ΟΘΩΝ ΚΑΙ ΑΜΑΛΙΑ ΣΤΑΘΑΤΟΥ

Μέσα στα χέρια του χρόνου μια ανάμνηση έχει ακουμπήσει. Εκείνη των μεγάλων ευεργετών του νησιού μας, αλλά και της Ελλάδας, Όθωνα και Αθηνά Σταθάτου. Ακόμα όμως, κι αν γερνούν οι αναμνήσεις, κι αν ξεγλιστρούν στ’ άσπρα μαλλιά του παρελθόντος, εμείς οι νεότεροι, οι μεταγενέστεροι, οφείλουμε να γνωρίζουμε αυτές τις μεγάλες και σημαντικές μορφές του τόπου μας. Ο Όθωνας Σταθάτος, γιος του Αντωνίου Σταθάτου γεννήθηκε το 1844 στην Ιθάκη και πέθανε στη Γενεύη το 1924.

Είχε δυο αδελφούς, το Διονύσιο και τον Κωνσταντίνο και τρεις αδελφές, την Ευτέρπη, την Αγλαΐα και την Πανδώρα. Σύζυγός του ήταν η Αθηνά Σταθάτου, το γένος Δημητρίου Κυπαρίσση, προέδρου εφετών, γεννήθηκε στην Πάτρα το 1864 και πέθανε στην Αθήνα το 1937.

Ο Όθωνας Σταθάτος ήταν ακόμη πολύ νέος όταν γύρω στα 1850 γνώρισε τη ξενιτιά φεύγοντας για τη Ρουμανία, όπου πολλοί άλλοι Έλληνες ήταν εγκατεστημένοι. Η Ελλάδα διένυε τότε τη μεταεπαναστατική περίοδο όπου οι οικονομικές δυσχέρειες ήταν μεγάλες και πολλοί Έλληνες εγκατέλειπαν τη πατρίδα, ευκολότερα δε οι νησιώτες λόγω του εμπορίου που είχαν σχέσεις με τον ευρύτερο χώρο της Μεσογείου και του Εύξεινου Πόντου. Εκεί, βρέθηκε με τα πρώτα ξαδέρφια του, Παναγιώτη, Ιωάννη και Αντώνη Θεοφιλάτο όπου είχαν καλή και ευδόκιμη εργασία, και αργότερα κάλεσε και τους αδελφούς του, Διονύσιο, με ειδικότητα στα μηχανικά ζητήματα των πλοίων και Κωνσταντίνο, με ιδιαίτερη εμπορική μόρφωση στη Τεργέστη. Ασχολήθηκαν με το εμπόριο του άνθρακα στο Δούναβη και με τα σελέπια (μικρά πλοία που μετέφεραν άνθρακα). Μάλιστα, η συνεργασία τους ήταν τόσο επιτυχημένη και αποτελεσματική ώστε ίδρυσαν τη πρώτη Ελληνική εφοπλιστική Εταιρεία «Θεοφιλάτος και Σταθάτος», η οποία και απέκτησε δικαίως παγκόσμια φήμη.

Μετά όμως, από το πρόωρο θάνατο του μεγαλεπήβολου Παναγιώτη Θεοφιλάτου η εταιρεία αυτή διαλύθηκε και παρέμειναν οι «Αδελφοί Σταθάτοι» οι οποίοι επέκτειναν τις επιχειρήσεις τους δημιουργώντας ολόκληρο στόλο μεγάλων φορτηγών ατμόπλοιων, ρυμουλκών και ποταμόπλοιων στο Δούναβη. Στα πλοία των αδελφών Σταθάτου εργάζονταν εκατοντάδες Ιθακήσιοι, καθώς από τον Α΄ πλοίαρχο μέχρι και το τελευταίο ναύτη, όλα τα πληρώματα των ατμόπλοιων και φορτηγών, ακόμα και οι υπάλληλοι των γραφείων και των εξωτερικών εργασιών αποτελούντο, κατά το μεγαλύτερο μέρος, από Ιθακήσιους. Το 1895 βρίσκει τον Όθωνα πλούσιο πλέον, έμπορο και εφοπλιστή, έχοντας στην ιδιοκτησία του το πλοίο ΌΘΩΝ ΣΤΑΘΑΤΟΣ. Όταν κλονίστηκε όμως, η υγεία του αποφασίζει να επιστρέψει στην Αθήνα όπου και αγοράζει το οικόπεδο επί των οδών Βασιλίσσης Σοφίας 31 και Ηροδότου, προκειμένου να χτίσει εκεί σπίτι και γραφείο, για να διευθύνει απ’ την Ελλάδα πια τις εμπορικές του δραστηριότητες. Εγκαταλείπει το λιμάνι του Σουλινά στη Ρουμανία, παρόλα αυτά κρατάει εκεί υπό την ιδιοκτησία του μια μεγάλη ανθρακαποθήκη.

