Ο ΖΩΓΡΑΦΟΣ ΠΑΝΑΓΗΣ ΓΑΒΡΙΕΛΑΤΟΣ

Τον Παναγή, το παιδί από το Ρίφι με το ιδιαίτερο ταλέντο, ανακάλυψε ο δεινός προσωπογράφος και θαυμάσιος αγιογράφος Κωνσταντίνος Λιώκης, όταν ο μικρός έδειχνε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για την δουλειά του. Τότε ο Γαβριελάτος που ήταν μόλις 13 χρονών, με την καθοδήγηση του Λιώκη ανακάλυψε τον χαρισματικό ζωγράφο που έκρυβε μέσα του. Αφού τελείωσε το Σχολαρχείο στην Κεφαλλονιά, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου από το 1934 έως το 1936 είχε την τύχη να σπουδάσει ζωγραφική με τον Σπύρο Βικάτο. Ταυτόχρονα διδασκόταν και γλυπτική από τον Βάσο Φαληρέα με τον οποίον συνδέθηκε με βαθειά φιλία που διατηρήθηκε μέχρι το θάνατό του μεγάλου γλύπτη. Όταν στρατεύθηκε ο Γαβριελάτος βρήκε άλλη μια ευκαιρία να ζωγραφίζει τη ζωή του στρατιώτη και το 1940 έφυγε για το αλβανικό Μέτωπο. Με τη λήξη του πολέμου γύρισε πίσω στο χωριό του

Παντρεύτηκε τη Χρυσάνθη, μια μορφή ευγενική που του συμπαραστεκόταν όχι μόνον στη χαρά και στη λύπη, αλλά κυρίως στη δουλειά του, όταν έπαιζε με το χρώμα και τη σκιά, όταν αγιογραφούσε εκκλησίες.

Το 1945 το ζεύγος Γαβριελάτου επέστρεψε στην Αθήνα όπου ο ζωγράφος έστησε το ατελιέ του σε μια σοφίτα στην οδό Πειραιώς. Ο χώρος αυτός έμελλε να γίνει κέντρο συναντήσεων καλλιτεχνών. Από εκεί παρέλασαν οι Βικάτος, Γαλάνης, Βελισσαρίδης, Ηλιάδης. Το ατελιέ αυτό το διατήρησε μέχρι το 1964, χρονιά που το μετέφερε στην Ηλιούπολη, σε ιδιόκτητο χώρο, με θαυμάσια θέα που αποτελούσε καθημερινά γι’ αυτόν πηγή έμπνευσης.

Ο ζωγράφος, αρχής γενομένης του 1960 στην Γκαλερί Τέχνης στην Αθήνα, έστησε τη δική του πρώτη ατομική έκθεση, μια έκθεση που δέχθηκε θερμές κριτικές από τον τύπο της εποχής. Ακολούθησε σειρά άλλων ατομικών αλλά και ομαδικών εκθέσεων που πάντοτε αποσπούσαν σχόλια επαινετικά. Ο Γαβριελάτος, με την ίδια δύναμη και ζέση συνεχίζει μέχρι σήμερα, ακατάπαυστα και με συνέπεια να εκθέτει στο νησί μας, κάθε καλοκαίρι στο Ρίφι, στο χώρο που ο ίδιος με ιδιαίτερη φροντίδα επιμελείται. Έτσι μοιάζει η Κεφαλλονιά για αυτόν να απετέλεσε όχι μόνον την πρώτη πηγή έμπνευσης, αλλά και τη συνέχειά της.

Οι δημοσιεύσεις για αυτόν και το έργο του είναι πολλές και τα σχόλια που τις ακολουθούν πάντα θετικά. Εκτός από εφημερίδες και περιοδικά που έχουν ασχοληθεί με τον καλλιτέχνη, έργα του φιλοξενούνται σε εξώφυλλα βιβλίων, η ΕΡΤ σε δυο ντοκυμανταίρ της παρουσίασε το έργο του ζωγράφου, αλλά και πολλά βιβλία όπως η Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια του ΗΛΙΟΥ, το Λεξικό των Ελλήνων Ζωγράφων του Λυδάκη, ο Καλλιτεχνικός Οδηγός του Κουρτικάκη, κ.α. έχουν αφιερώσει σελίδες για την εργοβιογραφία του.

