Η ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΑ ΤΟΥ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΤΥΠΟΥ 1784-1974 ΚΑΙ Η ΙΘΑΚΗ

Ολόκληρη την ιστορία του ελληνικού Τύπου, από τα τέλη του 18ου αιώνα ως τη Μεταπολίτευση, περιλαμβάνει η τετράτομη «Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Τύπου, 1784-1974», καρπός της δωδεκαετούς έρευνας που εκπόνησαν ερευνητές του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, με τη συνεργασία 340 συντακτών. Το έργο ολοκληρώθηκε με προσφορά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Το έργο ξεκίνησε το 1995, με σκοπό να προβάλει αντιπροσωπευτικά δείγματα του ελληνικού Τύπου της επικράτειας και των ελληνικών κοινοτήτων της διασποράς, από την εμφάνιση των πρώτων εφημερίδων, στη Βιέννη, στα τέλη του 18ου αιώνα, ως τη Μεταπολίτευση.

Ένα έργο ζωής που πραγματοποιήθηκε χάρη στην άοκνη προσπάθεια της Λουκίας Δρούλια και της Γιούλας Κουτσοπανάγου είναι η τετράτομη Εγκυκλοπαίδεια του Ελληνικού Τύπου, 1784-1974, που μόλις κυκλοφόρησε. Η εγκυκλοπαίδεια δομείται σε τρία μέρη: περίγραμμα ιστορίας του Τύπου, αλφαβητικά ταξινομημένα λήμματα και παραρτήματα. Τα κείμενα που προτάσσονται των λημμάτων αποτελούν ένα συνοπτικό, κατατοπιστικό περίγραμμα της ιστορίας του Τύπου κατά τους δύο και πλέον αιώνες του βίου του, καταγράφοντας με ενάργεια την άρρηκτη, αμφίδρομη σχέση του με τις αναπτυσσόμενες ελληνικές κοινωνίες σε όλες τους τις εκφάνσεις και ιδιαίτερα με την πολιτική και την πολιτισμική ζωή, και τον ειδικό ρόλο του εντός συγκεκριμένων ιστορικών περιόδων.

Παρουσιάζονται περισσότερα από 2.300 λήμματα τα οποία πλαισιώνονται από 1.600 περίπου φωτογραφίες. Τα λήμματα των εντύπων (εφημερίδων και περιοδικών) καταβλήθηκε προσπάθεια να καλύπτουν, ενδεικτικά, το σύνολο της επικράτειας αλλά και του εξωτερικού, καθώς και το εύρος του πολιτικού και πολιτισμικού φάσματος. Στα 700 περίπου λήμματα των προσώπων που ενεπλάκησαν στην παραγωγή των εντύπων παρουσιάζονται όχι μόνο οι σημαντικότεροι και γνωστότεροι εκδότες, δημοσιογράφοι και γελοιογράφοι, αλλά και οι λιγότερο γνωστοί, αυτοί των επαρχιακών εντύπων και του εξωτερικού, που κατέβαλλαν τις δικές τους προσπάθειες για την ανάπτυξη του Τύπου.

Το έργο ολοκληρώνεται με παραρτήματα. Στο πρώτο παρουσιάζονται σε χρονολογική σειρά τα σύντομα ιστορικά ενώσεων και σωματείων Τύπου που επέδρασαν καθοριστικά στη διαμόρφωσή του. Ακολουθεί η σύντομη παρουσίαση της νομοθεσίας περί Τύπου από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους, που καταγράφει τις «περιπέτειές» του και τους δύσκολους δρόμους της αυτονόητης, σήμερα, ελευθεροτυπίας. Στη συνέχεια παρατίθεται σχολιασμένη γενική βιβλιογραφία που παρουσιάζει τον Τύπο ως αντικείμενο έρευνας και αποτελεί πολύτιμο βοήθημα για τους αυριανούς μελετητές του θέματος. Τέλος, το φωτογραφικό ένθετο των τελευταίων σελίδων απεικονίζει, ενδεικτικά, το «ταξίδι» των εντύπων προς τον τελικό αποδέκτη.

Σ ε ότι αφορά το νησί της Ιθάκης αναφορά γίνεται στο Α Τόμο με μια παρουσίαση βιογραφικού του Επαμεινώνδα Γεωργ. Βλασσόπουλου Εκδότη της εφημερίδας «Τα Νέα της Ιθάκης» και στο Γ Τόμο τρείς παρουσιάσεις των εφημερίδων του νησιού μας «Τα Νέα της Ιθάκης», «Οδυσσεύς» όργανον του ομώνυμου Συνδέσμου (Ιούλ. 1914-Οκτ.1916) με εκδότη τον ιατρό και αργότερα Δήμαρχο Ιθάκης Νικόλαο Κολυβά και «Οδυσσεύς» όργανο της ομώνυμης Φιλανθρωπικής Οργάνωσης των Ιθακησίων  της Μελβούρνης (Ιαν.1974-έως σήμερα) με εκδότη τον Στάθη Ραυτόπουλο. Τα κείμενα υπογράφει ερευνήτρια του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών κ. Μάχη Παίζη-Αποστολοπούλου.

Η τετράτομη «Εγκυκλοπαίδεια του ελληνικού Τύπου, 1784-1974» διατίθεται από το βιβλιοπωλείο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (Βασ. Κωνσταντίνου 48, ισόγειο, πληροφορίες: κ. Μελίνα Κορόζη 210 7273942 ή στην ηλεκτρονική διεύθυνση mkorozi@eie.gr).