Η ΠΟΙΗΤΡΙΑ ΚΑΤΙΝΑ ΠΑΙΖΗ-ΖΩΓΡΑΦΟΥ (1911-1996)

Η Κατίνα Παίζη - Ζωγράφου, (1911–1996) σημάδεψε το πέρασμά της απ’ τη ζωή και το χώρο της διανόησης με γερή μολυβιά. Εξαίρετη ως άνθρωπος, ως εκπαιδευτικός, αλλά και ως πνευματική δημιουργός, υπηρέτησε το ιδανικό της με φρόνημα υψηλό και δικαίωσε μέχρι τέλους την αποστολή της. Η Κατίνα Παίζη-Ζωγράφου καταγόταν απ’ την Ανωγή της Ιθάκης – από πατέρα – και από την Ανώπολη Σφακίων της Κρήτης – από μητέρα – από μεγάλη οικογένεια αγωνιστών. Γεννήθηκε κι η ίδια στην Ανώπολη και στο Ηράκλειο της Κρήτης τελείωσε το Διδασκαλείο, αργότερα ήρθε στην Αθήνα για μετεκπαίδευση, όπου και πήρε πτυχίο Παιδαγωγικής από το Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Όταν, όμως, ήρθε στην Αθήνα εργάστηκε στο Μαράσλειο, όπου για πολιτικούς λόγους πήρε μετάθεση για το Β΄ Εξατάξιο Δημοτικό Σχολείο Καλλιθέας. Οι γνώσεις, η αξία, το αναμφισβήτητο κύρος της την έφεραν στη θέση της Διευθύντριας, στην οποία παρέμεινε για πολλά χρόνια. Μετά τη σύνταξη δίδαξε γι’ αρκετά χρόνια στο σπουδαίο σχολείο της Γουδέλη, σχολείο στο οποίο εφαρμοζόταν το σύστημα Μοντεσόρι. Και – για όσους δεν γνωρίζουν – θα πούμε ότι η Μαρία Μοντεσόρι, υπήρξε παγκοσμίου φήμης Ιταλίδα παιδαγωγός και αρχή απαράβατη του συστήματός της ήταν ο σεβασμός και η προαγωγή της ελευθερίας του παιδιού, που επιτρέπει την κανονική ανάπτυξη των δημιουργικών ικανοτήτων του κτλ. Αυτό το προοδευτικό σύστημα υπηρέτησε η Κατίνα Παίζη, όμως δεν έπαψε να υπηρετεί και την ποίηση. Οι ωραίοι στίχοι της δημοσιεύονταν σε έντυπα της εποχής – ακόμα τους βρίσκουμε και τους θαυμάζουμε – έβγαλε όμως και ποιητικές συλλογές, όπως ΡΟΔΟΠΕΤΑΛΑ, 1931, ΑΠΛΟΙ ΣΚΟΠΟΙ, 1936, ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΓΙΑ ΜΙΚΡΑ ΠΑΙΔΙΑ, 1938, ΠΑΡΑΛΛΑΓΕΣ, 1953, ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΤΡΑΓΟΥΔΟΥΝ, 1985, τα οποία είχε ντύσει με μουσική ο σύζυγος της ποιήτριας, βιολοντσελίστας Γιώργος Ζωγράφος. Τελευταίο βιβλίο της Κατίνας Παίζη ήταν τα διηγήματα ΣΦΑΚΙΑΝΕΣ ΚΟΥΒΕΝΤΕΣ, 1989, τα οποία προέρχονταν από αληθινές ιστορίες, αφηγήματα της μητέρας της ποιήτριας. Είναι απαραίτητο να πούμε, ότι, την είσοδο της ποιήτριας στο χώρο της ποίησης τη χαιρέτισαν μ’ ενθουσιασμό οι μεγάλοι του είδους, όπως π.χ. ο Γιάννης Ρίτσος, ο Γιάννης Σκαρίμπας, ο Βάσος Δασκαλάκης, ο Μάρκος Αυγέρης, ο Θράσος Καστανάκης και πολλοί άλλοι, ο δε δικός μας Φώτος Γιοφύλλης, θυμάμαι που μου έλεγε πάντα με πολύ καμάρι: «Έχουμε κι εμείς την Κατίνα Παίζη, που είναι εξαίρετη»!