Αργότερα, ακολούθησαν το παράδειγμά του και οι άλλοι δύο αδελφοί, όπου και οι τρεις ανέγειραν ιδιόκτητα μέγαρα στην Ελλάδα. Εν τω μεταξύ, όταν ο Όθωνας ήρθε στην Ελλάδα, η εταιρεία χωρίστηκε και παρέμειναν σ’ αυτήν τα δύο αδέλφια Διονύσης και Κωνσταντίνος, οι οποίοι ίδρυσαν νέα εταιρία με την επωνυμία «Όθων Α. Σταθάτος».

Ο Όθωνας αναθέτει λοιπόν, την εκπόνηση των σχεδίων και τη κατασκευή της οικίας του στο γνωστό Σάξονα αρχιτέκτονα Ερνέστο Τσίλερ, σχέδια τα οποία σήμερα βρίσκονται στην Εθνική Πινακοθήκη. Άξιο λόγου είναι το γεγονός ότι αυτά βρέθηκαν κατά τύχη από τον Μαρίνο Καλλιγά, διευθυντή τότε της Εθνικής Πινακοθήκης, πεταμένα σ’ ένα πεζοδρόμιο! Σύμφωνα λοιπόν, με τα σωζόμενα σχέδια το κτίριο αρχίζει να χτίζεται το 1895. Πρόκειται για ένα από τα πιο ενδιαφέροντα δείγματα νεοκλασικής αρχιτεκτονικής της Αθήνας, καθώς κτίστηκε σε μια περίοδο όπου στην Αθηναϊκή αρχιτεκτονική κυριαρχούσε το κίνημα του νεοκλασικισμού και αυτό επιβεβαιώνεται από τη διάθεση για συμμετρία, αρμονικές γεωμετρικές χαράξεις, τη τριπλή διάρθρωση των όψεων με βάση, κορμό και στέψη, όπως και τη προσεκτική χρήση στοιχείων αρχαιοελληνικών και ρωμαϊκών ρυθμών. Ωστόσο, η πιο ελεύθερη αντιμετώπιση των ρυθμών και το χαρακτηριστικό πρόπυλο συμβάλλουν στο να κατατάξουν το κτίριο σ’ αυτά του εκλεκτικιστικού κινήματος.

Αποτελείται από δύο κτίσματα: α)το κυρίως κτίριο, ελεύθερο από παντού με τις κύριες όψεις του επί των οδών Βασιλίσσης Σοφίας και Ηροδότου, όπου ήταν η κύρια κατοικία, και β)το βοηθητικό κτίριο στο βάθος του οικοπέδου, σε μεσοτοιχία με τα γειτονικά κτίρια, όπου χρησίμευε για αμαξοστάσιο, στάβλο και καταλύματα του προσωπικού.

Το πρόπυλο (είσοδος) του Μεγάρου Σταθάτου παρουσιάζει ειδικό ενδιαφέρον. Η μορφή του το καθιστά αυτόνομο στοιχείο στο χώρο, και ο συνθετικός του ρόλος είναι ιδιαίτερα σημαντικός, καθώς αποτελεί το στοιχείο εκείνο που ενοποιεί το κτίριο και του δίνει σαφή προσανατολισμό με τον άξονα που ορίζει. Η είσοδος του αυτή είναι καθαρά αναγεννησιακού ρυθμού και πλαισιώνεται από μια διώροφη τοξωτή πρόσοψη με κίονες κάτω και πεσσούς επάνω. Δύο αγάλματα επιστέφουν το θωράκιο της στέγης, ενώ οι εξωτερικοί τοίχοι διακοσμούνται με κυμάτια.

