EDWARD LEAR: ΑΠΟΨΕΙΣ ΑΠΟ ΤΑ ΙΟΝΙΑ ΝΗΣΙΑ

Φαίνεται πως ο Edward Lear (1812-1888) πέρασε τους πιο ευτυχισμένους μήνες της πολυτάραχης ζωής του στα Ιόνια Νησιά, όταν αυτά ήταν υπό βρετανική κατοχή. Για την Κέρκυρα έγραψε ότι «κανένα σημείο στη γη δεν έχει τόση ομορφιά». Οι επίσημοι σε όλα τα νησιά του προσέφεραν την φιλοξενία τους και είχε πολλούς φίλους ανάμεσα στους κατοίκους.

Όταν το 1862 έμαθε πως η βρετανική κυβέρνηση πρότεινε την παραχώρηση των Ιονίων στο Βασίλειο της Ελλάδος το 1864, αποφάσισε να δημοσιεύσει ένα άλμπουμ με 20 τοπία των νησιών εν μέρει για την προσωπική του ικανοποίηση και εν μέρει με την ελπίδα να κερδίσει μερικά χρήματα. Την άνοιξη του 1864 πέρασε δυο μήνες στα νησιά σχεδιάζοντας διάφορα τοπία. Στην επιστροφή του προσπάθησε ν’ αναπαραγάγει τα σκίτσα φωτογραφικά. Όταν αυτό αποδείχθηκε αδύνατο κατάφυγε στη λιθογραφία.

Το άλμπουμ  «VIEWS OF THE SEVEN IONIAN ISLANDS», (Απόψεις από τα Επτά Νησιά του Ιονίου) κυκλοφόρησε το Δεκέμβριο του 1863. Περιελάβανε 8 απόψεις της Κέρκυρας και μια βινιέτα στο εξώφυλλο, 3 απόψεις της Λευκάδας, της Κεφαλονιάς και της Ζακύνθου και από μια άποψη των Παξών, της Ιθάκης και των Κυθήρων. Μερικές εικόνες ήταν έγχρωμες αλλά οι πιο πολλές ήταν λιθογραφίες σε σέπια. Η τιμή τους ήταν πέντε γκινέες ο τόμος. Η κάθε εικόνα συνοδευόταν από ένα μικρό επεξηγηματικό σημείωμα. Ο Lear έγραψε 600 γράμματα ζητώντας συνδρομητές. Στο βιβλίο αναφέρονται τα ονόματα τριακοσίων περίπου συνδρομητών, με επί κεφαλής τη Βασιλική Βιβλιοθήκη, τον Πρίγκιπα της Ουαλίας, τον Κόμητα των Παρισίων  και τον Δούκα d’ Aumale. Πολλοί συνδρομητές ζήτησαν περισσότερα από ένα αντίτυπα. Ο Σερ Henry Storbes, ο Επίτροπος, στον οποίο ήταν αφιερωμένο το άλμπουμ, αγόρασε δέκα.

Στο τέλος ο Lear είχε καθαρό κέρδος £300, παρόλο που συνάντησε δυσκολίες στο να αποσπάσει χρήματα από πενήντα από τους συνδρομητές. Το βιβλίο δεν γνώρισε την επιτυχία που του άξιζε. 

Παλαιοκαστρίτσα Κέρκυρα

Πόλη και το λιμάνι Γάιου, Παξοί

Θέα από την Αγία Μαύρα Λευκάδας

Αργοστόλι και το Μαύρο Βουνό (Αίνος)

Λιμάνι και πόλη στο Βαθύ της Ιθάκης

Θέα από τον οικισμό Γάλαρο της Ζακύνθου

Το κάστρο και η πόλη των Κυθήρων και το λιμάνι στο Καψάλι

Οι λιθογραφίες δεν έχουν την σχεδόν ιμπρεσσιονιστική ελευθερία των σχεδίων του Lear. Θυμίζουν περισσότερο φουτουριστική ελαιογραφία παρά ολοκληρωμένο έργο. Είναι όμως πολύ ελκυστικές και ζωντανές. Αντίτυπα του βιβλίου είναι πολύ σπάνια γιατί πολλά από αυτά έχουν διαλυθεί και οι εικόνες πλαισιώθηκαν χωριστά. Με χαρά λοιπόν δεχτήκαμε την επανέκδοσή του το 1979, αυτό το απολύτως πιστό αντίγραφο της λιθογραφικής εκδόσεως του οποίου η τιμή, αν και αρκετά ψηλή - 18000 δρχ. τότε- δεν ήταν και παράλογη. Το άλμπουμ  «Απόψεις από τα Επτά Νησιά του Ιονίου» επανακυκλοφόρησε λοιπόν - πανομοιότυπο με αυτό της έκδοσης του 1863 - το 1979 σε 1000 αριθμημένα αντίτυπα 50Χ34, δεμ., σε θήκη από τον οίκο «Hugh Broadbent». Η τιμή του…, σε πρόσφατες δημοπρασίες, εκτιμήθηκε 200-350€

