ΕΥΕΡΓΕΤΕΣ ΤΗΣ ΙΘΑΚΗΣ: ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ ΚΑΙ ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΚΑΡΑΒΙΑΣ

Ο Βασίλειος Καραβίας γεννήθηκε στο Βαθύ Ιθάκης, αλλά αργότερα μετανάστευσε στη Ρουμανία. Εγκαταστάθηκε στο Τούρνο Μαγουρέλλι. Ασχολήθηκε με το εμπόριο. Πέθανε στη Ρουμανία στις 6 Μαΐου 1909.¹⁶⁹ Δυστυχώς, δεν υπάρχουν περισσότερες πληροφορίες για τη ζωή του. Παραμένει όμως στη μνήμη των Ιθακησίων λόγω της κοινωφελούς του δραστηριότητας. Το 1908 ο Βασίλειος Καραβίας, ενώ ήταν ακόμα εν ζωή, προσέφερε χρήματα για την ανέγερση ενός κτηρίου, το οποίο δώρισε στο Δήμο Ιθάκης, για να το χρησιμοποιήσει ως Γηροκομείο ή Άσυλο Απόρων.¹⁷⁰ Ο Βασίλειος Καραβίας, όπως προαναφέρθηκε, δώρισε εν ζωή το κτίριο με το υπ’ αριθμόν 18747 του 1908 έτους δωρητήριο συμβόλαιο του συμβολαιογράφου Ιθάκης Χ. Κουτζουβέλη και όρισε συγχρόνως την επιτροπή διοικήσεως και διαχειρίσεως.

Ο Δήμος Ιθάκης θα διαχειριζόταν το Γηροκομείο σύμφωνα με τους νόμους του ελληνικού κράτους και τις διατάξεις του σχετικού κανονισμού. Ορίστηκε η πενταμελή εφορευτική Επιτροπή, η οποία θα διηύθυνε το Γηροκομείο. Συγκεκριμένα, αποτελούνταν από τον εκάστοτε Επίσκοπο ως Πρόεδρο, τον εκάστοτε Δήμαρχο και Ειρηνοδίκη Ιθακησίων, οι οποίοι θα εξέλεγαν δύο άλλα μέλη από την οικογένεια Καραβία. Τότε πρόεδρος ήταν ο Ιπποκράτης Κοκκίνης και ο Νικόλαος Ζαβός και ο Πιερρής Πιέρρος ήταν υπεύθυνοι για την ανέγερση του κτηρίου.

Λίγο πριν την ολοκλήρωση του κτηρίου, ο Ιπποκράτης Κοκκίνης πέθανε και στη θέση του ανέλαβε ο Νικόλαος Ζαβός. Τότε, στις 18/31 Δεκεμβρίου 1908 ο Βασίλειος Καραβίας που έμενε στη Βιέννη, στο θεραπευτήριο «Fango Heilanstad» με την υπ’ αριθμόν 39 πράξη που συνέταξε στην Βιέννη ενώπιον του Γενικού Προξένου της Ελλάδος όρισε νέα διοικητική διαχειριστική επιτροπή, η οποία αποτελούνταν από τον εκάστοτε Επίσκοπο Ιθάκης, τον εφημέριο της Επισκοπής Ιθάκης, τον Πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου Ιθάκης, τον Υποδιευθυντή του υποκαταστήματος της Εθνικής Τράπεζας στην Ιθάκη και τον μεγαλύτερο σε ηλικία Δημοτικό Σύμβουλο Ιθάκης.

Μετά το θάνατο του Βασιλείου Καραβία,¹⁷¹ δημοσιεύθηκε η υπ’ αριθμόν 4669 διαθήκη του στο Πρωτοδικείο Βουκουρεστίου. Με τη διαθήκη του κατέστησε γενικό κληρονόμο τον Δήμο Ιθάκης. Η περιουσία του θα αποτελούνταν από μετρητά, συναλλάγματα, από την πώληση των ακινήτων του στη Ρουμανία και της οικίας του μαζί με το οικόπεδό του στο Βαθύ Ιθάκης. Όλα τα χρήματα θα έπρεπε να κατατεθούν στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδας και θα αποτελούσαν τους πόρους του Ιδρύματος.

Έτσι, θα μπορούσε το Γηροκομείο να ολοκληρωνόταν και στη συνέχεια να συντηρούνταν για να προσφέρει τις υπηρεσίες του σε γυναίκες και άνδρες που

υπέφεραν και ήταν φτωχοί.¹⁷²

Το καταστατικό του Γηροκομείου «ο Μέγας Βασίλειος» στην Ιθάκη εγκρίθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 1913 με το υπ’ αριθ. 39 ΦΕΚ. Ο σκοπός του ιδρύματος ήταν η περίθαλψη των φτωχών, αναπήρων και γερόντων. Τονιζόταν ότι θα προτιμούνταν πρώτα οι δημότες Ιθακησίων και στη συνέχεια όσοι προέρχονταν από τους υπόλοιπους δήμους της Επαρχίας Ιθάκης.