Από συνθετικής άποψης, το κτίριο αποτελείται από δύο πτέρυγες οργανωμένες πάνω σε δύο άξονες παράλληλους προς τους δρόμους που περιβάλλουν το οικόπεδο. Στο σημείο που συναντώνται οι δύο άξονες κατά οξεία γωνία, διαμορφώνεται η είσοδος (το πρόπυλο) του κτιρίου και πάνω στη διαγώνιο (στον άξονα της εισόδου), το κεντρικό χωλ και στη συνέχεια του μια κυκλική μεταλλική σέρα (θερμοκήπιο για λουλούδια).

Το σπίτι λειτούργησε έτσι ως το 1882, στη συνέχεια όμως είχε διαφορά από τ’ αρχικά σχέδια λόγω της στέγασης ενός συγγενικού προσώπου, πιθανόν της αδελφής της Αθηνάς Σταθάτου, Ιωάννας Σαλταφέρα, της οποίας ο υιός Σπυρίδων Σαλταφέρας γίνεται αργότερα και γενικός κληρονόμος της.

Αργότερα ο Όθωνας Σταθάτος άλλαξε την εσωτερική διακόσμηση του σπιτιού, κάνοντάς την σύμφωνα με τα πρότυπα της εποχής, πολυτελέστερη προσθέτοντας κυρίως γύψινες διακοσμήσεις και αλλάζοντας χρωματισμούς. Στους χώρους υποδοχής, στο σαλόνι-γραφείο τα γύψινα της οροφής γίνονται με χρυσές ανταύγειες στο φως των φύλλων και των λουλουδιών (όπως ξαναέγιναν και σήμερα) και στους τοίχους τοποθετείται ταπετσαρία μεταξωτού υφάσματος και χρώματος ανοικτού κίτρινου. Στη τραπεζαρία οι τοίχοι και η οροφή χρωματίζονται με ελαιοχρώματα σε απομίμηση ξύλου, και περιμετρικά περιθώρια με γιρλάντες φρούτων. Η ίδια απομίμηση ξύλου γίνεται και στους χώρους του γραφείου στο ισόγειο προ τη Βασιλίσσης Σοφίας, αλλά με πιο απλό τρόπο. Το κλιμακοστάσιο βάφεται όλο με ελαιοχρώματα σε απομίμηση μαρμάρου (όπως ξαναέγιναν και σήμερα). Στον όροφο τα υπνοδωμάτια αποκτούν γύψινα περιθώρια στο ύψος των ορόφων, έτσι ώστε να διαχωρίζεται η λευκή οροφή απ’ τον τοίχο ο οποίος είναι μιας ελαφρά διαφορετικής απόχρωσης σε κάθε δωμάτιο.