Έργα του βρίσκονται στο Υπουργείο Παιδείας, στην Πινακοθήκη του Δήμου Πατρέων, του Δήμου Πειραιώς, της Παλικής, του Μοσχάτου, της Νίκαιας, της Ηλιουπόλεως, του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός καθώς και σε πολλές ιδιωτικές συλλογές μεταξύ των οποίων στη συλλογή Γεωργιάδη στο Λονδίνο και στη συλλογή του δρ. Μάρκελ στις ΗΠΑ.

Ανάλαφρες πινελιές, γρήγορες, άλλοτε πλατιές, άλλοτε όχι, χωρίς η δημιουργία τους να απαιτεί ιδιαίτερη προσπάθεια σκέψης, άνετες, αυθόρμητες και με δυναμισμό χαρακτηρίζουν γενικά το έργο του που αποτυπώνει ρεαλιστικά το θέμα με το οποίο καταπιάνεται κάθε φορά. Τα μαγευτικά τοπία της Κεφαλλονιάς καλύπτουν μεγάλο μέρος από τη συνολική δημιουργία του και αποδίδουν μοναδικά την αρμονία της φύσης του νησιού μας. Σε αυτά ο Γαβριελάτος δίνει ένα δικό του φως, ένα καθαρά δικό του φως, απόλυτα προσωπικό. Έτσι, τα τοπία του, γνωστά και αγαπημένα, άλλοτε μοιάζουν τόσο οικεία, άλλοτε φαντάζουν σαν να έχουν ξεφύγει από μακρινούς, άϋλους τόπους στοχασμού. Οι νεκρές φύσεις του με τις πλούσιες αποχρώσεις του χρωστήρα του αναπλάθουν την πραγματικότητα. Σκιά και φως αλληλοδιαδέχονται το ένα το άλλο ισόρροπα και ρεαλιστικά. Τα έργα του που μεταφέρουν στιγμές από λαϊκές αγορές είναι μοναδικά, όχι μόνο για την θεματική τους, αλλά και για τη σύνθεσή τους, για την χρωματική τους ποικιλότητα και γιατί αποτυπώνουν αιχμαλωτίζοντας σκηνές εφήμερες, καθημερινές, σκηνές καθαρότητας που ο καθένας από εμάς μπορεί να είναι πρωταγωνιστής. Τα γυμνά του αποδίδουν όχι την τυπικά αποδεκτή ομορφιά, αλλά την αλήθεια, την πραγματικότητα με όλα τα συν και τα ελαττώματά της. Δέχονται επιδέξια τον φωτισμό, τονίζουν την ατμόσφαιρα, αποδέχονται τις ατέλειες που τις «ζεσταίνουν» και τους δίνουν πλαστικότητα. Οι αγιογραφίες του είναι μοναδικές και έχουν πλέον συλλεκτική αξία, ενώ οι προσωπογραφίες του «φωτογραφίζουν» με εικαστική ευαισθησία πρόσωπα καθημερινά, αφτειασίδωτα, λιτά.

Εν κατακλείδι, το συνολικό έργο του μεταφέρει στον καμβά απλές, αγνές οπτικές αξίες, αυτές που «πιάνει» το μάτι, χωρίς μυστικισμούς και εσκεμμένα κρυμμένα εννοιολογικά μηνύματα που απαιτούν περισυλλογή και προβληματισμό, γνήσιο έργο, χωρίς επιτηδευμένες αντιγραφές, έργο που φέρει την δική του μοναδική σφραγίδα. Αποδίδει εικόνες καθάριες, παραδοσιακές, απτές, αληθινές, αντίδοτα στην κρίση που βασανίζει πολλές φορές την τέχνη ή που δημιουργεί μια δική της φόρμα περιπεπλεγμένη και ανήσυχη –και που ανήκει σε άλλους τόπους και καιρούς.

Η ηρεμία κι η σεμνότητά του ως καλλιτέχνης, η ανθρωποκεντρικότητα στα έργα του, η φυσιολατρία και η γνήσια ποιότητα της δουλειάς του έχουν αγαπηθεί από πολλούς.

ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΣΙΛΙΜΙΔΟΣ

Πρώην Δήμαρχος Αργοστολίου

(Από παρουσίαση του έργου του στο Αργοστόλι το 2008. Οι φωτογραφίες είναι του Γεράσιμου Σ. Γαλανού)