Απαίτηση του ιδρυτή ήταν η αναγραφή του ονόματός του στο πιο εμφανές μέρος του ιδρύματος πάνω σε μια μαρμάρινη στήλη με κεφαλαία χρυσά γράμματα και η ανάρτηση της εικόνας του στην αίθουσα του Γηροκομείου. Επίσης, όριζε ότι όποιος κατέβαλε 5000 δραχμές υπέρ του Γηροκομείου, θεωρούνταν Ευεργέτης και το όνομά του θα αναγραφόταν πάνω στη μαρμάρινη στήλη. Όποιος κατέβαλε 10000 δραχμές, θα θεωρούνταν Μέγας Ευεργέτης και όποιος κατέβαλε από 100 μέχρι 5000 δραχμές δωρητής. Η περιουσία αποτελούνταν από το κτήριο και τα έπιπλα που είχε

μέσα, από τα χρήματα που ήταν ήδη κατατεθειμένα στην Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος και από τα ποσά των Μεγάλων Ευεργετών, Ευεργετών και Δωρητών. Το Άσυλο θα διοικούνταν από επταμελή επιτροπή, η οποία θα αποτελούνταν από τον εκάστοτε Επίσκοπο Λευκάδος και Ιθάκης, τον Ειρηνοδίκη, τον Δήμαρχο Ιθακησίων, τον Διευθυντή του Υποκαταστήματος της Εθνικής Τράπεζας, τον Πρόεδρο του Δημοτικού Συμβουλίου Ιθακησίων, τον μεγαλύτερο σε ηλικία δημοτικό σύμβουλο των Δημοτικών συμβούλων και τον εκάστοτε εφημέριο της Επισκοπής Ιθάκης.¹⁷³

Με το υπ’ αριθ. 238 ΦΕΚ στις 25 Αυγούστου 1914 καθορίζεται ξανά η εφορευτική και διαχειριστική επιτροπή του Ασύλου. Η επιτροπή θα είχε την ίδια μορφή με τη μοναδική διαφορά ότι στη θέση του Δημάρχου θα εκλεγόταν ένα άτομο από το κοινοτικό συμβούλιο και δύο ιδιώτες. ¹⁷⁴ Με το υπ’ αριθ. 54 ΦΕΚ στις 11 Μαρτίου 1919 καταρτιζόταν ξανά η Εφορευτική και Διαχειριστική Επιτροπή με μοναδική αλλαγή την αφαίρεση του μέλους που θα εκλεγόταν από το κοινοτικό συμβούλιο. ¹⁷⁵

Όμως, ορισμένες ασάφειες της διαθήκης και κάποιες λανθασμένες κινήσεις

καθυστέρησαν την έναρξη λειτουργίας του. Η Κυβέρνηση αφού εξέτασε το πρόβλημα που είχε δημιουργηθεί με διάταγμά της παραχώρησε το άσυλο στο Δήμο Ιθακησίων. Το σχετικό διάταγμα δημοσιεύτηκε στο υπ’ αριθ. 266 φύλλο της Κυβερνήσεως στις 31 Ιουλίου 1915. Με αυτό ανακαλούσε το από 16 Αυγούστου 1914 (238) Β. Διάταγμα.¹⁷⁶ Όμως ο επίσκοπος Λευκάδος και Ιθάκης Δανιήλ επενέβη στην Εθνική τράπεζα και μαζί με τα αλληλοσυγκρουόμενα Β. Διατάγματα που) εκδίδονταν για το Γηροκομείο οδήγησε στη ματαίωση της λειτουργίας του.¹⁷⁷

Αργότερα, στις 8 Αυγούστου 1939 το κληροδότημα αυτό ενσωματώθηκε με αναγκαστικό νόμο στο Διαγνωστικό Κέντρο Ιθάκης επειδή ήταν αδύνατο να ολοκληρωθεί το κτήριο και να συντηρηθεί μόνο από τις δωρεές και το κληροδότημα.¹⁷⁸

Το 1913 εγκαταστάθηκαν εκεί αιχμάλωτοι πολέμου και το 1923 πρόσφυγες. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μην χρησιμοποιηθεί ποτέ το κτήριο για το σκοπό που επιθυμούσε ο δωρητής. Το ακίνητο αυτό στη συνέχεια περιήλθε στην ιδιοκτησία του Διαγνωστικού Κέντρου Ιθάκης. Με τους σεισμούς όμως του 1953 κατέρρευσε και στη θέση του χτίστηκε από τον Σουηδικό Ερυθρό Σταυρό Νοσοκομείο καθώς και το Δεύτερο Δημοτικό Σχολείο Ιθάκης.¹⁷⁹

Συμπερασματικά, ο Βασίλειος Καραβίας με τη δωρεά κτηρίου προς το Δήμο Ιθάκης με σκοπό να χρησιμοποιηθεί ως γηροκομείο ή Άσυλο Απόρων θέλησε να συμβάλλει σε θέματα κοινωνικής πρόνοιας του νησιού.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