Δυνατό κρασί, κερνά η ποιήτρια τους ζεστούς ανθρώπινους στίχους της, κράμα Ιθάκης και Κρήτης! Θα πει για το χτίσιμο της «Καινούριας πολιτείας»:

«…. Θεμέλιο τη ζωή μας βάζομε – και την καρδιά μας αγκωνάρι…….»

Ωραία στις καινούριες αναζητήσεις της μες απ’ τους ανήσυχους στίχους της, η Κατίνα Παίζη, όμως κι απέραντα τρυφερή μες απ’ τους παλμούς και την έντεχνη ροή των παραδοσιακά σμιλεμένων. Στέκει ο αναγνώστης αμφιταλαντευόμενος, ποια απ’ τις δυο μορφές να διαλέξει ποια να πει καλύτερη….. για να καταλήξει, ότι και οι δύο – σύγχρονη και παραδοσιακή – έχουν ομορφιά και τέχνη, έχουν το πελέκημα που με μαεστρία φροντίζει η δημιουργός, για να δώσει και να πετύχει το αποτέλεσμα που θέλει, το αποτέλεσμα που πρέπει. Οι εικόνες είναι με χρώματα λαμπερά, οι παραλληλισμοί και οι παρομοιώσεις δείχνουν το εύστροφο πνεύμα, το ποιητικό τοπίο σχηματίζεται καθάριο στο φως! Στους στίχους της Κατίνας Παίζη εναλλάσσονται τα συναισθήματα και διακρίνεται καθαρά ο εσωτερικός άνθρωπος.

Στα λίγα μας λόγια, δεν είναι δυνατό να ξεδιπλώσουμε ολόκληρο το χάρτη της ζωής της ποιήτριας. Θα πούμε μόνο, ότι, πάνω σ’ αυτόν το χάρτη χάραξε η ίδια τη ρότα της σ’ έναν κύκλο ζωής αρμονικό, καλός καπετάνιος η ίδια, σαν άνθρωπος, σαν εκπαιδευτικός, σαν ποιήτρια, αλλά και με τη σειρά μέσα στο χρόνο: κόρη, αδελφή, σύζυγος, μάνα, γιαγιά….. Το έχουμε πει και άλλοτε, όταν πεθαίνει ένας ποιητής κάπου στο στερέωμα σβήνει εν αστέρι….

Κι είναι αυτό το δάκρυ του σύμπαντος για τον εκλεκτό. Αλλά κι αν κάπου ενστάλαξε το σύμπαν το δάκρυ του, το φως του σβησμένου αστεριού ταξιδεύει….

Είναι τιμή στο νησί μας που έδωσε στην ποιήτρια την καταγωγή απ’ το γονιό της, τον πατέρα. Το Νήριτο, το πανάρχαιο βουνό της Ιθάκης, το διάσπαρτο με τους λατρευτικούς μονόλιθους, τα μενίρ, πόσα αλήθεια έμψυχα μενίρ δεν έχει δώσει μες απ’ τους αιώνες…. Μονόλιθος που αντιστέκεται στους ανέμους, η Κατίνα Παίζη, με μια ποίηση όμοια ανθεκτική στο χρόνο, μας στέλνει από κει που βρίσκεται το γλυκό, ευγενικό, ζεστό της χαμόγελο, για να δηλώσει πάντα παρούσα, πάντα ζωντανή.

Οι τρεις εξαίρετες ποιήτριες των νησιών μας δεν κλείνονται μέσα σε ελάχιστες αράδες, γιατί η ποίησή τους είναι πλατειά και μεγάλη και διαχρονική, αλλά κι η βιογραφία καθεμιάς χωριστά έχει ανάλογα πολλά να δώσει ή να διδάξει. Εμείς, κάναμε μια επί τροχάδην αναφορά, σα θυμίαμα μνήμης και σεβασμού, σ’ αυτές τις εξαίρετες μορφές που βάλανε αγκωνάρια γερά για τον Πολιτισμό. Ας μην τις ξεχνάμε κι αν είναι δυνατό ας μεταλαμπαδεύουμε παρόμοιες αξίες και στη νέα γενιά. Είναι καθήκον και χρέος ιερό.

ΡΙΤΑ ΤΣΙΝΤΙΛΗ-ΒΛΗΣΜΑ

Από το βιβλίο της  ΕΙΚΟΝΕΣ ΜΕΣ ΑΠ ΤΟ ΧΡΟΝΟ, Δημοσιεύσεις  και Ομιλίες που κυκλοφόρησε απο τις Εκδόσεις  «ωκύαλος».