Το σπίτι χρησιμοποιήθηκε απ’ την οικογένεια μέχρι το 1938. Στη συνέχεια, ο Σπυρίδων Σαλταφέρας διορίζεται Πρέσβης της Ελλάδος και αναχωρεί για το εξωτερικό και το κτίριο στεγάζει τη Βουλγαρική Πρεσβεία. Το 1945 οι Άγγλοι το επιτάσσουν ως λέσχη των αξιωματικών, στη συνέχεια γίνεται λέσχη των Αγγλίδων νοσοκόμων, για να ενοικιαστεί έπειτα από τη Καναδική Πρεσβεία ως το 1970. Μετά για κάποιο διάστημα πραγματοποιήθηκαν επισκευές και στη συνέχεια ενοικιάστηκε στη Πρεσβεία της Λιβύης για διάστημα τεσσάρων (4) ετών. Το 1982 αγοράστηκε από τη Κτηματική Εταιρεία του Δημοσίου (Κ.Ε.Δ.) για να χρησιμοποιηθεί ως Ξενώνας για τους Αρχηγούς Κρατών που επισκέπτονται την Ελλάδα. Η Κ.Ε.Δ. λοιπόν, με αρχιτέκτονα τον Παύλο Μ. Καλλιγά έκανε εκτεταμένες επισκευές και μεταρρυθμίσεις και σημαντικές εργασίες ενίσχυσης που είχαν να κάνουν τόσο με την αντοχή του κτιρίου, όσο και με την ασφάλειά του. Κατά τη διάρκεια αυτής της μετατροπής και κατ’ εντολή του Υπουργείου Πολιτισμού διατηρήθηκε η όψη του βοηθητικού κτιρίου, σε νέα όμως, θέση πλησιέστερα προς την οδό Ηροδότου. Έτσι, δημιουργήθηκε το νέο κτίριο γραφείων και άλλων υπηρεσιών απαραίτητων για τη σωστή λειτουργία του συνόλου. Το τετραώροφο κτίριο που δημιουργήθηκε πίσω από τη διατηρητέα όψη, τοποθετήθηκε σε τέτοια θέση ώστε με τις γειτονικές μεσοτοιχίες, να δημιουργεί μια ενότητα βάθους, για τη σωστότερη ανάδειξη και προβολή του σημαντικού αυτού διατηρητέου συγκροτήματος. Από το 1991 έχει ενοικιαστεί στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης για να χρησιμοποιηθεί ως νέα πτέρυγα του Μουσείου. Σε μια από τις αίθουσες του ισογείου φιλοξενείται, υπό μορφή μόνιμης έκθεσης, η Συλλογή Αρχαίας Ελληνικής Τέχνης της Ακαδημίας Αθηνών, η οποία έχει παραχωρηθεί προς το Ίδρυμα με τη μορφή δανείου. Το ισόγειο του κτιρίου και η ροτόντα-θερμοκήπιο που διατηρήθηκαν σύμφωνα με τα αρχικά σχέδια, είναι επισκέψιμα από το κοινό. Ο 1ος όροφος χρησιμοποιείται για περιοδικές εκθέσεις μεγάλης κλίμακας. Η είσοδος στο Μέγαρο Σταθάτου γίνεται από τη συμβολή των οδών Βασιλίσσης Σοφίας και Ηροδότου, είναι όμως δυνατή και από το αίθριο του κυρίως κτιρίου, μέσω ενός ειδικά διαμορφωμένου διαδρόμου.

Ο Όθωνας με αφετηρία τη πεποίθηση ότι η όσο το δυνατόν καλύτερη εκπαίδευση των νέων και ιδιαίτερα σε πρακτικούς επαγγελματικούς κλάδους, αποτελεί τη πιο σίγουρη βάση της ευημερίας και της προόδου ενός έθνους, και από την άλλη η μεγάλη του αγάπη για τη γενέτειρα πατρίδα του, ίδρυσε στην Ιθάκη το 1906 την «Εμπορική και Ναυτική Σχολή», η οποία υπήρξε η καλύτερη στα Βαλκάνια και μία από τις καλύτερες στην Ευρώπη. Η σχολή οικοδομήθηκε το 1905 από τον Ερνέστο Τσίλερ, η συνολική δαπάνη ανήλθε στο 1.600.000 δρχ. ποσό τεράστιο για την εποχή εκείνη. Λειτούργησε από το 1906 μέχρι το 1913*. Κατά το επταετές διάστημα λειτουργίας της αποφοίτησαν αξιόλογοι εμποροπλοίαρχοι και εμποροτραπεζιτικοί υπάλληλοι, άρτια καταρτισμένοι οι οποίοι κατέλαβαν αμέσως μετά την αποφοίτησή τους σημαντικές θέσεις. Το 1916 ο Όθωνας απέσυρε τη χρηματοδότηση και έκτοτε λειτούργησε ως Δημοτικό Σχολείο μέχρι το 1953 που λόγω των σεισμών έπαθε ζημιές το κτίριο. Το νεοκλασικό αυτό αριστούργημα κατεδαφίστηκε ενώ μπορούσε να διασωθεί.

Στη συνέχεια ίδρυσε το «Άθλον Όθωνος Α. Σταθάτου» με διοίκηση επιτροπή εκλεκτών ανδρών και πρόεδρο τον καθηγητή Πανεπιστημίου Δ. Αιγινήτη. Σκοπός του ιδρύματος ήταν να παρέχει υποτροφίες σε επιστήμονες και καλλιτέχνες και ιδιαίτερα σε εκπαιδευτικούς που επιθυμούσαν να μετεκπαιδευτούν σε Πανεπιστήμια και σχολές του εξωτερικού.

