Η ΑΚΤΟΠΛΟΪΑ ΣΤΟΝ Β΄ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΟΛΕΜΟ 1940-1945

Με την κήρυξη του πολέμου, το Γενικό Επιτελείο Ναυτικού έθεσε σε εφαρμογή το σχέδιο «ΘΑΛΑΣΣΙΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ». Ως τις 31 Οκτωβρίου 1940 είχε ολοκληρώσει την κινητοποίηση των πλοίων. Για τις ανάγκες των στρατιωτικών μεταφορών της πατρίδας, επιτάχθηκαν συνολικά 47 επιβατικά πλοία της Ακτοπλοΐας:  Αετός, Αθηνά Σ., Αθήναι, Ακρόπολις, Αλμπέρτα, Άνδρος, Αρντένα, Αττική, Αυλίς, Αύρα, Ελβίρα, Ελένη, Ελλάς, Ελλάκι, Ελληνίς, Έλση, Έσπερος, Ζάκυνθος, Θράκη, Ιθάκη, Ιωνία, Κέρκυρα, Κεφαλληνία, Κορινθία, Κρήτη, Λέσβος, Λέων, Μακεδονία, Μήλος, Μοσχάνθη, Ναυσικά, Ναυτίλος, Νικόλαος Λ., Πέτρος, Πολικός, Πτερωτή, Πύλαρος, Σάμος, Σίφνος, Σοφία, Σπέτσαι, Σωκράτης (πρώην Κίμων). 

Τρία απο αυτά τα: Αττική, Ελληνίς και Σωκράτης μετασκευάσθηκαν σε νοσοκομειακά. Ως νοσοκομειακά, χρησιμοποιήθηκαν και τα Πολικός και Άνδρος καθώς επίσης και ως πλοία διακομιδής χωρίς τα σήματα του Ερυθρού Σταυρού τα Ιωνία και Μοσχάνθη.

Με την εξέλιξη των γεγονότων στο Αλβανικό μέτωπο, οι ανάγκες του μαχόμενου Ελληνικού Στρατού γινόταν όλο και πιο επιτακτικές, η δύναμη του οποίου, υπό τον τότε Αρχιστράτηγο Αλέξανδρο Παπάγο, τον Νοέμβριο του 1940, είχε φθάσει τις 11 Μεραρχίες, μία Μεραρχία Ιππικού και δύο ανεξάρτητες ταξιαρχίες πεζικού, αριθμώντας συνολικά 500.000 άνδρες. κατά ένα μέσο όρο, τα 4/5 του συνόλου των πάσης φύσεως εφοδίων που χρειάσθηκαν για την υποστήριξη του Στρατού μεταφέρθηκαν από την θάλασσα. Παράλληλα έπρεπε να εξυπηρετηθεί, έστω και κατά στοιχειώδη τρόπο, το συγκοινωνιακό δίκτυο, προκειμένου να αντιμετωπισθούν οι απόλυτα αναγκαίες μετακινήσεις και ο επισιτισμός του πληθυσμού. Για αυτόν τον σκοπό διατέθηκαν τα πλοία: Αθήναι, Ακρόπολις, Έσπερος, Ιθάκη, Λέων, Αρντένα, Σίφνος, Σοφία, Σπέτσαι, Ύδρα, Φρίντων και Φωκίων. Συχνά όμως και αυτά κάλυπταν έκτακτες ανάγκες του Στρατού.