Ο ίδιος ο Lear θα έμενε κατάπληκτος αν μάθαινε πόσο εκτιμήθηκε το έργο του ένα  αιώνα και πλέον μετά από το θάνατο του. 

ΤΗΛΕΜΑΧΟΣ ΚΑΡΑΒΙΑΣ

- Οι φωτογραφίες των λιθογραφιών είναι απο βιβλίο του Edward Lear «Απόψεις από τα Επτά Νησιά του Ιονίου» - πανομοιότυπο με αυτό της έκδοσης του 1863 - το 1979 σε 1000 αριθμημένα αντίτυπα 50Χ34, δεμ., σε θήκη (Συλλογή Τηλέμαχου Καραβία).

O Edward Lear, (12 Μαΐου 1812 – 29 Ιανουαρίου 1888) ήταν Άγγλος συγγραφέας και ζωγράφος, γνωστός κυρίως για τη συνεισφορά του στο είδος της παράδοξης (nonsense) λογοτεχνίας και της σατιρικής ποίησης.

Γεννήθηκε στο Χάιγκεϊτ, κοντά στην πόλη του Λονδίνου και υπήρξε το νεότερο από τα 21 παιδιά του χρηματιστή Τζερεμάια Λίαρ (1788-1833) και της Αν Κλαρκ Σκέριτ (1766-1844). Τέσσερα χρόνια μετά τη γέννηση του Έντουαρντ, η οικογένεια αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πολυτελή ζωή στην οποία είχε συνηθίσει, μετά από αποτυχία του πατέρα του στο χρηματιστήριο. Την ανατροφή του ανέλαβε στη θέση της μητέρας του η μεγαλύτερη αδελφή του, Αν Λίαρ, ενώ στην εκπαίδευσή του συνέβαλε επίσης η αδελφή του Σάρα. Οι δύο αδελφές του τον έφεραν σε πρώτη επαφή με την κλασική λογοτεχνία και τη ρομαντική ποίηση, όπως και με τη ζωγραφική. Από την ηλικία των δεκαπέντε ετών ασχολήθηκε με το σχέδιο για βιοποριστικούς λόγους. 

Εργάστηκε στο Βρετανικό Μουσείο, όπου φιλοτέχνησε σχέδια πτηνών, συνεργαζόμενος με τον ορνιθολόγο Τζον Γκουλντ, με τον οποίο ταξίδεψε στο Άμστερνταμ, στο Ρότερνταμ, στη Βέρνη και στο Βερολίνο. Καθόλη τη διάρκεια της ζωής του, ο Λίαρ υπέφερε από επιληψία και κατάθλιψη, ενώ στο τέλος της ζωής του αντιμετώπισε επίσης προβλήματα με την όρασή του. Υπήρξε δεινός ταξιδευτής, με την Ιταλία, την Ελλάδα, την Αλβανία, την Παλαιστίνη, τη Συρία, την Αίγυπτο και την Ινδία να αποτελούν μερικούς από τους πολυάριθμους σταθμούς των περιπλανήσεών του. Φιλοτέχνησε πολλές τοπιογραφίες, κυρίως υδατογραφίες, καθώς και τοπογραφικά σχέδια υψηλής ακρίβειας, καταγράφοντας τις περιπλανήσεις του και εκδίδοντας ταξιδιωτικά κείμενα με σημαντικότερο το Journals of a Landscape Painter in Albania, &c. (1851). Ως ζωγράφος, φαίνεται πως έχαιρε εκτίμησης, ενώ υπήρξε δάσκαλος της βασίλισσας Βικτωρίας για σύντομο χρονικό διάστημα, από την οποία πληροφορούμαστε πως ο Λίαρ ήταν εξαιρετικός στη διδασκαλία του[1].