Ο Όθωνας Σταθάτος και η Αθηνά Σταθάτου υπήρξαν σημαντικοί ευεργέτες για την Ελλάδα.

Ο Όθωνας στη διαθήκη που συνέταξε το 1922 άφηνε γενικό κληρονόμο της περιουσίας του την Αθηνά. Έκανε δωρεές προς τις αδελφές του, τα παιδιά τους και τη βαφτισιμιά του. Δώρισε 30.000 δρχ. στον Ι. Ναό Αγ. Νικολάου του Σουλινά «δια την αναγκαιοτέραν διακόσμησην του ναού», 30.000 δρχ. στον Ι.Ναό Αγ. Σπυρίδων και 30.000 δρχ. στον Ι.Ναό Παναγίας των Βλαχερνών στην Ιθάκη, 30.000 δρχ. κατατεθειμένες στην Εθνική Τράπεζα, με την εντολή να παραμείνουν εκεί και με τους τόκους ν’ αμείβονται δύο ψάλτες της επιλογής της «κατά πλειοψηφίαν» επιτροπής. Δώρισε 500.000 δρχ. για να κτιστούν συμπληρωματικές δεξαμενές υδρεύσεως στην Ιθάκη και 50.000 δρχ. κατατεθειμένες στην Εθνική Τράπεζα με την εντολή ο τόκος να χρησιμοποιείται για το καθαρισμό και τη συντήρηση της δεξαμενής και των σωλήνων υδρεύσεως. Κληροδοτεί 200.000 δρχ. των οποίων το εισόδημα θα χρησιμοποιείται από το Δήμο Ιθάκης για να «υπανδρεύονται δύο ορφανά κοράσια απ’ τα διαπρέποντα επί αρετή και φιλοπονία». Κληροδοτεί από μια ακόμα κλίνη στο νοσοκομείο Ευαγγελισμού με 10.000 δρχ. και στο Άσυλο Ανιάτων άλλες 10.000 δρχ.

Το υπόλοιπο της περιουσίας του έδωσε εντολή να κατατεθεί στην Εθνική Τράπεζα ανατοκιζόμενο, έτσι ώστε να χρησιμοποιηθεί για τη φροντίδα των φτωχών οικογενειών. Μάλιστα άφησε επιστολή μέσα στην οποία επιθυμούσε να συσταθεί «Καθίδρυμα», «διευθυνόμενον υπό επιτροπής εκ κυριών υπό την προεδρείαν Αθηνάς Όθ. Σταθάτου» με σκοπό να επιβλέπει, προστατεύει, εγκρίνει χρηματικά ποσά σε φτωχές οικογένειες για να ζουν υγιεινά, να είναι τα μέλη τους υγιή, να επιβλέπει έτσι ώστε και τα παιδιά αυτών των οικογενειών να μεγαλώνουν υγιείς , σε υγιεινές συνθήκες τόσο στο σπίτι τους, όσο και στα σχολεία τους, να ικανοποιεί κάθε ανάγκη τους για να συμπληρώσουν της σπουδές τους μέχρι να ενηλικιωθούν, καθιστώντας τους έντιμους, χρηστούς και μορφωμένους ανθρώπους, με χαρακτήρα σωστό και χρήσιμο για τους εαυτούς τους και την πατρίδα, ν’ αποτελέσουν παράδειγμα για τους μεταγενέστερους νέους και νέες. Η επιτροπή δικαιούται να στείλει στο εξωτερικό όσους από τους φοιτητές και φοιτήτριες ήθελαν να τελειοποιήσουν τη μόρφωσή τους και όπως ο ίδιος λέει μέσα στην επιστολή του «ορίζω ότι ουδεμία άλλη δύναμης να επεμβαίνει εις τα καθήκοντα και αποφάσεις».

Ο Όθωνας Σταθάτος γίνεται έτσι ευεργέτης των φτωχών και διακρίνεται από μεγάλη ευρύτητα πνεύματος, τόσο για τον τρόπο που διανέμει τα χρήματα, αλλά περισσότερο για τον τρόπο που ζητά να γίνει η διαχείριση τους.

Δε γνωρίζουμε το ακριβές μέγεθος της περιουσίας του Όθωνα Σταθάτου, εκτιμάται όμως, μέσω της διαθήκης που συνέταξε το 1936 η Αθηνά Σταθάτου ότι η περιουσία ανέρχεται σε ποσό που υπερβαίνει τα 75.000.000 δρχ. τότε. Ποσό που το 1990 υπολογίστηκε πως αντιπροσωπεύει περίπου 1.800.000.000 δρχ. Δυστυχώς, πολλά από τα χρήματα χάθηκαν λόγω του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά το «Άθλον Όθωνος Σταθάτου» και το «Καθίδρυμα» λειτουργούν και σήμερα με πολύ μικρότερη βέβαια περιουσία. Μάλιστα, το «Άθλον Όθωνος και Αθηνάς Σταθάτου», έτσι όπως συναντάται σήμερα, βρίσκεται στην οδό Χαριλάου Τρικούπη 23 στην Αθήνα και σκοπός του είναι να χορηγεί υποτροφίες για συνέχιση σπουδών στο εξωτερικό σε δασκάλους και καθηγητές. Ενώ, το «Καδίδρυμα» βρίσκεται στην οδό Ομήρου 51 και ασχολείται με τις υποτροφίες εσωτερικού για όλους τους κλάδους σπουδών στη Δευτεροβάθμια και Τριτοβάθμια Εκπαίδευση .

Η Αθηνά Σταθάτου υπήρξε και αυτή γενναιόδωρη ευεργέτης η οποία κληροδότησε τα 2/3 της περιουσίας της στο «Μουσικό και Δραματικό Σύλλογο Αθηνών», για την ανέγερση και κατασκευή Μεγάρου για το Ωδείο Αθηνών, σε οικόπεδο που όμως, θα παραχωρηθεί απ’ το Δημόσιο ή το Δήμο Αθηναίων. Στο «Άθλον Όθωνος Σταθάτου» κληροδοτεί το άλλο 1/3 της περιουσίας της.

Τα εισοδήματα αυτής της περιουσίας μέσω της διαθήκης της επιθυμούσε να χρησιμοποιούνται για τη πληρέστερη μόρφωση των οποιονδήποτε κατάλληλων προσώπων-ανεξαρτήτως φύλου-τα οποία θα παρουσιάζουν εξαιρετικά προσόντα και επίδοση στις επιστήμες ή και τη τέχνη, αλλά και τη προαγωγή της επιστήμης και καλλιτεχνίας στην Ελλάδα, «προτιμωμένων πάντοτε των προερχομένων εκ του Καθιδρύματος Όθωνος Σταθάτου» (που ήδη λειτουργούσε από την περιουσία του Όθωνα Σταθάτου).

Κληροδοτεί επίσης, 2.500.000 δρχ. στο Άσυλο Ανιάτων, 2.000.000 δρχ. στο Νοσοκομείο Ευαγγελισμός, 1.000.000 δρχ. στο φιλολογικό σύλλογο «Παρνασσός», 1.000.000 δρχ. στην Ακαδημία Αθηνών και τα υπόλοιπα σε διάφορους συγγενείς.

Καταλαβαίνουμε λοιπόν, γιατί ο Όθωνας Σταθάτος και η Αθηνά Σταθάτου υπήρξαν μεγάλες και φωτεινές μορφές για την Ελλάδα μας, καθώς και μεγάλοι ευεργέτες. Είναι κρίμα όμως, που πολλά χρήματα χάθηκαν στη πορεία και το μεγάλο χρηματικό ποσό που άφησε η Αθηνά Σταθάτου για την Ίδρυση του «Ωδείου Αθηνών» δεν βοήθησε όσο έπρεπε. Εκείνη την εποχή, αλλά και σήμερα ελάχιστοι Έλληνες έχουν αυτή την οικονομική ευχέρεια και δυνατότητα να κάνουν τέτοιες δωρεές. Και είναι άξιο απορίας πού πήγε όλη αυτή η περιουσία στο πέρασμα του χρόνου. Τι απέγιναν τα μεγάλα ποσά που κληροδότησαν. Ποια ήταν η πορεία τους.