Ο Ναύαρχος  Αλ. Σακελλαρίου στο βιβλίο του «Η ΘΕΣΙΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΕΙΣ ΤΟΝ ΔΕΥΤΕΡΟΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΝ ΠΟΛΕΜΟΝ» για το θέμα των θαλασσίων μεταφορών στη διάρκεια του Ελληνοιταλικού πολέμου κάνει σχετική αναφορά: «Τον κύριον όμως προορισμό (του Ναυτικού) που είναι η προστασία των θαλασσίων μας μεταφορών και στρατιωτικών και ανεφοδιασμού της χώρας, το πολεμικό μας ναυτικό ξεπλήρωσαν με επιτυχία που  υπερέβαινε κάθε προσδοκία. Ουδέποτε ηρνήθη οιανδήποτε μεταφοράν, που εζήτησεν ο Στρατός, αν και συχνά ο στρατός αναγκαζόταν να αλλάζη σχέδια που μας έφερναν σε μεγάλη δυσχέρεια να εξοικονομήσαμε πλοία. Αι απελπιστικέ μάλιστα απώλειαι κτηνών εις το μέτωπο, ύστερα απο την εξαιρετική δριμύτητα των χειμερινών μηνών, μας είχαν εις διαρκή κίνηση, εις συνεχείς μεταφοράς κτηνών και απο τας πλέον απομεμακρυσμένες νησίδας. Μεταφέραμε θαλασσίως, απο την ημέρα που εκηρύχθει η επιστράτευσης, ογδόντα περίπου χιλιάδας άνδρας, εκατόν είκοσι σχεδόν χιλιάδας κτήνη και εκατοντάδας χιλιάδων τόννων πυρομαχικών, τρόφιμα και πάντως άλλου είδους εφόδια του στρατού με την προστασίαν μόνον του ναυτικού μας. Χάρις εις αυτήν την συμβολή μας, ο στρατός μας επετέλεσε πλήρως την αποστολήν του… Εις όλας μας τας μεταφοράς αυτάς, γενικά εις όλας τας μέχρι του γερμανικού πολέμου μεταφοράς μας, δεν εχάθη ΟΥΤΕ ΕΝΑΣ ΑΝΔΡΑΣ, δεν χάθηκε ΟΥΤΕ ΕΝΑΣ ΤΟΝΝΟΣ ΥΛΙΚΟΥ». Και προσθέτει «Τα αντιτορπιλικά μας εξακολούθησαν εντατικήν την εργασίαν με συνοδείας νηοπομπών ή μεμονωμένων εμπορικών μέχρι της τελευταίας στιγμής της καταρρεύσεως της Πατρίδος».

Ο Ακτοπλοϊκός όμως στόλος, αφού προσέφερε τις πολύτιμες υπηρεσίες του στη διάρκεια του Ελληνοιταλικού πολέμου, χωρίς απώλειες, καταστράφηκε σχεδόν ολοσχερώς, μέσα σε λίγες μέρες κατά τη διάρκεια της Γερμανικής εισβολής στην Ελλάδα, μεταξύ 6 Απριλίου 1941 και 31 Μαΐου 1941.

Κατά τη σύντομη αυτή περίοδο, ιδιαίτερα τις πρώτες ημέρες, βυθίστηκαν από τους βομβαρδισμούς των Γερμανικών αεροπλάνων στο λιμάνι του Πειραιά 9 πλοία, σε διάφορες Ελληνικές ακτές 88, στην Κρήτη 17. Τέλος, κατελήφθησαν από τους εισβολείς 13, που βυθίστηκαν και αυτά αργότερα από τη συμμαχική δράση.

Στη διάρκεια του πολέμου, η επιβατική ναυτιλία έχασε από διάφορες αιτίες το 94% των πλοίων της, το 86% σε χωρητικότητα. Τα μόνα ακτοπλοϊκά που διασώθηκαν από την θύελλα του πολέμου ήταν το Κορινθία (που είχε χρησιμεύσει ως μάνα υποβρυχίων στη Μέση Ανατολή), το Ιωνία (που βυθίστηκε δύο χρόνια αργότερα), Το Ελένη (που κατελήφθη απο τους γερμανούς στο ναύσταθμο) και τα Κεφαλληνία (μετέπειτα Κορυτσά) και Ναυσικά.

ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΠΩΛΕΣΘΕΝΤΩΝ ΕΠΙΒΑΤΗΓΩΝ ΠΛΟΙΩΝ 1940-1945