Το συγγραφικό έργο του συγκρίνεται συχνά με αυτό του Λιούις Κάρολ, μαζί με τον οποίο συγκαταλέγεται στους σημαντικότερους συγγραφείς παραδοξολογημάτων της Βικτοριανής εποχής[2]. 

Στα πιο γνωστά έργα του Λίαρ ανήκει η πρώτη συλλογή παραδοξολογημάτων του Book of Nonsense (1846), στην οποία επιδίωξε να συνθέσει στίχους "α-νόητους, διαυγείς και απόλυτους"[3]. Κάθε ποίημα ακολουθεί την ίδια δομή, ξεκινώντας συνήθως με τη χαρακτηριστική στροφή "There was an old man of [...]", που ενίοτε παραλλάσσεται ελαφρά. Ο Λίαρ δεν επινόησε αυτή τη στιχουργική μορφή, ωστόσο την υιοθέτησε ως ένα εύκολο μέσο για να συνθέσει διασκεδαστικές ρίμες[3]. Όπως και στην περίπτωση του Κάρολ, τα παιδαριώδη γραπτά τού Λίαρ έγιναν αντικείμενο εκτενέστερης ανάλυσης, σε μια προσπάθεια να αποκαλυφθεί κάποιο κρυφό νόημα και βαθύτεροι συμβολισμοί, παρά το γεγονός πως ο ίδιος ο συγγραφέας ανέφερε χαρακτηριστικά πως επιδίωξε να καταστήσει το έργο του ακατάλληλο για τέτοιου είδους παρερμηνείες[4].

Ο Τζορτζ Όργουελ διέκρινε στον Λίαρ την ικανότητα να αποφεύγει το χυδαίο, παρομοιάζοντας το χιούμορ του με κακοποιό πνεύμα που παρεμβαίνει στην κοινή λογική[5]. Το 1886, αναγνωρίζοντας την αξία τού έργου του, ο κριτικός και συγγραφέας Τζον Ράσκιν, συμπεριέλαβε τον Λίαρ στην κορυφή ενός προσωπικού καταλόγου με τους σημαντικότερους συγγραφείς, ο οποίος δημοσιεύτηκε στην επιθεώρηση Pall Mall Gazette[6]. 

Εκτός από χιουμοριστικούς στίχους, ο Λίαρ συνέθεσε επίσης μία σειρά από παραδοξολογήματα, όπως την παράδοξη βοτανική (Nonsense Botany) στην οποία εικονογράφησε φανταστικά είδη δικής του ονοματολογίας, και το παράδοξο αλφάβητο. Μελοποίησε επίσης ποιήματά του, ωστόσο σημαντικό μέρος της μουσικής που συνέθεσε έχει χαθεί.

Πέρασε τα τελευταία χρόνια της ζωής του στο Σαν Ρέμο της Ιταλίας, όπου πέθανε τον Ιανουάριο του 1888.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

    Valentine Cunningham, The Victorians: An Anthology of Poetry and Poetics, Blackwell Publishing, 2000, σ. 378

    Martin Gardner, Best Remembered Poems, Dover Publications, 1992, σ. 85

    Carolyn Wells, A Nonsense Anthology, New York, Charles Scribners' Sons, 1903, σ. xxxvi

    Sir Edward Strachey, "Nonsense As a Fine Art", Littel's Living Age, Fifth Series, Volume LXIV, Oct-Nov-Dec 1888, σσ. 515-531. Επίσης στο Quarterly Review, 167, 1888, σσ. 335-65

    βλ. George Orwell, "Funny, But Not Vulgar" στο George Orwell: The Collected Essays, Journalism and Letters, Vol. 3 (Boston: Nonpariel/David R. Godine, 2000, σ. 284

    Philip Davis, The Victorians Vol. 8 1830-1880, Oxford University Press, 2004, σ. 586

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

    Vivien Noakes (ed.), Edward Lear: Selected Letters, Oxford, 1988

    Vivien Noakes, Edward Lear: The Life of a Wanderer, Boston: Houghton Mifflin Company, 1969

    Carolyn Wells, A Nonsense Anthology, New York, Charles Scribners' Sons, 1903

    Νίκος Δ. Καράμπελας, Ο Edward Lear στη Λάκκα Σουλίου, Πρακτικά Συνεδρίου, σελ. 264-267, 2014

- Τα βιογραφικά στοιχεία του Edward Lear, είναι απο την wikipedia