169. Βλ. Εφημερίδα Οδυσσεύς, αρ.φ. 2, Αύγουστος 1914, σ. 2 (Παράρτημα, αρ. 13, σ. 206)

170. Ντ. Πεταλάς, (Δωρεαί και Κληροδοτήματα εν Ιθάκη, ό.π., σ. 213

171. Εφημερίδα Οδυσσεύς, αρ.φ. 2, Αύγουστος 1914, σ. 2 69

172.  Ντ. Πεταλάς, (Δωρεαί και Κληροδοτήματα εν Ιθάκη, ό.π. σ. 213-217 Βλ. Εφημερίδα Οδυσσεύς, αρ.φ. 17, Ιανουάριος 1916, σ. 1-2 (Παράρτημα, αρ.14, σ. 207)

173. Βλ. «Περὶ ἐγκρίσεως τοῦ καταστατικοῦ τοῦ ἐν Ιθάκη Γηροκομείου «ὁ Μέγας Βασίλειος», Ε.τ.Κ., τεύχος Α΄, αρ. φ. 39 (28/02/1913), σ. 116-117 (Παράρτημα, αρ. 15, σ. 209)

174. Βλ. «Περὶ καθορισμοῦ τῆς εφορευτικής και διαχειριστικής επιτροπής τού ἐν Ιθάκη Ασύλου πρὸς περίθαλψιν πασχόντων καὶ ἀπόρων ἀνδρῶν καὶ γυναικῶν», Ε.τ. Κ., τεύχος Α΄, αρ. φ. 238 (25/08/ 1914), σ. 1306 (Παράρτημα, αρ. 16, σ. 214)

175. Βλ. «Περὶ καταρτισμού της Εφορευτικής και Διαχειριστικής Ἐπιτροπῆς τοῦ ἐν

Ιθάκη «Γηροκομείου Β. Καραβία», Ε.τ. Κ., τεύχος Α΄, αρ. φ. 54 (11/03/1919), 407-408, (Παράρτημα, αρ. 17, σ.216 )

176. Βλ. «Περὶ ἀνακλήσεως τοῦ ἀπὸ 16 Αὐγούστου 1914 Β. Δ. ἀφορῶντος τὸ ἄσυλον του Βασιλ. Καραβία», Ε.τ.Κ., τεύχος Α΄, αρ. φ. 266 (31/06/1915), σ. 2242-2243, (Παράρτημα, αρ. 18, σ. 217

177.  Ντ. Πεταλάς, (Δωρεαί και Κληροδοτήματα εν Ιθάκη, ό.π., σ. 213-217

178.  Εφημερίς των Ιθακησίων, αρ.φ. 184, 15 Σεπτεμβρίου 1939, σ. 3

179.  Κ. Λεκατσά, (Δωρεαί και Κληροδοτήματα εν Ιθάκη, ό.π., σ. 132

ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΚΑΡΑΒΙΑΣ

Ο Οδυσσέας Καραβίας για τον οποίο δεν έχουν διασωθεί πληροφορίες για τη ζωή του, παρά μόνο ότι ασχολήθηκε με τη ναυτιλία,¹⁸⁰ το 1886 δώρισε στο δήμο Ιθακησίων μια νεόκτιστη οικία, με σκοπό να τη χρησιμοποιήσει ο Δήμος ως Παρθεναγωγείο, δηλαδή Σχολείο Θηλέων. Το Παρθεναγωγείο διατηρήθηκε σε καλή κατάσταση μέχρι το 1953, όταν καταστράφηκε από τους σεισμούς του 1953.¹⁸¹ Μετά τους σεισμούς πουλήθηκε σαν οικόπεδο, όπου αργότερα κτίστηκε το δεύτερο Δημοτικό Σχολείο, στο οποίο φοίτησαν πολλοί Ιθακήσιοι και μετέπειτα μεταφέρθηκε στον χώρο του άλλοτε Γηροκομείου.¹⁸² Συμπερασματικά, ο Οδυσσέας Καραβίας θέλησε να συμβάλλει στην καλλιέργεια της παιδείας.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

180. Γ. Κολαΐτης, Το Χρονικό της Ιθάκης, ό.π., σ. 105

181. Ντ. Πεταλάς, (δωρεαί και Κληροδοτήματα εν Ιθάκη, ό.π., σ. 211 Κ. Λεκατσάς, (δωρεαί και Κληροδοτήματα εν Ιθάκη, ό.π.,σ.131Γ. Κολαΐτης, Το Χρονικό της Ιθάκης, ό.π., σ. 105

182.  Εφημερίδα Ίθακος, αρ.φ. 99, Οκτώβρης 1988, σ. 3

ΟΛΓΑ ΠΑΪΖΗ 

*Απόσπασμα από την διπλωματική μελέτη της Όλγας Παΐζη  «ΙΘΑΚΗΣΙΟΙ ΕΥΕΡΓΕΤΕΣ Η ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΤΟΥΣ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟ» (ΧΑΡΟΚΟΠΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ, ΤΜΗΜΑ ΟΙΚΙΑΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΛΟΓΙΑΣ, ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ, «ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ», ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΗ: ΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ)