Η ΦΙΛΕΛΛΗΝΙΔΑ GAIL HOLST-WARHAFT

Στην Επιτροπή Αποκατάστασης της Δημοκρατίας στη Μελβούρνη ξεχώρισε για την μαχητικότητά της και η φιλελληνίδα Gail Holst-Warhaft. Θυμάμαι ένα από τα πολλά της κατορθώματα ήταν να πλησιάσει το νομπελίστα Patrick White, ο οποίος προσέφερε ένα σεβαστό ποσό για τον αντιχουντικό αγώνα. Αυτό έγινε στο διάστημα της επίσκεψης του προέδρου της αντιστασιακής οργάνωσης ΠΑΚ Αντρέα Παπανδρέου. Η επίσκεψη αυτή υπήρξε θρίαμβος για την αντίσταση και κόλαφος για την χούντα.

Η Gail δεν ήταν μόνο φιλελληνίδα. Με τα ωραία της, καστανά μάτια έμοιαζε με Ελληνίδα. Έζησε πολλά χρόνια στην Ελλάδα, μετά την κατάρρευση της χούντας, φτασμένη μουσικολόγος και με την ευαισθησία που την διακρίνει διαισθάνθηκε το πόσο εκλεκτή είναι η μουσική και η ποίηση των λαϊκών μας τραγουδιών. Έμαθε άπταιστα ελληνικά καθώς και να παίζει μπουζούκι και μπαγλαμά. Κάποια στιγμή, όταν έκανα μια από τις θητείες μου στην Ελλάδα, συναντηθήκαμε στην Αίγινα, όπου διέμενε ο γκουρού της Gail, ένας αυτοδίδακτος μπουζουξής.

Όταν εγκαταστάθηκα μόνιμα στην Ελλάδα, έμαθα ότι η Gail έμενε στην Αμερική. Μας επανασυνέδεσε ο Γιάννης Ζυγούρας -μεγάλη του η καλοσύνη. Μιλήσαμε στο τηλέφωνο, της έστειλα το βιβλίο μου, μου έστειλε δύο δικά της, θαυμάσιες μεταφράσεις των ποιημάτων του αγαπημένου μου Καββαδία στα αγγλικά, και τη δική της ποιητική συλλογή «Η εξομολόγηση της Πηνελόπης» (Cosmos Publishing, an imprint of Attica Edition Inc.)

Τα περισσότερα από τα ποιήματα αυτής της συλλογής έχουν γραφτεί και στις δύο γλώσσες. «Η εξομολόγηση της Πηνελόπης», όμως, που έδωσε και το όνομα στη συλλογή και κάποια άλλα ποιήματα, μεταφράστηκαν από την Κατερίνα Αγγελάκη-Ρουκ. Μερικά άλλα ποιήματα μεταφράστηκαν από τον Κ. Χαραλαμπίδη και την Σ. Νίκα.

Παραθέτω το ποίημα «Η εξομολόγηση της Πηνελόπης» για να καταλάβει ο αναγνώστης από μόνος του την εξαίρετη ποιότητα της ποίησης της Gail.

Η ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΠΗΝΕΛΟΠΗΣ

Δεν θα πω πως υπήρξε νύχτα

που να μην λαχταράω κάποιον ν’ αφήσω να μπει

αλλά πάντα κάτι με σταματούσε.

Δεν ήταν η αγάπη μου για σένα

αλλά για ότι φτιάξαμε μαζί

το αγόρι αυτό, αυτό το σπιτικό, την Ιθάκη αυτή.

Γέμισα την απουσία σου με τη θάλασσα

που σ’ έκλεψ’ από μένα. Τη μισούσα

στην αρχή, τα βότσαλά της π’ ακτινοβολούσαν

υγρά κι όταν στεγνά ήσαν άχρωμα

σαν τα φύκια ή το ξεθωριασμένο ξύλο.

Μετά αποχτήσαμε οικειότητα

την άφηνα να μου γλείφει τα πόδια

και φανταζόμουνα αυτό το ίδιο το νερό,

μακριά, να γλείφει το πλοίο σου.

Χρόνια άντεξα πολλά

όχι με τεχνάσματα

αλλά γιατί είχα σαν οδηγό

τη δική σου Νέμεση.

Ήρεμη, φοβερή σαν θύμωνα,

κράτησα το κτήμα μας ακέραιο

κι άφησα απορημένους τους ηλίθιους

τίποτα να μην καταλαβαίνουν.

Ότι απώλεσαν έμαθα πώς να επανακτήσω

άγρυπνα παρακολουθώ το κάθε φύτεμα

ελιάς, κληματαριάς, το κάθε ζευγάρωμα

ταύρου με το θηλυκό του σε οργασμό.

Εσύ ποτέ δεν αγάπησες την Ιθάκη

όσο εγώ. Βούτηξα τα χέρια μου

σ’ αυτό το χώμα και το ‘δα να πέφτει

μαύρο μες από τα χέρια μου.

Τις νύχτες το ‘δα να τρέμει

στα χέρια του Γαιοσείστη

σαν το αγόρι το μικρό δίπλα μου κοιμισμένο

(ήρεμο, φοβερό σν θυμώνει)

κι ήξερα πια πως θα ‘μενα πιστή.

(Μετάφραση: ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΑΓΓΕΛΑΚΗ-ΡΟΥΚ)

Ομολογώ ότι αυτού του είδους η ποίηση μ’ αρέσει. Υπάρχει λυρισμός, αλλά πάνω απ’ όλα υπάρχει περιεχόμενο. Η λεβεντογυναίκα που εξομολογείται μοιάζει καταπληκτικά με τις Ιθακήσιες γυναίκες των 3-4 τελευταίων αιώνων, που μέναν «άναντρες» (θιακιά έκφραση που σημαίνει ότι ο άντρας, όντας ναυτικός ή μετανάστης, έλειπε για μεγάλα διαστήματα) οπότε έπρεπε να διαφεντέψουν παιδιά και περιουσία.

Η Gail δεν πέφτει στην παγίδα να θεωρήσει την Ομηρική Οδύσσεια ιστορία. (Αυτό έχει συμβεί με πολλούς Θιακούς, που έχουν φτάσει στο σημείο να δημιουργήσουν μια δεύτερη θρησκεία. Ο Ι. Κακριδής παραπέμπει στον λαογράφο Πολίτη, που λέει ότι οι Θιακοί γύρω στα 1870 αναφέρονταν στην Πηνελόπη ως αγία Πηνελόπη). Η Gail ξέρει ότι η Οδύσσεια είναι μύθος, οπότε δικαιούται κάποιος να προτείνει μια άλλη εκδοχή.

Υπάρχουν πολλές έτσι κι αλλιώς. Έγραψα για μια από αυτές και βρήκα τον μπελά μου. Μέχρι και απειλητικό τηλεφώνημα έλαβα.

Η Gail είναι καθηγήτρια ενός από τα καλύτερα πανεπιστήμια της Αμερικής, του Cornell της Ιθάκης. Μου υποσχέθηκε ότι σύντομα θα ταξιδέψει από την αμερικανική Ιθάκη στην Ιθάκη του Ιονίου Πελάγους όπου διαμένω. Θα είναι μεγάλη ευχαρίστηση για μένα να την ξανασυναντήσω.

ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΥΚΙΩΤΗΣ

Φωτογραφία: Η ποιήτρια Gail Holst-Warhaft διαβάζει ποιήματα κατά τη διάρκεια λογοτεχνικού γεύματος.