμοποιείς στις μέρες μας μαγνητικό τομογράφο με χάρτη του 1909 είναι σαν να προσπαθείς να κατευθύνεις ένα σύγχρονο υπερωκεάνιο με χάρτες του Κολόμβου».
Το Νοέμβριο του 2007, μετά από δεκάχρονη έρευνα, παρουσίασε το χάρτη του εγκεφάλου της κότας, που μπορεί να συμβάλλει στην μελέτη για την αντιμετώπιση της ανάπτυξης ασθενειών που οφείλονται σε γενετικούς λόγους. Άλλα ερευνητικά προγράμματα πάνω στα οποία εργάζεται ο κ. Παξινός με τους συνεργάτες του, αφορούν στους εγκεφάλους ποντικιών και αρουραίων, του πιθήκου Macaca Mulata κ.ά.
Υπάρχει τρόπος να προστατέψουμε τον εγκέφαλό μας; Ναι, μας διαβεβαιώνει ο κ. Παξινός, και σημειώνει ότι αξίζει η προσπάθεια γιατί εμείς οι ίδιοι είμαστε ο εγκέφαλός μας, απ΄ όπου πηγάζουν τα πάντα. Συνιστά ιδιαίτερη προσοχή στα χτυπήματα και την αποφυγή χρήσης τοξικών ουσιών που επηρεάζουν τον εγκέφαλο, όπως και του αλκοόλ. Για το τελευταίο μάλιστα είναι κάθετος και μας παραπέμπει σε πρόσφατη ανακοίνωση του Εθνικού Οργανισμού Υγείας της Αυστραλίας, που αναφέρει ότι η παρατεταμένη χρήση αλκοολούχων ποτών, πάνω από τρία ποτήρια ημερησίως, οδηγεί σε επιζήμιες για τον οργανισμό νευροψυχολογικές διαταραχές και όχι μόνο.
Το μακρύ ταξίδι από την Ιθάκη
Η πορεία του κ. Παξινού ήταν δύσκολη, όπως και αυτή των περισσοτέρων μεταναστών. Ένα από τα τέσσερα παιδιά του Θοδωράκη και της Ελένης Παξινού, γεννήθηκε στις 6 Δεκεμβρίου του 1944 στη Λεύκη Ιθάκης. Στην εφηβική ηλικία απόμεινε μόνος με τη μητέρα του στο νησί, καθώς όλη η οικογένειά του είχε «σκορπίσει» στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα.
Τελειώνει με άριστα το Ναυτικό Γυμνάσιο Ιθάκης το 1962 και στη συνέχεια αποφασίζει να πάει για σπουδές στην Αμερική. Αρχικά επιλέγει ως μάθημα τα μαθηματικά, στη συνέχεια όμως τον κέρδισε η ψυχολογία. Ακόμα και σήμερα θυμάται και γελάει με τα λόγια της μητέρας του όταν τον επισκέφθηκε για πρώτη φορά στην Αμερική: «Παιδάκι μου μετά από τόσα χρόνια σπουδές με ποντικούς θα ασχολείσαι?».
Το 1968 τελείωσε το Πανεπιστήμιο Καλιφόρνιας Berkeley στην Ψυχολογία, με το βραβείο Warner Βrown. Μεσολαβεί ο πόλεμος του Βιετνάμ, που δεν τον αφήνει αδιάφορο και τάσσεται ανοιχτά υπέρ των κομμουνιστών. Για το λόγο αυτό αναγκάζεται να πάει στον Καναδά, όπου στο Πανεπιστήμιο McGill κάνει τις μεταπτυχιακές του σπουδές (Masters) και παίρνει διδακτορικό. Αργότερα επιστρέφει στις ΗΠΑ, όπου στο πανεπιστήμιο του Υale για ένα χρόνο έκανε μεταδιδακτορική έρευνα.
Τελικά το 1973 εγκαθίσταται στο Σίδνεϊ όπου εργάζεται μέχρι σήμερα στο Πανεπιστήμιο του Νew South Wales. Όλα αυτά τα χρόνια συνεργάζεται με διάφορα πανεπιστήμια και ερευνητικά κέντρα, μεταξύ αυτών του Cambridge και του Oxford, έχοντας διατελέσει Πρόεδρος του Παγκοσμίου Συνεδρίου Νευροεπιστημόνων και των Νευροεπιστημόνων Αυστραλίας.
Παράλληλα με το επιστημονικό του έργο ο Γιώργος Παξινός έχει αναπτύξει πλούσια κοινωνική δράση. Υπήρξε ιδρυτικό στέλεχος περιβαλλοντικής οργάνωσης στο Σίδνεϊ και μιας κίνησης για τα δικαιώματα των μεταναστών το 1975 με μοναδικό σκοπό την πολιτογράφηση τους, ενώ είναι ιδιαίτερα δημοφιλής και δραστήριος στους κόλπους της ομογένειας.
Όμως όπου και αν πάει, ότι και αν κάνει, ως ένας σύγχρονος Οδυσσέας, ο Γιώργος Παξινός δηλώνει ότι θα επιστρέφει πάντα στην αγαπημένη του Ιθάκη, στο σπίτι του όπου σμίγει τα καλοκαίρια με τα δύο του αδέλφια που ζούνε στην Αμερική.
Πηγή: ΑΠΕ