Ατμόπλοια Επιβατηγά κατά  την 31/08/1939:  55  κ.ο.χ.:  49.995

Ατμόπλοια Επιβατηγά εναπομείναντα κατά την 31/03/1945: 3  κ.ο.χ.:  6.329

ΟΝΟΜΑ/ΠΛΟΙΟΚΤΗΤΗΣ/ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΑΠΩΛΕΙΑΣ

   1. Άγιος Γεώργιος (Ναυτίλος)/Χ.Καβουνίδης/20.05.1941

   2. Αετός/Α.Πολέμης/29.04.1941

   3. Αθήναι/Ακτοπλοΐα της Ελλάδος/06.04.1941

   4. Αθηνά Σ./Ατμόπλοια Παρνασσίδος/23.04.1941

   5. Ακρόπολις/Αν. Αντωνίου/07.04.1941

   6. Αλμπέρα/Υιοί Δ. Ιγγλέση/23.04.1941

   7. Άνδρος/Ακτοπλοϊα της Ελλάδος/23.04.1941

   8. Αρντένα/Ακτοπλοΐα Κ. Ε. Τόγια/27/09/1948

   9. Αττική/Ακτοπλοΐα της Ελλάδος/04.04.1941

  10. Αυλίς/Ν. & Χ. Καβουνίδης/22.04.1941

  11. Αύρα (πρώην Μάνα)/Κ. Γεωργιάδης/24.04.1941

  12. Ελβίρα/Γ. Ποταμιάνος/23.04.1941

  13. Ελλάς/Ακτοπλοΐα της Ελλάδος/24.04.1941

  14. Έλλη/Α. Στάμου/18.04.1941

  15. Ελληνίς/Ι. Χ. Τσέγκας κ.ά./18.04.1941

  16. Έλση/Ατμοπλοΐα Κ. Τόγιας/29.04.1941

  17. Έσπερος/Ατμοπλοϊα Μαρκέτου/21.04.1941

  18. Ζάκυνθος/Ακτοπλοϊα της Ελλάδος/26.04.1941

  19. θράκη/Ακτοπλοϊα της Ελλάδος/22.04.1941

  20. Ιθάκη/Ακτοπλοΐα της Ελλάδος/20.04.1941

  21. Ιωνία/Ακτοπλοϊα της Ελλάδος/14.12.1944

  22. Καλυδών/Σιδ. Β. Δ. Ελλάδος/-.-.1944

  23. Κέρκυρα/Ακτοπλοΐα της Ελλάδος/23.04.1941

  24. Κεφαληνία/Ακτοπλοΐα της Ελλάδος/13.08.1941

  25. Κρήτη/Ακτοπλοΐα της Ελλάδος/23.04.1941

  26. Κώστας//Ευάγγ. Τόγιας/28.04.1941

  27. Λευκάς/Ακτοπλοΐα της Ελλάδος/24.04.1941

  28. Λέων/Σ. Μπιλίνης κ.ά./18.04.1941

  29. Μακεδονία/Ακτοπλοΐα της Ελλάδος/23.04.1941

  30. Μήλος/Ακτοπλοΐα της Ελλάδος/-.09.1944

  31. Μοσχάνθη/Αλκ. Τόγιας/22.04.1941

  32. Ναυσικά/Ατμοπλοϊα Παρνασσίδος/27.05.1941

  33. Νικόλαος Λ./ Ν. Λυκούδης/25.04.1941

  34. Πατρίς/Ετ. Ι. Χανδρή/06.04.1941

  35. Πέτρος/Ηπειρωτική Γ. Ποταμιάνος/24.04.1941

  36. Πτερωτή/Π. Σαχτούρης/20.04.1941

  37. Πύλαρος /Χ. Μαρκέτος/22,04.1941

  38. Σάμος/Υιοί Δ. Ιγγλέση/07.10.1941

  39. Σίφνος/Ακτοπλοΐα της Ελλάδος/04.03.1944

  40. Σουλτάνα/Τεργιάζος – Λυκούδης/-.-.-

  41. Σοφία/Ι.Τόγιας/25.04.1941

  42. Σωκράτης/Αφοί Γιαννουλάτου/22.04.1941

  43. Τάσος/Ηπειρωτική Γ. Ποταμιάνος/27.04.1941

  44. Ύδρα/Π. Α. Πρωτόπαππας/23.04.1941

  45. Φρίντων/Υιοί Δ. Ιγγλέση/22.04.1941

  46. Φωκίων/Ηπειρωτική Γ. Ποταμιάνος/18.04.1941

  47. Χίος/Ακτοπλοΐα της Ελλάδος/18.04.1941