Οι τρεις αδελφοί Σταθάτου, Όθων, Διονύσιος και Κωνσταντίνος παρασημοφορήθηκαν με πρωτοβουλία της Ελληνικής Κυβέρνησης για τη υπηρεσία τους και προσφορά τους στη πατρίδα, αλλά από χαρακτήρα ουδέποτε επιζήτησαν τιμές και αξιώματα ή αναμίχθηκαν σε πολιτικά ζητήματα, καθώς είχαν αφοσιωθεί τόσο στην ανάπτυξη της εμπορικής ναυτιλίας, όσο και στην αρωγή προς ό,τι ήταν δυνατό να συντελέσει στη πρόοδο και την ευημερία της χώρας.

Τέλος, αξίζει να προσθέσουμε ότι ο Όθων και η Αθηνά Σταθάτου βρίσκονται στη λίστα με τους Αθλοθέτες της Ακαδημίας Αθηνών και ανάμεσα στους ιδρυτές του Γενικού Νοσοκομείου Αθηνών «Ευαγγελισμός» με έτος ίδρυσης το 1880. Επίσης, στις 20/09/06 σε ειδική εκδήλωση αφιερωμένη στο θεσμό των υποτροφιών του Ιδρύματος Ευγενίδου, για τα 50 χρόνια από την έναρξη λειτουργίας του, στην ομιλία του ο κος Κωνσταντίνου Μανάφης, σύμβουλος εκδόσεων του Ιδρύματος, ο οποίος πραγματοποίησε μιαν ιστορική αναδρομή στο θεσμό των υποτροφιών, αναφερόμενος στη σπανιότητα των υποτροφιών την εποχή σύστασης του Ευγενίδου, τόνισε ότι «την παλιά εποχή ο υπότροφος ήταν δακτυλοδεικτούμενος. Υπάρχει εις το Πανεπιστήμιο μια μεγάλη υποτροφία η οποία επιγράφεται «Άθλον Όθωνος και Αθηνάς Σταθάτου», διότι για να πάρεις υποτροφία, έπρεπε ν’αγωνιστείς και να κερδίσεις».

Άξιον απορίας τελικά, αποτελεί το γεγονός πώς αυτοί οι τόσο μεγάλοι ευεργέτες δεν είναι γνωστοί σήμερα για το τόσο μεγάλο έργο τους, τη τεράστια προσφορά τους στον Ελληνισμό και τη πατρίδα Ελλάδα-η οποία δεν θα ήταν αυτή που είναι σήμερα χωρίς αυτούς-και η φήμη τους περιορίζεται μόνο στη «Σχολή Σταθάτου» και το «Σταθάτιο Μέγαρο».

Κι είναι ν’ αναρωτιέται κανείς, ποια ιστορία αξίζει να διδασκόμαστε τελικά, αν δεν γνωρίζουμε τους δικούς μας σημαντικούς ανθρώπους που διαμόρφωσαν με τη προσφορά τους την ιστορία του τόπου;

Άλλες πηγές αναφέρουν ότι λειτούργησε το 1907.

Πηγές:

Ενημερωτικό έντυπο Ιδρύματος Νικολάου Π. Γουλανδρή Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης

«Ιστορικά και Λαογραφικά Ανάλεκτα της Ιθάκης» του Ανδρέα Αναγνωστάτου

Ημερολόγιο Ιθάκης 1931

Ηλεκτρονική εγκυκλοπαίδεια Βικιπαίδεια

Μέγαρο_Σταθάτου (Εργασία για το πρόπυλο του Μεγάρου Σταθάτου, από φοιτητές αρχιτεκτόνων μηχανικών Ε.Μ.Π. το Σεπτέμβριο 2006)

Εθνικό Κέντρο Επαγγελματικού Προσανατολισμού (Ε.Κ.Ε.Π.)

Υποτροφίες Εσωτερικού

Ευγενίδιο Ίδρυμα: http://www.eugenfound.edu.gr/

Γενικό Νοσοκομείο «Ευαγγελισμός»:

Ακαδημία Αθηνών

Αρχιτέκτονας Παύλος Μαρίνου Καλλιγάς

ΓΕΩΡΓΙΑ ΤΣΙΛΙΑΝΗ